Di tích kiến trúc nghệ thuật chùa Keo (huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình)

13/02/2023 admin

Chùa Keo có tên chữ là Thần Quang Tự – nằm ở thôn Dũng Nhuệ, xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư ( xưa là xã Dũng Nhuệ, tổng Hành Dũng, tỉnh Tỉnh Nam Định ). Chùa được kiến thiết xây dựng trên một thế đất đẹp. Trong bài văn bia khắc năm 1632 đã ca tụng như sau : “ Phía trước dòng Xà Giang chầu vào bát ngát vạn khoảnh. Phía sau, sông Hoàng giang vòng lại bát ngát ngàn tầm. Bể Nam Hải uốn quanh từng khúc phô hình dải lụa xanh lam. Dãy rừng cây tua tủa vươn cao như búi tóc mây sắc lục ” .Sử sách ghi lại vào năm 1061 thời vua Lý Thánh Tông, thiền sư họ Dương, húy là Nghiêm Minh, hiệu Không Lộ, người làng Giao Thủy, phủ Hà Thanh, đã dựng nên chùa Nghiêm Quang – tiền thân của chùa Thần Quang tức chùa Keo ngày này. Không Lộ thiền sư chính là người đã có công chữa khỏi ác bệnh cho vua Lý Thần Tông và ông còn được coi là ông tổ nghề đúc đồng ở nước ta .

Đến thời Hậu Lê 1611, sông Hồng sạt lở, chùa bị bão lũ làm đổ. Nửa làng Dũng Nhuệ phiêu dạt sang tả ngạn sông Hồng. Thời đó có quan Tuấn Thọ Hầu Hoàng Nhân Dũng cùng vợ là bà Lại Thị Ngọc Lễ đã xin với chúa Trịnh Giang, vận động cả nước góp công, góp của xây dựng lại chùa, theo phác đồ của kiến trúc Cường Dũng Hầu Nguyễn Văn Trụ. Qua 19 năm chuẩn bị, 28 tháng thi công, đến tháng 11 năm Nhâm Thân (1632), chùa Keo được tái tạo, khánh thành. Toàn cảnh chùa Keo xây dựng thời đó gồm 21 công trình với 157 gian trên khu đất rộng 58.000m2.

Trải qua gần 400 năm sống sót, qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, chùa Keo vẫn giữ nguyên truyền thống kiến trúc độc lạ có từ thời Lê Trung Hưng – thế kỷ 17. Hiện nay, hàng loạt kiến trúc chùa Keo gồm 17 khu công trình với 128 gian, phân bổ trên diện tích quy hoạnh 2022 mét vuông .Quần thể kiến trúc chùa Keo xây theo kiểu “ nội công, ngoại bang ”, với những cụm kiến trúc đăng đối ngặt nghèo … Tam quan xây theo kiểu 3 gian, 4 mái với cấu trúc bộ vì chồng giường, đặt trên 3 hàng chân cột. 2 cổng phụ hai bên xây bằng gạch chồng diêm 2 tầng 8 mái .Chùa Keo được bố cục tổng quan theo kiểu chữ “ Công ” gồm tiền đường, tòa Giá Roi và Thượng Điện. Tiền đường 5 gian với những pho tượng Hộ Pháp, Khuyến Thiện, Trừ ác, tượng Đức ông, thập điện diêm vương … Thượng điện thờ 3 pho : Tam thế, Phật bộ di đà tam tôn, Hoa nghiêm tam thánh, Quán âm tọa sơn, quán âm thế chi thiên nhãn và quán âm Nam Hải. Đặc biệt, bộ cánh cửa phần trung gian rất là sinh động công phu. Đó là một bức phù điêu hoàn hảo bộc lộ rất chuẩn xác luật xa gần tối sáng của thẩm mỹ và nghệ thuật trạm trổ truyền thống lịch sử .

Bộ cửa chạm rồng tại tam quan nội .Khu chùa Phật có 3 khu công trình : Chùa Hộ, ống muống và tòa Tam Bảo. Tất cả được bố cục tổng quan theo kiểu chữ “ công ”. Chùa Hộ gồm 7 gian, dài 24 m, lòng rộng 6 m. Hệ thống kẻ tiền trạm trổ công phu. Phần sang trọng và quý phái nhất đặt 2 pho tượng Khuyến thiện và Trừ ác. Ngoài ra còn thờ 2 vị Kim cương cùng Trịnh Thị Ngọc Lễ là hội chủ và tín chủ hưng công xây chùa .Tòa Tam Bảo, tượng bầy thành tầng thành lớp gồm 3 vị tam thế, tượng A di đà, những tượng Quan âm thế chí, Quan âm tọa sơn, Thập Bát La Hán … Những bức đại tự chữ vàng treo trên phướn phật. Câu đối khảm trai san sát theo 2 hàng cột. Tất cả tạo nên một cảnh sắc “ thiền ” sang chảnh, uy nghiêm. Điều đặc biệt quan trọng đó là cấu kiện kiến trúc ở đây như cột, xà … đều có kích cỡ lớn nhưng hầu hết là bào trơn. Tuy nhiên, phần trí tuệ bộc lộ ở những đường nét trạm trổ được tạo hình long ly quy phượng, mang phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật thế kỷ 15 .Khu đền Thánh thờ thiền sư Không Lộ nằm độc lập sau khu chùa Phật. Đây là quần thể kiến trúc gồm 4 tòa : Giá Roi, Thiêu Hương, Phục Quốc và Thượng Điện. Đền Thánh lớn hơn chùa Phật 7 gian. Nghệ thuật kiến trúc đẹp hơn rất nhiều. Riêng bộ mái đã chia thành 3 loại : tòa Phục Quốc – mái vẩy. Tòa giá Roi theo kiểu hồi diêm. Hai tòa Thiêu Hương và Thượng Điện theo lối chéo đao tẩu góc. Những mảng chạm khắc tinh xảo trên những đố lụa, con sơn, kẻ bẩy là một siêu phẩm kiến trúc tiêu biểu vượt trội của những ngôi chùa tiền phật hậu thánh chốn Sơn Nam .

Kiến trúc đầu đao tinh xảoTrong những ngôi chùa cổ của nước ta lúc bấy giờ, chùa Keo là một trong những ngôi chùa còn vừa đủ tượng pháp nhất. Các pho tượng ở đây quy tụ những giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ của thế kỷ 17, 18, đó là những tượng Tuyết Sơn, La Hán, quan thế âm Bồ Tát …Đặc biệt tại tòa Thượng Điện hiện có pho tượng đã ngót nghìn năm tuổi. Đó là pho tượng thiền sư Không Lộ bằng gỗ trầm hương được đặt trong cung cấm. Tại chùa Keo thời nay còn lưu giữ những cổ vật quý và hiếm như đôi chân đèn thời Mạc, bàn thờ cúng quý thời Lê, bộ thuyền rồng, bộ nhạc khí và 2 quả chuông đồng .Con thuyền rồng đặt ở tòa Thiêu Hương là tác phẩm có vẻ như đẹp về tạo dáng, có chiều sâu về trí tuệ. Và đặc biệt quan trọng nó gắn với cuộc sống Thiền sư Không Lộ, xưa kia ngài đã từng làm nghề chài lưới. Thuyền dài 3 m, dáng như chiếc vỏ trấu khổng lồ. Trong thuyền có đủ long đình, giỏ chiêng, giỏ trống, súng thần công, bơi chèo, phao bơi … Cỗ thuyền rồng này đã nhiều lần được tọa lạc trong viện kho lưu trữ bảo tàng lịch sử vẻ vang Nước Ta .Dọc 2 bên sườn chùa, khởi đầu từ tòa tiền đường chạy ra đến hậu đường là 2 dãy hiên chạy dọc, mỗi dãy gồm 33 gian, được xây theo lối vì kèo vì mái. Các gian được chia bởi những hàng chân cột .

Gác chuông chùa Keo

Từ buổi xây dựng, chùa Keo đó đón không biết bao nhiêu lượt khách đến tham quan gác chuông. Đây là một kiến trúc độc đáo hoàn toàn bằng gỗ cao hơn 11m, làm theo kiểu chồng diêm 3 tầng, mỗi tầng 4 mái. Kết cấu đáng chú ý nhất là bộ vì kèo và các đấu củng, vừa là phần chịu lực, vừa để trang trí. Phần cổ diêm là hệ thống trấn song được trang trí những hoạ tiết hoa văn phong phú như rồng mây, hoa lá được cách điệu rất cao. Tình cảm và ước vọng của người xưa như được gửi gắm vào công trình đặc biệt này. Gác chuông chùa Keo được công nhận là “ gác chuông gỗ cao nhất Việt Nam”.

Trong khu kiến trúc còn một khu công trình nữa rất là độc lạ đó là một giếng nước được xếp bằng 33 chiếc cối đá thủng rất cổ, rất thân mật với đời sống nhân dân. Người dân làng Keo nói rằng đây chính là 33 chiếc cối giã gạo nuôi thợ, nuôi thầy để thiết kế xây dựng chùa Keo .Lễ hội chùa Keo tỉnh Thái Bình diễn ra hàng năm vào 2 kỳ : ngày 4 tháng giêng âm lịch là hội mùa xuân và hội mùa thu được diễn ra từ ngày 10 – 15 tháng 9 âm lịch, nhằm mục đích tưởng niệm đến công đức của thiền sư Không Lộ và những người có công thiết kế xây dựng chùa. Chùa Keo từ lâu đã đi vào đời sống tâm linh và là niềm tự hào của dân cư nơi đây .

Với những giá trị văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, khoa học đặc biệt quan trọng của di tích lịch sử, Thủ tướng nhà nước đã xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ chùa Keo ( huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ) là Di tích vương quốc đặc biệt quan trọng ( Quyết định số 1419 / QĐ-TTg ngày 27/09/2012 ). / .

Sửa Tủ Lạnh

Trung Tâm Bảo Hành

Alternate Text Gọi ngay