Tóm lược kiến trúc Việt nam qua các thời kỳ
Mỗi một quốc gia đều có những đặc điểm riêng, những nền văn hóa mang bản sắc dân tộc riêng được thể hiện rõ qua nếp sống cùng với môi trường sinh hoạt. Một trong những yếu tố thể hiện một cách rõ nét nền văn hóa riêng của mỗi dân tộc đó chính là kiến trúc, nhà ở, nơi diễn ra các hoạt động sống chủ yếu của con người. Để có cái nhìn tổng quát hơn về kiến trúc Việt nam qua các thời đại, chúng tôi xin tóm tắt một vài nét khái quát để các bạn đọc thấy rõ sự thay đổi qua các giai đoạn.
Tóm lược kiến trúc Việt nam qua các thời kỳ
Đầu tiên là nền kiến trúc Việt nam được hình thành từ thời kỳ Vua Hùng dựng nước ( trước 207 trước công nguyên ) với nền văn hóa truyền thống Văn Lang – Âu Lạc, hay còn gọi là nền văn minh lúa nước, với trình độ kỹ thuật đúc đồng nổi tiếng – thời kỳ văn hóa truyền thống Đông Sơn. Thời kỳ này, hoàn toàn có thể thấy hai mô hình kiến trúc cổ phổ cập là trống đồng Ngọc Lũ và mô hình nhà sàn. Đó là những kiến trúc truyền thống cuội nguồn truyền kiếp tương thích với thiên nhiên và môi trường vạn vật thiên nhiên của quốc gia, tương thích với khí hậu vùng nhiệt đới gió mùa nóng ẩm .
Đến thời Bắc thuộc ( từ 207 đến 906 trước công nguyên ) gồm có các mô hình thành quách, mộ tang, dinh lũy, nhà ở dân gian. Khi Phật giáo vào Việt nam thì có thêm kiến trúc chùa .
Kiến trúc Việt nam đời nhà Lý (Thế kỷ 11-12):
Bạn đang đọc: Tóm lược kiến trúc Việt nam qua các thời kỳ
Kiến trúc tăng trưởng mạnh dưới thời nhà Lý và chịu ảnh hưởng tác động của Phật giáo rất sâu đậm. Cung điện, thành tháp, thành quách, chùa tháp và đền thờ được kiến thiết xây dựng với quy mô lớn. Thành Thăng Long là một khu công trình thiết kế xây dựng lớn trong các triều đại phong kiến. Thành gồm hai vòng dài khoảng chừng 25 km. Đồng thời, thành có 1 quần thể hoàng cung, nhiều điện gác cao 3-4 tầng .
Nhìn chung kiến trúc thời Lý có những đặc thù cơ bản như : tính quần thể cao, hình thức kiến trúc và cụ thể kiến trúc giàu sức bộc lộ ( biểu lộ ở các bộ phận kiến trúc mái, bộ cửa, bậc cấp, lan can và các tượng tròn, các hình thức hoa văn trang trí gạch, ngói ). Tất cả những lối kiến trúc ấy đều mang phong thái nhẹ nhàng, nhã nhặn và tương thích với khí hậu, tập quán Việt Nam. Riêng phường phố, chợ quán, nhà đất và nhà sàn trong mảng kiến trúc dân gian tăng trưởng song song với kiến trúc cung đình .
Kiến trúc Việt nam đời nhà Trần:
Đến thời nhà Trần, kiến trúc hầu hết là hoàng cung, chùa tháp, nhà ở, một số ít đền và thành quách với 1 số ít điểm điển hình nổi bật như tháp Bình Sơn ( Vĩnh Phúc ), chùa và tháp Phổ Minh ( Tỉnh Nam Định ), chùa Thái Lạc ( Hưng Yên ). Tháp Bình Sơn là một ngôi tháp tương truyền có 15 tầng tuy hiện chỉ còn lại 11 tầng, được kiến thiết xây dựng từ thời Trần và là ngọn tháp đất sét cao nhất còn lại đến ngày này. Tháp Phổ Minh cao gần 22 m gồm có 14 tầng tiếp nối đuôi nhau nhau tạo nên một kiến trúc rực rỡ .
Ngoài ra, kiến trúc hoàng cung thời đó thường có “ các ” ( gác ) và mạng lưới hệ thống hiên chạy dọc nối các nhà tạo nên một mạng lưới hệ thống khoảng trống mở thiết yếu cho hoạt động và sinh hoạt của con người xứ nóng. Phố xá lúc bấy giờ tuy đông vui nhưng nhà cửa vẫn dùng vật tư tre gỗ là chính .
Kiến trúc Việt nam đời nhà Lê:
Đến thế kỷ 15 khi nhà Lê trị vì, kiến trúc chính thống ghi nhận có 2 loại hình phát triển chính là cung điện và lăng mộ. Công trình kiến trúc độc đáo phải kể đến vào TK 15 là ngôi đình thờ Đức thánh Dương Tự Minh nằm ở xã Xuân Phương, huyện Phú Bình. Đây là một di tích mang đặc trưng kiến trúc thời Lê với mái đình được làm bằng ngói mũi, bốn góc cong vút ẩn hiện dưới tán cây đa cổ thụ. Gác chuông được xây 3 tầng, đình được dựng lên bởi 48 cột lim, trên mái đình được trang trí theo kiểu “Lưỡng long chầu nguyệt”. Ở trong đình, trên dưới các đầu trụ, các xà ngang, xà dọc đều được trang trí hoa văn, chạm trổ các bộ “Tứ linh” rất khéo léo và công phu.
