CHUYÊN ĐỀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 6

I – NHẬN ĐỊNH TÌNH HÌNH.

Môn Lịch sử là một bộ môn khoa học xã hội rất quan trọng trong nhà trường đại trà phổ thông. Dạy và học lịch sử không chỉ trang bị vốn kỹ năng và kiến thức cơ bản, thiết yếu cho học viên về lịch sử dân tộc bản địa, lịch sử trái đất mà còn góp thêm phần hòan thiện nhân cách, bản lĩnh con người Nước Ta .Tuy vậy, việc dạy – học lịch sử trong thời hạn qua vẫn còn nhiều chưa ổn, hạn chế. Học sinh không thích học sử, thiếu hiểu biết về lịch sử, kỹ năng và kiến thức lịch sử thiếu và yếu. Vậy nguyên do tại đâu ? Nguyên nhân thì có nhiều nguyên do nhưng hầu hết vẫn là nhận thức xô lệch về môn học, học viên thường biết học thuộc lòng như một con vẹt, tính tích cực dữ thế chủ động, năng lực tư duy, khái quát kiến thức và kỹ năng hạn chế nên không hiểu bài, mau quên .

Do đó, để khắc phục hạn chế trên, tiếp tục góp phần đổi mới phương pháp dạy học nói chung và dạy học lịch sử nói riêng, việc sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học lịch sử đem lại hiệu quả rõ rệt. Vì vậy, tôi quyết định xây dựng chuyên đề : “Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học Lịch sử lớp 6”

II – LÍ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ

1. Cơ sở lí luận

* Sơ tư duy ( SĐTD ) còn gọi là map tư duy, lược đồ tư duy, là hình thức ghi chép nhằm mục đích tìm tòi đào sâu, lan rộng ra một sáng tạo độc đáo, hệ thống hóa một chủ đề hay một mạch kỹ năng và kiến thức, … bằng cách tích hợp việc sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét, sắc tố, chữ viết với sự tư duy tích cực. Đặc biệt đây là một sơ đồ mở, không nhu yếu tỉ lệ, cụ thể ngặt nghèo như map địa lí mà hoàn toàn có thể vẽ thêm hoặc bớt những nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùng sắc tố, hình ảnh, những cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một chủ đề nhưng mỗi người hoàn toàn có thể “ biểu lộ ” nó dưới dạng SĐTD theo một cách riêng, do đó việc lập SĐTD phát huy được tối đa năng lực phát minh sáng tạo của mỗi người .SĐTD đặc biệt quan trọng chú trọng về sắc tố, hình ảnh với từ ngữ ngắn gọn biểu lộ qua mạng liên tưởng ( những nhánh trong bài giảng ). Từ phần nội dung chính, giáo viên vẽ ra từng nhánh nhỏ theo từng tiểu mục chính của bài giảng và chú thích, giảng giải theo một ngôn từ dễ hiểu và thân thiện với học viên .* Tác dụng của map tư duy :- Thay vì phải học thuộc lòng cả bài giảng như trước, giờ đây học viên hoàn toàn có thể hiểu và nắm được nội dung kỹ năng và kiến thức qua hình vẽ bằng sơ đồ .- Việc vận dụng SĐTD trong dạy học sẽ dần hình thành cho học viên tư duy mạch lạc, hiểu biết yếu tố một cách thâm thúy, có cách nhìn yếu tố một cách mạng lưới hệ thống, khoa học .- Nhờ sự link những nét vẽ cùng với sắc tố thích hợp và cách diễn đạt riêng của mỗi người, sơ đồ tư duy giúp bộ môn liên tưởng, link những kỹ năng và kiến thức đã học trong sách vở, đã biết trong đời sống để tăng trưởng, lan rộng ra sáng tạo độc đáo .- Sử dụng SĐTD trong dạy học tương thích với tâm lí học viên, đơn thuần dễ hiểu thay cho việc ghi nhớ lí thuyết bằng cách ghi nhớ dưới dạng sơ đồ hoá kỹ năng và kiến thức, hoàn toàn có thể vận dụng trong bất kể điều kiện kèm theo thực trạng nào của nhà trường mà không nhờ vào vào cơ sở vật chất .

2- Cơ sở thực tiễn:

Trong những năm qua khi thực thi chương trình thay sách giáo khoa, việc thay đổi giải pháp dạy học đã được nhiều người chăm sóc và khẳng định chắc chắn vai trò quan trọng của việc thay đổi giải pháp dạy học trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Bộ môn Lịch sử cung ứng cho học viên những kỹ năng và kiến thức của khoa học lịch sử, nên yên cầu học viên không chỉ nhớ mà còn phải hiểu và vận dụng kỹ năng và kiến thức đã học vô đời sống. Cho nên, cũng với những môn học khác, việc học tập Lịch sử yên cầu tăng trưởng tư duy, mưu trí, phát minh sáng tạo. Đã có ý niệm sai lầm đáng tiếc cho rằng học Lịch sử chỉ cần học thuộc lòng sách giáo khoa, ghi nhớ những sự kiện – hiện tượng kỳ lạ lịch sử là đạt, không cần phải tư duy – động não, không có bài tập thực hành thực tế, … Đây là một trong những nguyên do làm suy giảm chất lượng môn học .Trong trong thực tiễn có những học viên khi thầy cô giảng bài chỉ cắm cúi ghi vào trong vở của mình, về nhà mở vở ra học mặc dầu ghi được rất nhiều nhưng đọc mãi mà vẫn không hiểu kiến thức và kỹ năng hoặc có hiểu được thì kỹ năng và kiến thức không thành mạng lưới hệ thống. Việc học như vậy khiến những em mất nhiều thời hạn, học thụ động, chưa đem lại hiệu suất cao cao. Vậy làm thế nào để học viên chớp lấy kỹ năng và kiến thức được thuận tiện, thuận tiện hơn ?Muốn học viên học tích cực thì giáo viên cũng phải có những chiêu thức dạy học tích cực, thay vì học viên chịu ràng buộc vào giáo viên, sách giáo khoa và học tập một cách thụ động, có một công cụ hiệu suất cao giúp hướng dẫn học viên tự tìm tòi, lĩnh hội, mạng lưới hệ thống kỹ năng và kiến thức – dạy học dùng SĐTD phối hợp những chiêu thức khác như : phát vấn, kể chuyện, thuyết trình, game show, tranh luận, …Việc sử dụng SĐTD rất hữu dụng với người dạy, hoàn toàn có thể thiết lập và tăng trưởng năng lực học tập dữ thế chủ động và năng động của học viên. Đây là cách làm khả thi hoàn toàn có thể góp thêm phần xử lý tận gốc chiêu thức dạy học “ một chiều ” thầy nói trò nghe mà Bộ giáo dục – giảng dạy đã chỉ huy .

III – TỔ CHỨC DẠY HỌC BẰNG BẢN ĐỒ TƯ DUY

Bản đồ tư duy có cấu trúc như một cái cây có nhiều nhánh lớn, nhỏ mọc xung quanh. “ Cái cây ” ở giữa map là một sáng tạo độc đáo chính, những nhánh lớn sẽ được phân thành nhiều nhánh nhỏ, rồi nhánh nhỏ hơn, nhánh nhỏ hơn nữa nhằm mục đích biểu lộ chủ đề ở mức độ sâu hơn. Sự phân nhánh cứ thế liên tục và những kỹ năng và kiến thức, hình ảnh luơn được liên kết với nhau, sự link này tạo ra một “ bức tranh toàn diện và tổng thể ” miêu tả sáng tạo độc đáo chung một cách vừa đủ, rõ ràng .Có thể vận dụng BĐTD vào dạy học kiến thức và kỹ năng mới, củng cố kiến thức và kỹ năng sau mỗi tiết học, những tiết ôn tập hệ thống hóa kiến thức và kỹ năng sau mỗi chương … giúp học viên hiểu bài, nhớ lâu .

* Thực hiện dạy học bằng cách lập bản đồ tư duy được tóm tắt qua 4 bước sau :

Bước 1: HS lập BĐTD theo nhóm với gợi ý của GV.

Bước 2: HS lên báo cáo, thuyết minh về BĐTD mà nhóm mình đã thiết lập.

Bước 3: HS thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện BĐTD về kiến thức của bài học đó. GV sẽ là người cố vấn giúp HS hoàn chỉnh BĐTD, từ đó dẫn dắt đến kiến thức của bài học.

Bước 4: Củng cố kiến thức bằng một BĐTD mà GV đã chuẩn bị sẵn hoặc một BĐTD mà cả lớp đã tham gia chỉnh sửa hòan chỉnh.

Ví dụ :

Bài 6 : VĂN HÓA CỔ ĐẠI .Mục 1. Các dân tộc bản địa phương Đông thời cổ đại đã có những thành tựu văn hóa truyền thống gì ?Sau khi HS biết thế nào là BĐTD và cách tạo lập BĐTD, GV nhu yếu trong mục 1 bài 6 cả lớp học theo hình thức ghi vở bằng BĐTD, những em chuẩn bị sẵn sàng tâm thế, đồ vật – tạo lập BĐTD của cá thể trong vở .

• HD HS tìm ý TT bằng cách chắt lọc ý từ đề mục 1. Có thể có những từ khóa như thế nào ? => “ thành tựu văn hóa truyền thống phương Đông cổ đại ”, hoặc “ Văn hóa phương Đông cổ đại ” …

• Tiếp tục tìm ý lớn cấp 1 bằng cách tìm trong những đoạn tư liệu nội dung sgk mục 1 .

Ở đây có 4 đoạn, mỗi đoạn nói về một lĩnh vực văn hóa => có 4 ý lớn cấp 1, đó là lĩnh vực nào? => Thiên văn; Chữ viết; Toán học; Kiến trúc.

– GV chuẩn bị một BĐTD trên bảng phụ hoặc vẽ khung BĐTD trực tiếp trên bảng, chỉ có 4 ý lớn cấp 1, còn lại l các nhánh trống. Chuẩn bị các ô nội dung kiến thức tương ứng nhưng cắt rời => Trò chơi lắp ghép nhanh.

+ Thể lệ : Chia thành những ô tài liệu phát cho cả lớp .Trong vòng 2 phút, HS phải xác lập miếng ghép của mình sẽ nằm ở đâu trên BĐTD rồi chạy lên dán vào đúng vị trí .

Yêu cầu: Các em phải nhìn ra được ý nghĩa nội hàm của các ý lớn cấp 1, từ đó mới tìm ra vị trí miếng ghép của mình là ở đâu, như vậy sẽ hình thành mạng lưới kiến thức theo kiểu “ ý gợi ý ” để chạy lên ghép đúng vị trí của ô kiến thức.

IV- KẾT LUẬN

Sử dụng BĐTD trong dạy học kiến thức mới giúp học sinh học tập chủ động, tích cực và huy động được tất cả 100% học sinh tham gia xây dựng bài một cách hào hứng. Với sản phẩm độc đáo “kiến thức + hội họa” là niềm vui sáng tạo hàng ngày của học sinh và cũng là niềm vui của chính thầy cô giáo và phụ huynh học sinh khi chứng kiến thành quả lao động của học sinh mình. Cách học này còn phát triển được năng lực riêng của từng học sinh không chỉ về trí tuệ (vẽ, viết gì trên sơ đồ tư duy), hệ thống hóa kiến thức (huy động những điều đã học trước đó chọn lọc các ý để ghi), mà còn thể hiện khả năng hội họa (hình thức trình bày, kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc), và sự vận dụng kiến thức được học qua sách vở vào cuộc sống.

Qua thực tế giảng dạy chúng tôi nhận thấy với mục đích: giúp học sinh dễ ghi nhớ kiến thức, hiểu được bản chất, quy luật phát triển của lịch sử. BĐTD đã góp không ích cho chúng ta rất nhiều trong quá trình thiết kế bi dạy. BĐTD là một công cụ tổ chức tư duy. Đây là phương pháp dễ nhất để chuyển tải thông tin vào bộ não rồi đưa thông tin ra ngoài. Nó là một phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và rất hiệu quả theo đúng nghĩa của nó, “sắp xếp” ý nghĩ của con người. Vì vậy, việc sử BĐTD trong dạy học Lịch sử đã góp phần giúp cho việc dạy và học lịch sử đạt hiệu quả cao hơn, học sinh sáng tạo nhiều hơn, tiết kiệm thời gian hơn, học sinh ghi nhớ kiến thức sâu hơn, có hệ thống hơn.

Với những hữu dụng như trên, trong tầm tâm lý có số lượng giới hạn, chúng tôi kỳ vọng rằng chuyên đề sẽ nhận được sự tham gia góp quan điểm thiết kế xây dựng của bộ môn để cách dạy học lịch sử bằng BĐTD được ứng dụng thoáng rộng hơn và trở thành một giải pháp lợi thế trong dạy – học lịch sử .Tác giả : Lê Minh Đức

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Tư Vấn Hỗ Trợ