Những KTS tài danh của Sài Gòn trước năm 1975 – Tạp chí Kiến Trúc
Tôi không cho rằng đó là cách nhìn nhận đúng đắn, vì những nhà phong cách thiết kế và khu công trình nêu ra sau đây là dẫn chứng .
Những tên tuổi lớn
Tên tuổi các kiến trúc sư (KTS) lớn như Ngô Viết Thụ, Nguyễn Hữu Thiện, Phạm Văn Thâng, Nguyễn Quang Nhạc, Trần Đình Quyền, Nguyễn Bá Lăng… với các công trình tiêu biểu như khách sạn Caravelle, dinh Độc Lập, Thư viện Quốc gia, Bệnh viện Vì Dân, chùa Vĩnh Nghiêm… đã được giới kiến trúc cả nước đánh giá là có thể tiêu biểu cho dòng kiến trúc hiện đại nhiệt đới hóa, mang bản sắc Việt.
Ngoài KTS Ngô Viết Thụ ta đã nói nhiều với thiết kế dinh Độc Lập, tôi muốn ghi thêm các văn phòng thiết kế và KTS nổi tiếng khác ở Sài Gòn trước năm 1975. KTS Nguyễn Hữu Thiện là bạn đồng môn với KTS Huỳnh Tấn Phát ở Trường Mỹ thuật Đông Dương. Ông vẫn kiên trì thể hiện phong cách truyền thống trong kiến trúc mới. Nhiều ngôi chùa ở Sài Gòn là tác phẩm của ông.
Công trình đỉnh cao của ông theo hướng tìm tòi, sáng tạo một phong cách kiến trúc mà trong giới kiến trúc gọi là “hiện đại – bản địa”, thể hiện qua công trình hợp tác cùng các KTS Bùi Quang Hanh và Lê Văn Lắm (từng học một thời gian ở Mỹ thuật Đông Dương rồi sang Pháp) là Thư viện Khoa học tổng hợp. Công trình có đường nét hiện đại nhưng khai thác được các môtip trang trí dân tộc, với nào tường hoa, mái nhô, hồ nước, cây xanh…
Công trình này đã phối hợp thuần thục được hai phe phái kiến trúc công suất tân tiến phương Tây ( những KTS Hanh và Lắm ) và phân phối nhu yếu khí hậu nhiệt đới gió mùa, nghệ thuật và thẩm mỹ dân tộc bản địa ( KTS Thiện ). Tất cả gom lại tạo cho khu công trình một phong thái độc lạ, thân thiện với người mình nhưng không lạ lẫm với trào lưu kiến trúc quốc tế .
Tuy là một phật tử, KTS Thiện lại từng phong cách thiết kế thành công xuất sắc một ngôi nhà thời thánh Công giáo – nhà thời thánh Thị Nghè. Nét truyền thống cuội nguồn đình chùa bộc lộ khá rõ trong tổng thể và toàn diện gồm cửa tam quan, tháp chuông, tiền sảnh và mái. Tháp chuông vút cao, trang trí hoa gió môtip Việt lẫn hai tầng mái đặt trên chóp, kiểu tháp chuông chùa. Mái dốc lợp ngói đỏ cong lên ở đuôi gợi nhớ hình ảnh khu công trình cổ .
Vào cuối thập kỷ 1950 và các năm 1960-1970, nhóm KTS Nguyễn Văn Hoa – Phạm Văn Thâng – Nguyễn Quang Nhạc nổi tiếng với hàng loạt công trình mới xây dựng theo hướng hiện đại như khách sạn Caravelle, xưởng dệt Vinatexco, Nhà máy giấy Cogido ở Biên Hòa, Ngân hàng Việt Nam Thương tín, Trung tâm văn hóa Idecaf… Văn phòng kiến trúc uy tín bậc nhất Sài Gòn của nhóm này là mẫu mực một công ty thiết kế kiến trúc có hệ thống tổ chức rất tốt, đảm nhận xây dựng nhiều công trình quy mô lớn ở Sài Gòn và khắp miền Nam trước năm 1975, đặc biệt là công trình nhà xưởng và văn phòng.
KTS Nguyễn Văn Hoa là học trò của giáo sư Arthur Kruje, người thiết kế khách sạn Caravelle, nên được ông này giao công việc lại khi quay về Pháp. Các ông Phạm Văn Thâng và Nguyễn Quang Nhạc ở Pháp về cộng tác ở văn phòng này.
Các ông cũng là những nhà giáo kiến trúc có tài năng, có uy tín, lại chủ trương dứt khoát kiến trúc mới phải theo phong thái kiến trúc tân tiến phương Tây .
Và những ông thật sự đã góp thêm phần huấn luyện và đào tạo được một đội ngũ phần đông KTS Sài Gòn kĩ năng, bắt kịp thời đại khi phong cách thiết kế được nhiều khu công trình mới không thua kém những KTS phương Tây ở khắp miền Nam thời Mỹ, trước năm 1975 .Kiến trúc bệnh viện và chùa chiền
Lớp KTS nổi danh và trẻ hơn phải kể đến các KTS Nguyễn Bá Lăng và Trần Đình Quyền.
KTS Trần Đình Quyền tốt nghiệp Trường Kiến trúc Sài Gòn. Sau hai năm được tuyển chọn đi Mỹ tham quan ngành kiến trúc bệnh viện, được nhận học tại trường đại học danh tiếng Colombia ở New York.
Trở về nước, ông bắt tay vào lập những đồ án phong cách thiết kế mới và đồ án tăng cấp tái tạo, lan rộng ra nhiều khu công trình bệnh viện như Bệnh viện Vì Dân ( nay là Thống Nhất ), Bệnh viện Nhân Dân Gia Định, Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, những bệnh viện Long An, Nhà Bè, Hóc Môn, Nhi Đồng 1, Bình Dân …
Ông chủ trương hạn chế sử dụng điều hòa nhiệt độ tốn kém, tạo thông thoáng tự nhiên vừa tương thích khí hậu nhiệt đới gió mùa, vừa tiết kiệm chi phí nguồn năng lượng. Các khu công trình của ông được nhìn nhận rất cao về những mặt này. Sau ngày giải phóng, ông vẫn liên tục vẽ bệnh viện ở nhiều tỉnh thành cả nước .KTS Nguyễn Bá Lăng thì đặc biệt nổi tiếng với kiến trúc chùa chiền. Các công trình của ông mang đậm nét dân tộc nhưng kết cấu và bố cục rất hiện đại, tập trung tiết kiệm với việc sử dụng vật liệu địa phương.
Nổi tiếng nhất là ngôi chùa Vĩnh Nghiêm. Ông đã thành công xuất sắc về mặt phong cách thiết kế kiến trúc, phối hợp kiến trúc văn minh và dân tộc bản địa. Dùng bêtông cốt thép thay cấu trúc gỗ một cách hài hòa và hợp lý, nhất là bộ khung sườn, tạo nên những khoảng trống kiến trúc cao rộng .
Bộ mái, từ diềm đến đỉnh mái, góc mái khai thác những môtip trang trí trong kiến trúc truyền thống lịch sử với độ tinh xảo, khôn khéo và thuần thục. Ngôi chùa ngoài nơi thờ Phật với những lớp lang theo bố cục tổng quan truyền thống cuội nguồn, còn phối hợp với công dụng khác của Phật giáo như đào tạo và giảng dạy, thư viện, phòng họp, nhà tăng …Miếu bà Chúa Xứ núi Sam, Châu Đốc, An Giang (cùng với KTS Huỳnh Kim Mãng), Bảo tàng Chăm Đà Nẵng, cổng lên tháp Chăm Po Kluang Garai ở Phan Rang cũng là những công trình được đánh giá cao của KTS Lăng. Ông từng là giám đốc Viện Khảo cổ Sài Gòn trong nhiều năm, cho đến năm 1975 mới đi Pháp. Tại Paris ông tiếp tục thiết kế chùa và đã xây dựng khá nhiều công trình chùa Phật ở châu Âu.
Trường hợp đặc biệt
KTS Huỳnh Tấn Phát là một trường hợp đặc biệt vì ông vừa là một nhà lãnh đạo hàng đầu của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam, vừa là một kiến trúc sư tài giỏi.
Ông tốt nghiệp xuất sắc Mỹ thuật Đông Dương trong thập niên 1930, khá nổi bật vào đầu những năm 1940 ở Sài Gòn khi đoạt giải nhất cuộc thi thiết kế Triển lãm kinh tế Đông Dương lần thứ hai tại Vườn Bờ Rô (nay là công viên Tao Đàn) Sài Gòn.
Tòa nhà đồ sộ cao năm tầng Câu lạc bộ Thủy thủ Pháp ( sau trở thành Phủ thủ tướng và nay là Văn phòng 2 của nhà nước ở phía Nam ) ông tham gia phong cách thiết kế khi còn thực tập trong văn phòng kiến trúc Pháp Chauchon càng làm tăng uy tín nhà kiến trúc người Việt tài ba này .
Sau năm 1975, ông đã tự tay phác thảo gợi ý cho khu công trình nhà hát Hòa Bình lớn nhất nước ở Q. 10, TP.HCM.
Theo KTS Nguyễn Hữu Thái / Báo tuổi trẻ
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa
