Sơ đồ tư duy bài Tức nước vỡ bờ dễ nhớ, ngắn gọn

Sơ đồ tư duy bài Tức nước vỡ bờ dễ nhớ, ngắn gọn

Tải xuống

Nhằm mục tiêu giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa được kiến thức và kỹ năng, nội dung những tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 8, chúng tôi biên soạn bài viết Sơ đồ tư duy bài Tức nước vỡ bờ dễ nhớ, ngắn gọn với khá đầy đủ những nội dung như tìm hiểu và khám phá chung về tác phẩm, tác giả, bố cục tổng quan, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bài văn mẫu nghiên cứu và phân tích, …. Hi vọng qua Sơ đồ tư duy bài Tức nước vỡ bờ sẽ giúp học viên nắm được nội dung cơ bản của bài Tức nước vỡ bờ .

Bài giảng: Tức cảnh Pác Pó – Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)

A. Sơ đồ tư duy bài Tức nước vỡ bờ

B. Tìm hiểu bài Tức nước vỡ bờ

I. Tác giả

– Ngô Tất Tố ( 1893 – 1954 ), quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, TP Bắc Ninh ( nay thuộc Đông Anh, ngoài thành phố TP. Hà Nội ) .
– Ông xuất thân là một nhà nho gốc nông dân, là một học giả với nhiều khu công trình triết học và văn học cổ có giá trị .
– Một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn trước cách mạng .
– Sau cách mạng nhà văn tận tuỵ trong công tác làm việc tuyên truyền văn nghệ Giao hàng kháng chiến chống Pháp, ông đã quyết tử trên đường công tác làm việc ở sau sống lưng địch .

II. Tác phẩm

1. Thể loại

– Tiểu thuyết

2. Xuất xứ tác phẩm

– Tức nước vỡ bờ là đoạn trích thuộc chương XVIII của tiểu thuyết “ Tắt đèn. ”

3. Bố cục

– Phần 1 ( Từ đầu … “ ăn có ngon miệng hay không ” ) : Cảnh chị Dậu chăm nom chồng .
– Phần 2 ( Còn lại ) : Cảnh chị Dậu phản kháng .

4. Tóm Tắt

Gia đình anh Dậu nghèo khó không có tiền nộp sưu. Anh Dậu vì thiếu sưu mà bị lôi ra đình đánh đập và khi được trả về chỉ còn là một thân xác rũ rượi. Đươc bà hàng xóm cho bát gạo, chị Dậu nấu cháo cho anh Dậu ăn. Nhưng anh chưa kịp ăn thì tên cai lệ và người nhà lí trưởng đến đòi sưu. Chị Dậu van xin chúng tha cho anh Dậu nhưng chúng không nghe mà còn đánh chị và sấn đến định trói anh Dậu mang đi. Quá phẫn nộ, chị đã liều cự lại và chống trả kinh khủng, quật ngã hai tên tay sai .

5. Giá trị nội dung: 

Nội dung : Vạch trân bộ mặt gian ác, bất nhân của xã hội phong kiến đương thời khi đề ra những thứ thuế phi lí cho người dân nông dân vô tội. Đồng thời ca tụng vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ nông dân, vừa giàu tình yêu thương vừa có sức sống tiềm tàng can đảm và mạnh mẽ .

6. Giá trị nghệ thuật:

– Tình huống truyện rực rỡ, có kịch tính cao .
– Cách kể chuyện, miêu tả nhân vật chân thực, sinh động. Nghệ thuật tương phản làm điển hình nổi bật tính cách nhân vật .
– Ngòi bút hiện thực sinh động, ngôn từ đối thoại rực rỡ .

III. Dàn ý phân tích tác phẩm

1.  Tình thế của gia đình chị Dậu

– Nguy ngập, khốn cùng :
+ Thiếu sưu, nhà không còn của cải đáng giá .
+ Đã bán 1 đứa con gái, 1 ổ chó, 2 gánh khoai để nộp suất sưu cho em chồng. Nhà không còn gì, con đói .
+ Anh Dậu bị bệnh, bị đánh trói đến ngất ⇒ khi chúng trả về, anh mới tỉnh .
+ Bọn tay sai đến đốc thúc nộp sưu .
⇒ Sự đồng cảm, cảm thông thâm thúy của nhà văn với tình cảnh cơ cực, bế tắc của người nông dân .

2. Nhân vật cai lệ

– Thái độ : hống hách .

– Ngôn ngữ: hách dịch, kém văn hoá.

– Hành động : đi thúc sưu nhưng luôn đem theo “ roi tuy nhiên, tay thước, dây thừng ”, đánh trói người vô tội vạ. Đánh cả phụ nữ .
⇒ Nghệ thuật khắc họa nhân vật trải qua ngôn từ, hành vi : Tên cai lệ điển hình nổi bật là tên côn đồ, vũ phu .
⇒ Qua việc miêu tả lối hành xử của cai lệ, nhà văn tố cáo bộ mặt gian ác, bất nhân của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời .

   3. Nhân vật chị Dậu

*Hoàn cảnh:
– Gia cảnh nghèo, thuộc hạng cùng đinh trong làng.
– Bắt đóng sưu cho cả người em chồng của chị vừa mất.
– Phải bán cả con mình đi mà vẫn không đủ trả nợ.
 – Chồng bị hành hạ, đánh đập mới vừa được thả về.

 * Vẻ đẹp của nhân vật:
– Đảm đang, chu đáo, hết mực yêu thương, chăm sóc và lo lắng cho chồng mình.
+ Chị nhanh chóng nấu cháo cho chồng ăn lót dạ.
+ Chị lo lắng nhìn chồng ăn, vừa cố trấn an vừa ân cần hỏi xem chồng ăn có ngon miệng không.
+ Dùng lời lẽ thật dịu dàng để động viên chồng.
 + Múc cháo cho con.

– Khéo léo, thấu tình đạt lí:
+ Xin cai lệ thư thư cho mấy bữa để chuẩn bị tiền đóng sưu cho chồng.
+ Cố gắng dùng lời lẽ khẩn thiết, van xin để mong chúng thương tình mà tha cho chồng chị.
 + Những lời văn xin chân thành bị cự tuyệt, chị đưa ra những lí lẽ thấu đáo, hợp tình: “Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ”.

– Sức phản kháng mạnh mẽ:
+ Khi chúng vẫn ngang nhiên hành hạ, chị nghiến chặt hai hàm răng của mình mà nói: “Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem” → Hành động: đẩy tên cai lệ ngã.
 => Sức sống mạnh mẽ bấy lâu tiềm tàng đang trỗi dậy trong chị. Nhún nhường bị đàn áp, chị phản kháng quyết liệt, vượt lên những thứ phép tắc quy cũ tầm thường để bảo vệ người thân.

– Là người vợ luôn yêu thương chăm nom chồng chu đáo : chăm nom anh Dậu khi anh Dậu bị đánh ngất .
– Vì sự bảo đảm an toàn của chồng, chị đã nhẫn nhục van xin tên cai lệ và người nhà lý trưởng .
– Khi chúng đánh chị và sấn tới để trói anh Dậu, chị đã vùng lên đấu tranh, đánh ngã bọn này .
– Chị Dậu là một phụ nữ lao động giàu lòng yêu thương, nhường nhịn mà cũng tiềm tàng ý thức phản kháng can đảm và mạnh mẽ .
⇒ Qua đây, ta thấy sự phát hiện của tác giả về tâm hồn yêu thương, ý thức phản kháng mãnh liệt của người nông dân vốn hiền lành, chất phác .

IV. Bài phân tích

      Ngô Tất Tố là một trong những nhà văn tiêu biểu của trào lưu văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930-1945. Các tác phẩm của ông chủ yếu xoay quanh chủ đề số phận của người nông dân trước Cách mạng. Trong số đó phải kể đến tác phẩm “Tắt đèn” với những kiếp người khốn cùng, tăm tối mà tiêu biểu là nhân vật chị Dậu. Tuy nhiên ở người phụ nữ này luôn tiềm tàng một sức sống, sức phản kháng mãnh liệt đối với xã hội đầy bất công ấy. Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” chính là ví dụ điển hình nhất cho vẻ đẹp của chị Dậu và của người phụ nữ Việt Nam.

Vẻ đẹp của nhân vật chị Dậu trước hết là vẻ đẹp của một người phụ nữ yêu chồng, thương con. Mở đầu đoạn trích là cảnh chị Dậu chăm nom người chồng ốm yếu vừa được thả sau những đánh trận đánh nhừ tử vì không đủ tiền nộp sưu thuế. Đón chồng về trong thực trạng đau yếu tưởng như sắp chết mà trong nhà cũng chẳng có gì ngon để tẩm bổ, may thay người hàng xóm thương tình cho vay bát gạo nấu cháo cho chồng ăn lại sức. Cháo chín, chị ngồi quạt đợi cho cháo nguội rồi ân cần nâng chồng dậy, êm ả dịu dàng như nịnh nọt nói với chồng : ” Thầy em cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ sợ hãi “. Chị hãy còn chú ý xem chồng ăn có ngon miệng hay không. Chính những hình ảnh, cử chỉ đó đã biểu lộ sự săn sóc và yêu thương của một người vợ so với người chồng dù đang trong cơn khốn khó .
Không những thế, khi anh Dậu vừa mới kề bát cháo lên miệng thì bọn cường hào lại tìm đến nhà lôi ra đánh đập. Thương người chồng ốm yếu, chị không quản ngại mà quỳ xuống van xin cai lệ : ” Cháu xin ông “, ” Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho ! “. Tuy thế nhưng tiếng kêu van của chị không làm cho đám cường hao có một chút ít động lòng, chúng cứ thế xông vào trói anh Dậu. Bị dồn vào thế chân tường, không còn con đường nào khác, chị đã tức thì đánh trả lại bọn chúng để bảo vệ người chồng đau yếu không còn chút sức kháng cự. Hành động ấy cũng đã chứng tỏ tình yêu thương của chị so với chồng mặc kệ cả cường quyền bạo ngược .
Yêu chồng, thương con, chị Dậu đau như đứt từng khúc ruột khi phải bán đứa con đầu lòng ngoan ngoãn hiếu thảo. Người đọc hoàn toàn có thể thấy rằng chị Dậu là người mẹ tàn ác, vì ” hổ dữ không ăn thịt con ” vậy mà ở đây chị Dậu lại nhẫn tâm bán con cho nhà Nghị Quế. Nhưng không phải vậy. Người mẹ như chị phải bán đứa con mình đứt ruột đẻ ra mới biết nó đau đớn thế nào. Chị nghĩ rằng, sau khi chồng chị được tha về, hai vợ chồng sẽ làm ăn rồi chuộc con. Hơn nữa, cái Tí cũng được vào nhà Nghị Quế sang giàu, tuy chẳng mong cao sang tốt đẹp gì nhưng như vậy có khi còn hơn ở nhà. Với toàn bộ tình yêu dành cho chồng, cho con, chị Dậu chính là một người phụ nữ Nước Ta có những phẩm hạnh rất đáng quý và đáng trân trọng .
Trong cơn quẫn bách của mùa sưu thuế, chị Dậu đã trở thành trụ cột của cái mái ấm gia đình khốn khổ. Chồng bị bắt, bị gông cùm, đánh đập, một tay chị chèo chống, chạy vạy, phải bán toàn bộ những gì hoàn toàn có thể bán được, kể cả đứa con gái đầu lòng ngoan ngoãn, hiếu thảo mà chị thương đứt ruột để lấy tiền nộp sưu, cứu chồng khỏi vòng tù tội. Chị đã phải đổ bao mồ hôi nước mắt để anh Dậu được trả tự do trong thực trạng tưởng như chỉ còn là một cái xác không hồn. Chính tình yêu thương, lo ngại cho chồng đã dẫn chị đến hành vi chống trả kinh khủng lũ tay sai gian ác khi chúng nhẫn tâm bắt trói anh Dậu một lần nữa .
Hành động của chị Dậu không phải diễn ra một cách giật mình mà cái mầm mống phản kháng đã chứa đựng từ lâu dưới vẻ bên ngoài cam chịu, nhẫn nhục. Sự chịu đựng lê dài và sự áp bức tột độ đã khiến nó bùng lên kinh hoàng .
Lúc bọn đầu trâu mặt ngựa ập vào định lôi anh Dậu đi nhưng chưa hành hung mà chỉ chửi bới, mỉa mai thì chị Dậu tuy giận nhưng vẫn nhẫn nhục van xin tên cai lệ gian ác : Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho ! Cách xưng hô của chị là cách xưng hô của kẻ dưới với người trên, biểu lộ sự nhún mình. Lúc bọn chúng sầm sập chạy đến chỗ anh Dậu, định trói anh một lần nữa, chị Dậu đã xám mặt nhưng vẫn cố chịu đựng, níu tay tên cai lệ, năn nỉ : Cháu xin ông. Những lời nói và hành vi ấy của chị chỉ nhằm mục đích mục tiêu bảo vệ chồng .
Đến khi số lượng giới hạn của sự chịu đựng bị phá vỡ thì tính cách, phẩm chất của chị Dậu mới thể hiện không thiếu. Tên cai lệ không thèm nghe chị. Hắn đấm vào ngực chị và cứ sấn đến trói anh Dậu. Chị Dậu đã chống cự lại. Sự bùng nổ tính cách của chị Dậu là hiệu quả tất yếu của cả một quy trình chịu đựng vĩnh viễn trước áp lực đè nén của sự gian ác, bất công. Nó đúng với quy luật : Có áp bức, có đấu tranh. Người đọc xót thương một chị Dậu phải hạ mình van xin bao nhiêu thì càng đống ý, nể phục một chị Dậu đáo để, kinh khủng bấy nhiêu. Từ vị thế của kẻ dưới : Cháu van ông …, chị Dậu thoắt nâng mình lên ngang hàng với kẻ lâu nay vẫn đè đầu cưỡi cổ mình : Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ. Câu nói cứng rắn mà vẫn có đủ tình, đủ lí. Nhưng cái ác thường không biết chùn tay. Tên cai lệ cứ sấn tới đánh chị và nhảy vào định lôi anh Dậu. Tức thì, sau lời cảnh cáo đanh thép của kẻ trên so với kẻ dưới : Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem ! là hành vi phản kháng kinh hoàng : Rồi chị túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa. Sức lẻo khẻo của chàng trai nghiện chạy không kịp với sức xô đẩy của người đàn bà lực điền, hắn ngã chỏng queo trên mặt đất … Còn tên người nhà lí trưởng kết cục cũng bị chị Dậu túm tóc, lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm .
Tình yêu chồng, thương con cộng với ý thức phản kháng âm ỉ lâu nay đã thổi bùng lên ngọn lửa căm thù trong lòng chị Dậu – người đàn bà hiền lương, chất phác. Nỗi sợ cố hữu của kẻ bị áp bức phút chốc tiêu tan, chỉ còn lại nhân cách cứng cỏi của một con người chân chính : Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được .
Chị Dậu là một người phụ nữ cứng cỏi, gan góc, có ý thức phản kháng chống cường quyền mãnh liệt. Bọn cai lệ và tên hầu cận lý trưởng với tay thước, tay roi, dây thừng lại sầm sập xông vào nhà chị Dậu thét trói kẻ thiếu sưu. Anh Dậu vừa run rẩy kề miệng vào bát cháo, nghe tiếng thét của tên cai lệ anh đã lăn đùng xuống phản. Tên cai lệ gọi anh Dậu là thằng kia, hắn trợn ngược hai mát quát chị Dậu : Mày định nói cho chú mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà cũng mở mồm xin khất. Chị Dậu đã hạ mình van xin, lúc thì run run, xin khất, lúc thì thiết tha xin ông trông lại. Chị Dậu càng van xin thì bọn chúng càng hung hăng, dữ tợn hơn. Tên cai lệ đùng đùng … giật phát cái dây thừng trong tay anh hầu cận lý trưởng, hắn chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu để bắt trói điệu ra đình chị Dậu van xin hắn tha cho … thì hắn bịch luôn vào ngực chị mấy bịch, tát đánh bốp vào mặt chị rồi nhảy vào cạnh anh Dậu .
Trước thái độ của bọn cường hào, mọi sự nhẫn nhục đều có số lượng giới hạn. Để bảo vệ tính mạng con người cho chồng và nhân phẩm của bản thân, chị Dậu đã nhất quyết chống cự ” chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ “. Không chịu lùi bước, chị Dậu nghiến hai hàm răng như thử thách : mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem. Tư thế của chị Dậu có một bước nhảy vọt. Từ chỗ nhún mình tự gọi là cháu xưng ông, sau đó lại là tôi với ông ở đầu cuối là bày chồng bà với mày. Chị Dậu đã phản kháng. Tên cai lệ bị chị túm lấy cổ, ấn dúi ra cửa làm cho bọn chúng ngã chỏng quèo. Tên hầu cận lý trưởng bị chị túm tóc lẳng cho một cái ngã nhào ra thềm. Với chị nhà tù thực dân chẳng làm cho chị thấp thỏm. Ngô Tất Tố đã hả hê khi tả cảnh chị Dậu cho tên cai lệ và tên hầu cận lý trưởng một bài học kinh nghiệm đích đáng, ông đã chỉ ra một quy luật tất yếu trong xã hội có áp bức, có đấu tranh .
Qua tác phẩm “ Tắt đèn ” Ngô Tất Tố đã miêu tả một cách rất chân thực, đã kiến thiết xây dựng một đoạn văn như một màn kịch vừa có bi vừa có hài. Cách sử dụng ngôn từ đối thoại thuần thục, hài hòa và hợp lý, sử dụng lời ăn lời nói rất bình dị của đời sống hàng ngày. Mỗi nhân vật đều có ngôn từ riêng để biểu lộ tính cách của mình. Ông đã thành công xuất sắc trong việc khắc họa nhân vật nổi bật : chị Dậu – một người phụ nữ siêng năng, chịu khó và có sức sống tiềm tàng can đảm và mạnh mẽ, mang những vẻ đẹp của người phụ nữ nông thôn Nước Ta trước Cách mạng tháng Tám .

Tải xuống

Xem thêm sơ đồ tư duy của những tác phẩm, văn bản lớp 8 hay, cụ thể khác :

Mục lục Văn mẫu | Văn hay lớp 8 theo từng phần:

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 8 tại khoahoc.vietjack.com

Đã có app VietJack trên điện thoại cảm ứng, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k8: fb.com/groups/hoctap2k8/

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Theo dõi chúng tôi không lấy phí trên mạng xã hội facebook và youtube :

Loạt bài Tuyển tập những bài văn hay | văn mẫu lớp 8 của chúng tôi được biên soạn một phần dựa trên cuốn sách: Văn mẫu lớp 8 và Những bài văn hay lớp 8 đạt điểm cao.

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Tư Vấn Hỗ Trợ