Sang thế kỷ 16 và 17 kiến trúc tôn giáo và kiến trúc thế tục như đền, chùa, đình có những thành tựu mới. Đáng quan tâm là chùa Bút Tháp ( TP Bắc Ninh ) với kiến trúc chùa, kỹ thuật thiết kế xây dựng tháp và trang trí tượng. Còn vào thế kỷ 18, nghệ thuật và thẩm mỹ thiết kế xây dựng chùa tháp và đình làng liên tục được tăng nhanh lên một mức cao mới. Hai viên ngọc quý của kiến trúc bấy giờ là Đình Bảng và chùa Tây Phương .
Kiến trúc Việt nam đời nhà Nguyễn:
Bước sang thế kỷ 19 hoạt động giải trí thiết kế xây dựng ở Bắc Hà có lắng xuống do Kinh đô được nhà Nguyễn chuyển vào Huế. Ở phía Bắc ( Thăng Long ) hầu hết thiết kế xây dựng lại thành quách, một số ít khu công trình văn hóa truyền thống điển hình nổi bật như Khuê Văn Các, đền Ngọc Sơn. Khuê Văn Các là khu công trình nổi tiếng đề cao học vấn, văn chương thơ phú được kiến thiết xây dựng nhờ công của một vị quan võ – Tổng trấn Bắc thành Nguyễn Bá Thành vào năm 1805. Đây là khu công trình có kiến trúc dạng cổ lầu, tầng gác bên trên cấu trúc bằng gỗ, bốn góc có hàng lan can bằng gỗ tiện, mái ngói được nâng bởi những giá gỗ đơn giãn, vững chãi mà thanh thoát. Mé trên sát mái phía cửa ngoài vào treo một biển sơn son thiếp vàng 3 chữ Khuê văn các. Mỗi mặt tường gỗ đều chạm một đôi câu đối chữ Hán thiếp vàng rất có ý nghĩa .
Tuy nhiên, TT kiến thiết xây dựng kiến trúc can đảm và mạnh mẽ nhất lúc bấy giờ là Huế gồm có các mô hình đa phần là thành quách, hoàng cung và lăng tẩm như kiến trúc cung đình Huế, phủ chúa Nguyễn, Thành Huế … Nền văn hóa truyền thống Việt nam ở Huế đã phong phú và đa dạng thêm với kiến trúc nhà vườn, khác hẳn với kiến trúc nhà ống ở Hà nội. Có thể nói rằng kiến trúc Huế được coi là tổng kết những giá trị kiến trúc truyền thống cuội nguồn, những tinh hoa sắc xảo về các mặt công suất mặt phẳng, cấu trúc, quy hoạch thành quách và đô thị, trang trí nội thất bên trong và cấu trúc cảnh sắc .
Kiến trúc Việt nam cận và hiện đại:
Cuối thế kỷ 19, kiến trúc Việt nam chịu ảnh hưởng bởi sự phát triển theo trào lưu du nhập phong cách xây dựng và quy hoạch đô thị châu Âu và sự giao lưu văn hóa Pháp và văn hóa Á Đông. Từ thời kỳ này nền kiến trúc phát triển với những bước tiến nhảy vọt về nhiều mặt. Đặc biệt từ sau ngày đất nước thống nhất (1975) kiến trúc Việt nam phát triển khá mạnh mẽ với sự ra đời của nhiều đô thị, khu công nghiệp, khu dân cư, làng xóm mới trong đó có những công trình kiến trúc lớn và có giá trị cao về nghệ thuật.
Xu thế tân tiến mới nhấn mạnh vấn đề phương cách bộc lộ hình thái kiến trúc bằng những giải pháp công nghệ tiên tiến văn minh, năng lực bộc lộ của các kỹ thuật mới nhất trong nghành cấu trúc thép, kính, bê tông … được tận dụng triệt để tạo ra những bộ mặt kiến trúc trọn vẹn mới mang tính ấn tượng mạnh. Nói chung kiến trúc từ cận đến thời nay tập trung chuyên sâu ở những mảng lớn như phong cách thiết kế nội thất bên trong, phong cách thiết kế kiến trúc, phong cách thiết kế quy hoạch đô thị, phong cách thiết kế môi trường tự nhiên và quy hoạch vùng .
Trên đây là một số ít tóm lược ngắn gọn nhất chúng tôi về kiến trúc Việt nam để cùng tìm hiểu thêm như thể một trong những tài liệu hữu dụng. Có thể nói, nền kiến trúc Việt nam trải qua rất nhiều cung bậc thăng trầm khác nhau nhưng đều gắn liền ngặt nghèo với các quá trình của tiến trình lịch sử dân tộc. Đáng chú ý quan tâm là phong cách thiết kế kiến trúc qua các thời đại luôn tăng trưởng, luôn thay đổi với những đúc rút tinh hoa từ nền kiến trúc đi trước nhưng đồng thời luôn phát minh sáng tạo, thay đổi không ngừng bằng những năng lực, khối óc của những con người phát minh sáng tạo ra cái đẹp nói riêng cũng như con người Việt nam nói chung .
BTV: Bích Ngọc
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa
