Tiểu thuyết – Wikipedia tiếng Việt

Tiểu thuyết là một thể loại văn xuôi có hư cấu, thông qua nhân vật, hoàn cảnh, sự việc để phản ánh bức tranh xã hội rộng lớn và những vấn đề của cuộc sống con người, biểu hiện tính chất tường thuật, tính chất kể chuyện bằng ngôn ngữ văn xuôi theo những chủ đề xác định.

Trong một cách hiểu khác, nhận định và đánh giá của Belinski : ” tiểu thuyết là sử thi của đời tư ” chỉ ra khái quát nhất về một dạng thức tự sự, trong đó sự trần thuật tập trung chuyên sâu vào số phận của một cá thể trong quy trình hình thành và tăng trưởng của nó. Sự trần thuật ở đây được khai triển trong khoảng trống và thời hạn nghệ thuật và thẩm mỹ đến mức đủ để truyền đạt cơ cấu tổ chức của nhân cách [ 1 ] .

Tên gọi thể loại[sửa|sửa mã nguồn]

Trong văn học phương Đông, danh từ tiểu thuyết xuất hiện khá sớm nhằm phân biệt với hai thể loại cơ bản khác là đại thuyết và trung thuyết. Đại thuyết là kinh sách của các thánh nhân viết như Kinh Thư, Kinh Thi của Khổng Tử, đó là loại sách mang nặng tính triết học, gần như chân lý, kiểu khuôn vàng thước ngọc và rất khó đọc. Trung thuyết do các hiền sư, sử gia thực hiện như Sử ký của Tư Mã Thiên. Còn tiểu thuyết, vốn chỉ những chuyện vụn vặt, đời thường. Những chuyện ấy cùng với cổ tích, ngụ ngôn là những mầm mống của tiểu thuyết phương Đông. Thủy Hử và Hồng Lâu Mộng là một trong những số đó.

Theo ý niệm trước đây, đặc biệt quan trọng là ý niệm của Trung Quốc và Nhật Bản, tiểu thuyết gồm có có hai loại chính là tiểu thuyết đoản thiên hay truyện ngắn, thậm chí còn là ” vi hình tiểu thuyết ” ( truyện cực ngắn, truyện siêu ngắn ) hay ” truyện trong lòng bàn tay ” [ 2 ] ) và tiểu thuyết trường thiên ( truyện dài ). Tuy nhiên lúc bấy giờ, ở Nước Ta, khi nói đến tiểu thuyết, fan hâm mộ thường hiểu đó là tác phẩm truyện dài .

Ở một số ngôn ngữ phương Tây, từ tiểu thuyết có nguồn gốc từ tiếng Latinh, mang nghĩa chuyện mới (novel).

Song song với tiến trình này, văn học tân tiến quốc tế cũng cho thấy những nguyên tắc của tiểu thuyết chi phối hầu hết những tác phẩm tự sự khác nên sự phân biệt thực chất thể loại ở những truyện đơn cử trở nên ngày càng khó khăn vất vả .
Lịch sử tăng trưởng tiểu thuyết đã để lại cho nền văn học quốc tế những thành tựu tỏa nắng rực rỡ : từ những siêu phẩm tiểu thuyết chương hồi Trung Quốc đến những tác phẩm đồ sộ của tiểu thuyết hiện thực phê phán phương Tây, từ dòng chảy của tiểu thuyết sử thi hoành tráng trong văn học Nga thế kỷ bạc đến những nguồn mạch văn chương hiện thực huyền ảo Mỹ-Latinh, sự trỗi dậy và vượt thoát truyền thống cuội nguồn của những nền văn học châu Á v.v. Những quy mô ấy đã tạo dựng nên diện mạo đặc biệt quan trọng đa dạng chủng loại của tiểu thuyết trong suốt thời kỳ đã qua tính từ khi hình thành thể loại .
Một trang kana chép tay Truyện kể Genji từ hậu kỳ Heian, thế kỷ thứ XII
Ở Trung Quốc tiểu thuyết Open rất sớm, vào thời kỳ Ngụy – Tấn ( thế kỷ III-IV ) tiểu thuyết đã manh nha dưới dạng những tác phẩm chí quái, chi nhân. Sang đời nhà Đường Open thể loại truyền kỳ, đời Tống lại có thêm dạng thoại bản, tổng thể đều hoàn toàn có thể coi là tiền thân của tiểu thuyết theo nghĩa tân tiến. Từ đời Minh văn học Trung Quốc nói chung và văn xuôi Trung Quốc nói riêng tăng trưởng rực rỡ tỏa nắng với những pho tiểu thuyết chương hồi nổi tiếng như Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Thủy hử của Thi Nại Am, Tây du ký của Ngô Thừa Ân, Kim Bình Mai của Lan Lăng Tiếu Tiếu Sinh v.v. Đời Thanh bước tăng trưởng của tiểu thuyết chương hồi đã tới thời gian hoàng kim qua hàng loạt danh tác như Chuyện làng Nho ( Nho lâm ngoại sử ) của Ngô Kính Tử, Hồng Lâu Mộng của Tào Tuyết Cần. Thời tân tiến tiểu thuyết Trung Quốc vượt thoát những thể loại truyền thống cuội nguồn, tác động ảnh hưởng lớn từ những trào lưu văn học phương Tây đương thời với sáng tác của những tác gia như Lỗ Tấn, Giả Bình Ao, Mạc Ngôn, v.v…Tại Nhật Bản, vượt qua sử ký, tùy bút và nhật ký, hình thức sơ khai của tiểu thuyết đã Open từ những thế kỷ thứ VI-8, bắt đầu là sự tập hợp thành chương những bài ca ballad, truyện kể do những pháp sư mù gảy đàn biwa lưu truyền khắp đảo quốc. Cùng với những phát minh sáng tạo khởi đầu là Taketori Monogatari, tiểu thuyết Nhật Bản, mà hình thức của thể loại được gọi bằng tên monogatari, đi được 50% chặng đường đến Ise monogatari và đạt đỉnh điểm với Truyện kể Genji. Truyện kể Genji trở thành ngôi sao 5 cánh băng chói sáng của văn chương cổ xưa Nhật Bản, được nhìn nhận là tiểu thuyết theo nghĩa văn minh tiên phong của quả đât, mà rất nhiều thế kỷ về sau với Sagoromo monogatari, Yowa no nezame, Hamamatsu Chūnagon monogatari, Torikaebaya monogatari, văn học Nhật Bản vẫn không hề sản sinh được một tác phẩm tự sự nào có được vị trí và giá trị của nó. Từ thế kỷ XIX khi xã hội Nhật Bản không ngừng hướng theo quy mô phương Tây, những tác phẩm nổi tiếng của thể loại tiểu thuyết phương Tây đương thời được dịch thuật hoặc phóng tác tràn ngập trong thời Minh Trị đã tăng trưởng tiểu thuyết Nhật Bản theo những khuynh hướng sáng tác tân tiến, và những tiểu thuyết tiền-hiện đại tiên phong có dạng thức tự thuật, còn gọi là ” tâm cảnh tiểu thuyết “, vào cuối thời Minh Trị .

Trang bìa bản gốc Don Quixote xuất bản năm 1605
Ở phương Tây, Tiểu thuyết có mầm mống bắt đầu từ những tác phẩm tự sự viết bằng tiếng Roman, thường là thể loại anh hùng, đó là những tiểu thuyết kị sĩ với những biến cố và trường hợp khác thường. Tuy nhiên, nhìn nguồn gốc của thể loại, những nhà nghiên cứu hoàn toàn có thể truy nguyên về tận thời Hi Lạp, khi bên cạnh những tác phẩm trường ca cổ đại với cảm hứng về cái chung và cái anh hùng là chủ yếu, vẫn có những tác phẩm lấy cảm hứng từ con người riêng không liên quan gì đến nhau, và Bielinski đã rất có lý khi cho rằng ” tiểu thuyết hình thành khi vận mệnh con người, mọi mối liên hệ của nó với đời sống nhân dân được ý thức ” và ” đời sống cá thể bất luận thế nào cũng không hề là nội dung của anh hùng ca Hy Lạp, nhưng lại hoàn toàn có thể là nội dung của tiểu thuyết ” [ 3 ]. Trên nền móng của hình thái tư duy tò mò những yếu tố thực chất của hiện thực trải qua sự tái hiện số phận cá thể đã có từ thời Hy Lạp, đã Open những thể loại văn chương thời trung đại châu Âu theo theo thể tài hiệp sĩ, như Tristan và Iseut .

Thời kỳ Phục Hưng đã tạo cơ sở thuận tiện nhất cho sự phát triển tiểu thuyết: chất tiểu thuyết bộc lộ trong các tác phẩm thể truyện như của Giovanni Boccaccio, thể trường ca của Matteo Maria Boiardo, Ludovico Ariosto, Torquato Tasso và thể kịch với William Shakespeare. Nhưng tiểu thuyết đích thực gắn với những tìm tòi tư tưởng triết lý, chỉ xuất hiện vào cuối thời đại Phục Hưng với Don Quixote. Sau thời Phục Hưng, khi văn học tao nhã là chủ đạo, thì xu hướng phát triển tiểu thuyết chỉ bộc lộ rõ trong các sáng tác thuộc loại tiểu thuyết du đãng khai thác các đặc điểm trào phúng, sự hư cấu tự do, vai trò của kinh nghiệm cá nhân tác giả trong sáng tạo nghệ thuật (các tác phẩm của François Rabelais, Desiderius Erasmus, Michel de Montaigne Jean Henri Merle D’Aubigné v.v.), và tiểu thuyết tâm lý đầu tiên với sáng tác của Madame de La Fayette.

Sang thời đại Khai sáng và thời cận đại, từ thế kỷ XVIII, tiểu thuyết đã đi một chặng đường dài với sự hình thành những cấu trúc chính. Truyện hiệp sĩ Des Grieux và nàng Mannon Lescault ( 1731 ) của Abbé Prévost tích hợp hữu cơ được hai thể tài tâm ý và du đãng. Samuel Richardson với Clarisse Harlow ( 1747 ), Jean Jacques Rousseau với Julie hay nàng Héloïse mới ( 1761 ) đưa ra những mẫu mực của tiểu thuyết tình cảm đồng thời củng cố vai trò chủ yếu của tiểu thuyết luận đề. Henry Fielding, Tobias Smollett đã góp phần cho sự hình thành nguyên tắc điển hình hóa của tiểu thuyết hiện thực, làm tiền đề cho sự nở rộ tiểu thuyết của chủ nghĩa hiện thực tăng trưởng mạnh tiến trình sau đó với Honoré de Balzac, Émile Zola, Stendhal, Gustave Flaubert, Charles Dickens, William Makepeace Thackeray ( tiểu thuyết toàn cảnh, tiểu thuyết hướng tâm ). Tiểu thuyết sử thi của Lev Tolstoy với sự trần thuật đạt được chiều rộng và tính bao quát, sự diễn đạt đời sống nội tâm nhân vật như một quy trình tâm ý nội tại lần tiên phong được cho phép tiểu thuyết tái hiện được ” biện chứng của tâm hồn “. Tiểu thuyết đối thoại của Fyodor Dostoevsky với con người đời tư được đặt trong đối sánh tương quan với cả quốc tế .Thế kỷ XX tiểu thuyết phương Tây tăng trưởng trong sự phong phú đối nghịch nhau về nhiều mặt, bên cạnh những thành tựu của tiểu thuyết hiện thực với khuynh hướng hiện thực phê phán hoặc khuynh hướng hiện thực xã hội chủ nghĩa, hướng sáng tác mới của Marcel Proust, James Joyce, Franz Kafka lại cho thấy một loạt những nguyên tắc tiểu thuyết vốn đã thành truyền thống lịch sử trước kia bị đổi khác : độc thoại nội tâm bao trùm tác phẩm như một thủ pháp của tiểu thuyết dòng ý thức ; sự trộn lẫn liên tục những bình diện thời hạn và khoảng trống, những mảng đời sống hiện thực hòa quyện cùng lịch sử một thời, Open người kể chuyện không toàn năng khi trong lời kể có cả cái biết và cái không biết, cái khách quan lẫn chủ quan. Các yếu tố về ” ngôi ” và ” thời ” của lời trần thuật và những ” điểm nhìn ” trần thuật trở thành chìa khóa cho việc đọc tiểu thuyết theo khuynh hướng phức điệu, đa thanh. Bên cạnh đó, những trào lưu tư tưởng đương thời như hiện tượng kỳ lạ học, thuyết không bình thường, chủ nghĩa hiện sinh, phân tâm học, hậu văn minh, phê bình nữ quyền, hậu thực dân cũng góp thêm phần tạo ra những dạng thức như phản tiểu thuyết, tiểu thuyết mới, hoặc làm phát sinh tư tưởng về nhân vật biến mất, hoặc tiểu thuyết cáo chung v.v.

Ở Việt Nam tiểu thuyết xuất hiện khá muộn, tuy những sáng tác văn xuôi cổ như Việt điện u linh, Lĩnh Nam chích quái, Thánh Tông di thảo, Truyền kỳ mạn lục, Truyền kỳ tân phả thế kỷ XIV-XVI đã đặt những nền móng sơ khai cho tư duy thể loại, thông qua tiến trình từ sự ghi chép các yếu tố truyền thuyết, thần thoại, cổ tích đến giai đoạn phản ánh những chuyện đời thường. Thế kỷ XVIII cho thấy sự nở rộ thể loại tự sự với các tác phẩm như Thượng kinh ký sự (ký) của Lê Hữu Trác, Vũ trung tùy bút (tùy bút) của Phạm Đình Hổ và đặc biệt là Hoàng Lê nhất thống chí, tác phẩm xuất hiện với tầm vóc tiểu thuyết, là pho tiểu thuyết lịch sử đầu tiên của Việt Nam có giá trị văn học đặc sắc. Hoàng Lê nhất thống chí tái hiện một cách sống động bức tranh xã hội rộng lớn thời vua Lê, chúa Trịnh thông qua kết cấu chương hồi tương tự tiểu thuyết thời Minh-Thanh tại Trung Hoa. Yếu tố đời tư và mạch tự sự trong các truyện Nôm khuyết danh và hữu danh đương thời như Hoa tiên, Nhị độ mai, Phạm Công Cúc Hoa, Phạm Tải Ngọc Hoa và Truyện Kiều cũng ít nhiều góp phần thúc đẩy sự phát triển của thể loại.

Tuy nhiên, phải đến những năm 30 của thế kỷ XX văn học Nước Ta mới Open tiểu thuyết với rất đầy đủ đặc thù của thể loại văn minh. Cùng trào lưu Thơ Mới, tiểu thuyết tân tiến Nước Ta 1930 – 1945 có những bước tiến vượt bậc và thành tựu lớn với hai khuynh hướng sáng tác : những cây bút nổi tiếng của Tự Lực văn đoàn, những người đã thôi thúc sự hình thành thể loại như Nhất Linh, Khái Hưng, Thạch Lam ; và những nhà văn hiện thực phê phán như Ngô Tất Tố, Nam Cao, Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Công Hoan, Nguyên Hồng .Trong 2 cuộc cuộc chiến tranh vệ quốc ( chống Pháp và chống Mỹ ), đội ngũ những nhà tiểu thuyết Nước Ta đã ngày càng phần đông ( Nguyễn Huy Tưởng, Tô Hoài, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu, Nguyên Ngọc ). Ít nhiều tiểu thuyết Nước Ta có thành tựu tiệm cận với thể loại tiểu thuyết-sử thi vốn mang đề tài hoành tráng và dung tích đồ sộ, mà một trong số đó là Vỡ bờ của Nguyễn Đình Thi. Sau 1986, lịch sử dân tộc tiểu thuyết Nước Ta sang trang mới với những sáng tác của Ma Văn Kháng, Lê Lựu, Bảo Ninh, Nguyễn Huy Thiệp, có nội dung thâm thúy hơn về thân phận con người và hình thức có tín hiệu manh nha hệ hình văn chương hậu hiện đại .
Tiểu thuyết có nhiều dạng thức cấu trúc tùy theo nhu yếu của đề tài, chủ đề hoặc theo sở trường của người viết. Thậm chí người ta còn cho rằng, về nguyên tắc, tiểu thuyết không có một hình thức thể loại hoàn kết, chính do nó là ” sử thi của thời đại tất cả chúng ta “, tức là sử thi của cái hiện tại, cái đang hàng ngày hàng giờ thay đổi, do tại điều quan trọng so với nó là sự tiếp xúc tối đa với cái thực tại dang dở ” chưa xong xuôi “, cái thực tại đang thành hình, cái thực tại luôn bị nhìn nhận lại, tư duy lại [ 4 ]. Tuy thường gặp những cấu trúc chương hồi, cấu trúc tâm ý, cấu trúc luận đề, cấu trúc đơn tuyến, cấu trúc đa tuyến v.v. tiểu thuyết vẫn không chịu được những chế định ngặt nghèo, nó không có quy phạm cố định và thắt chặt và người viết thậm chí còn hoàn toàn có thể phá vỡ những khuôn mẫu sẵn có để vận dụng một cách linh động và phát minh sáng tạo những hình thức cấu trúc khác nhau. Kết cấu được cho phép tạo nên một diện mạo chung nhất về tiểu loại : tiểu thuyết chương hồi, tiểu thuyết tâm ý, tiểu thuyết luận đề, tiểu thuyết đa thanh v.v.
Với những độc lạ của tiểu thuyết về đề tài ( tình yêu, xã hội, chính trị, lịch sử dân tộc, triết lý, giả tưởng v.v. ), dung tích, mức độ kịch tính, những nguyên tắc kết cấu-cốt truyện, phương pháp trần thuật, hoàn toàn có thể thấy một số ít điểm nhấn về phong thái, dễ thấy nhất là đem tính nội dung trực tiếp của tiểu thuyết ôm trùm hàng loạt mọi thành tố diễn biến, khi đó diễn biến rắc rối sẽ trở thành phương tiện đi lại phản ánh xung đột giữa cá thể và xã hội, trở thành động lực thôi thúc hành vi của nhân vật, giúp tăng cường vai trò cấu trúc của diễn biến cho tác phẩm. Tạo được kịch tính cho trần thuật, sự rắc rối sẽ chi phối cả sự tăng trưởng của xích míc nào đó xuất phát điểm đến phương pháp xử lý, cả tiến trình lẫn những thành phần của những biến cố diễn biến và thậm chí còn cả bản thân những ” chìa khóa ” cấu trúc tác phẩm .

Xu hướng cấu trúc[sửa|sửa mã nguồn]

Quá trình tăng trưởng thể loại tiểu thuyết tân tiến ở những nền văn học châu Âu cho thấy hai hướng cấu trúc tiêu biểu vượt trội :

Tiểu thuyết mở[sửa|sửa mã nguồn]

Tiểu thuyết mở có ngọn nguồn từ Don Quixote ( 1605, 1615 ), miêu tả xã hội một cách đa diện, tạo những nguyên do thật chi tiết cụ thể cho sự tiến triển của nhân vật chính, cho nhân vật này can dự vào nhiều biến cố và những biến cố ấy lại là nơi cư ngụ cho vô số nhân vật phụ. Kiểu tiểu thuyết này cũng đặc trưng ở sự miêu tả thoáng đãng thực trạng ngoại giới khách quan mà trước nhất là thực trạng xã hội .

Tiểu thuyết đóng[sửa|sửa mã nguồn]

Tiểu thuyết theo xu hướng cấu trúc “đóng” có thể tính ngọn nguồn từ tác phẩm Quận chúa Clèves (La princesse de Clèves) (1678) của nữ sĩ Madame de La Fayette, thể hiện sự tập trung vào cuộc đời của một con người, đôi khi vào chỉ một xung đột, một tình huống, do đó mang tính hướng tâm, đồng tâm, xét về kết cấu. Xu hướng cấu trúc tiểu thuyết này đã rất sớm trở thành ngọn nguồn của những sáng tác tiểu thuyết tâm lý giai đoạn sau.

Tính chất văn xuôi[sửa|sửa mã nguồn]

Là một thể loại cao cấp nhất thuộc phương thức tự sự, tính chất văn xuôi, vì vậy, trở thành đặc trưng tiêu biểu cho nội dung của thể loại. Tính chất đó đã tạo nên trường lực mạnh mẽ để thể loại dung chứa toàn vẹn hiện thực, đồng hóa và tái hiện chúng trong một thể thống nhất với những sắc màu thẩm mỹ mới vượt lên trên hiện thực, cho phép tác phẩm phơi bày đến tận cùng sự phức tạp muôn màu của hiện thực đời sống.

Nghệ thuật kể chuyện[sửa|sửa mã nguồn]

Giống như các hình thái tự sự khác như truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết lấy nghệ thuật kể chuyện làm giọng điệu chính của tác phẩm. Thông thường ở tác phẩm xuất hiện người kể chuyện như một nhân vật trung gian có nhiệm vụ miêu tả và kể lại đầu đuôi diễn biến của chuyện. Tuy sự tồn tại của yếu tố này là ước lệ nghệ thuật của nhiều thể loại thuộc tự sự, nghệ thuật kể chuyện của tiểu thuyết vẫn cho thấy sự đa dạng đặc biệt về phong cách: có thể thông qua nhân vật trung gian, có thể là nhân vật xưng “tôi”, cũng có thể là một nhân vật khác trong tác phẩm, tạo nên các tác phẩm có một điểm nhìn trần thuật. Hiện nay, một trong những xu hướng tìm tòi đổi mới tiểu thuyết là việc tăng thêm các điểm nhìn ở tác phẩm, khi vai trò của nhân vật trung gian hoặc nhân vật xưng “tôi” được “san sẻ” cho nhiều nhân vật trong cùng một tác phẩm.

Khả năng phản ánh toàn vẹn hiện thực[sửa|sửa mã nguồn]

Đặc trưng lớn nhất của tiểu thuyết chính là khả năng phản ánh toàn vẹn và sinh động đời sống theo hướng tiếp xúc gần gũi nhất với hiện thực. Là một thể loại lớn tiêu biểu cho phương thức tự sự, tiểu thuyết có khả năng bao quát lớn về chiều rộng của không gian cũng như chiều dài của thời gian, cho phép nhà văn mở rộng tối đa tầm vóc của hiện thực trong tác phẩm của mình.

Ở phương diện khác, tiểu thuyết là thể loại có cấu trúc linh hoạt, không chỉ cho phép mở rộng về thời gian, không gian, nhân vật, sự kiện mà còn ở khả năng dồn nhân vật và sự kiện vào một khoảng không gian và thời gian hẹp, đi sâu khai thác cảnh ngộ riêng và khám phá chiều sâu số phận cá nhân nhân vật.

Hư cấu thẩm mỹ và nghệ thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Hư cấu nghệ thuật cũng được coi là một đặc trưng của thể loại, là một thao tác nghệ thuật không thể thiếu trong tư duy sáng tạo của tiểu thuyết. Hư cấu cho phép tác phẩm tái hiện những thời đại lịch sử phát triển trong câu chuyện hư cấu, không hiện thực như sử học, và những nhân vật hoàn toàn không bị lệ thuộc bởi nguyên mẫu ngoài đời như những tác phẩm thuộc thể ký. Trong vô vàn những gương mặt đời thường và giữa muôn ngàn biến cố của lịch sử, nhà văn khi trước tác một tác phẩm tiểu thuyết đã thực hiện những biện pháp nghệ thuật đồng hóa và tái hiện bức tranh đời sống bằng phương thức chọn lọc, tổng hợp và sáng tạo. Khi đó, hư cấu nghệ thuật, đối với tiểu thuyết đã trở thành yếu tố bộc lộ rõ rệt phẩm chất sáng tạo dồi dào của nhà văn.

Tính phong phú về sắc độ thẩm mỹ và nghệ thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Tính đa dạng về màu sắc thẩm mỹ cũng là một đặc trưng tiêu biểu của thể loại. Các thể loại văn học khác thường chỉ tiếp nhận một sắc thái thẩm mỹ nào đó để tạo nên âm hưởng của toàn bộ tác phẩm, như bi kịch là cái cao cả, hài kịch là cái thấp hèn, thơ là cái đẹp và cái lý tưởng. Ở tiểu thuyết không diễn ra quá trình chọn lựa màu sắc thẩm mỹ khi tiếp nhận hiện thực mà nội dung của nó thể hiện sự pha trộn, chuyển hóa lẫn nhau của các sắc độ thẩm mỹ khác nhau: cái cao cả bên cái thấp hèn, cái đẹp bên cái xấu, cái thiện lẫn cái ác, cái bi bên cạnh cái hài v.v.

Bản chất tổng hợp[sửa|sửa mã nguồn]

Ở phương diện cuối cùng, tiểu thuyết là một thể loại mang bản chất tổng hợp. Nó có thể dung nạp thông qua ngôn từ nghệ thuật những phong cách nghệ thuật của các thể loại văn học khác như thơ (những rung động tinh tế), kịch (xung đột xã hội), ký (hiện thực đời sống); các thủ pháp nghệ thuật của những loại hình ngoại biên như hội họa (màu sắc), âm nhạc (thanh âm), điêu khắc (sự cân xứng, chi tiết), điện ảnh (khả năng liên kết các bức màn hiện thực); và thậm chí cả các bộ môn khoa học khác như tâm lý học, phân tâm học, đạo đức học và các bộ môn khoa học tự nhiên, khoa học viễn tưởng khác. v.v. Nhiều thiên tài nghệ thuật đã định hình phong cách từ khả năng tổng hợp này của thể loại, như Lev Tolstoy với tiểu thuyết-sử thi, Fyodor Dostoevsky với thể loại tiểu thuyết-kịch, Mikhail Sholokhov với tiểu thuyết anh hùng ca-trữ tình, Romain Rolland với tiểu thuyết-giao hưởng v.v.

Loại và thể[sửa|sửa mã nguồn]

Phân chia loại thể tiểu thuyết theo nội dung, đề tài đã có từ thời xưa trong lịch sử dân tộc văn học những nước phương Tây cũng như phương Đông .
Các tài liệu về lịch sử dân tộc tiểu thuyết ở Trung Quốc nói đến những loại tiểu thuyết sau :
Tiểu thuyết ở phương Tây Open phong phú tùy theo đặc thù văn học dân tộc bản địa. Tuy nhiên, thường thấy những thể sau :

Những ý niệm khác[sửa|sửa mã nguồn]

Theo M.M. Bakhtin, thể loại tiểu thuyết trải qua những hình thức như tiểu thuyết phiêu lưu, tiểu thuyết khảo nghiệm, tiểu thuyết truyện ký và tiếp đến là tiểu thuyết giáo dục [ 7 ] .Các nhà nghiên cứu lúc bấy giờ còn chia tiểu thuyết thành những dạng tiểu thuyết mái ấm gia đình, tiểu thuyết nông dân, tiểu thuyết lịch sử vẻ vang, tiểu thuyết quan sát quốc tế, tiểu thuyết khoa học viễn tưởng, tiểu thuyết phiêu lưu, tiểu thuyết thư tín, tiểu thuyết nhật ký, tiểu thuyết dòng ý thức, tiểu thuyết tư liệu v.v. [ 8 ]Việc phân loại tiểu thuyết theo đề tài về cơ bản không tránh khỏi có chỗ chồng chéo khi trong thực tiễn một tiểu thuyết hoàn toàn có thể vừa thuộc dạng này vừa thuộc dạng khác, nhất là những sáng tác trong thời văn minh .

• Truyện kể Genji: tiểu thuyết đầu tiên của nhân loại.
• Đôn Kihôtê: tiểu thuyết đầu tiên của châu Âu.
• Harry Potter: tiểu thuyết nổi tiếng gần đây.

1. ^

   Mục từ Tiểu thuyết trong cuốn 150 thuật ngữ văn học, Lại Nguyên Ân biên soạn, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, in lần thứ 2 có sửa đổi bổ sung. H. 2003. Trang 326.

2. ^ Tanagokoro no shōsetsu ( 掌の小説 ) chỉ thể loại truyện cực ngắn ” trong lòng bàn tay ” theo cách gọi của Kawabata Yasunari. Độc giả thường biết đến những tác phẩm này dưới tên gọi Tenohira no shōsetsu ( 手の平の小説 ) .
3. ^

   Lý luận văn học, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội 1987, tập 2, trang 226.

4. ^

   Mục từ Tiểu thuyết trong cuốn 150 thuật ngữ văn học, sách đã dẫn, trang 329.

5. ^

   Nếu những tác phẩm tiểu thuyết kiếm hiệp tiền Kim Dung thường nhấn mạnh “võ” (võ công), thì tiểu thuyết Kim Dung về sau thiên về “hiệp”, “tình” và luyện công xuất chưởng.

   Xem thêm: Tai nghe Bluetooth True Wireless Mozard AT15

6. ^

   Lý Tu Sinh, Triệu Nghĩa Sơn (chủ biên), Lịch sử văn học Trung Quốc phân theo thể loại, Thượng Hải cổ tịch xuất bản, 2001.

7. ^

   tham khảo thêm M. M. Bakhtin, Lý luận và thi pháp tiểu thuyết, Phạm Vĩnh Cư dịch, Trường Viết văn Nguyễn Du và Nhà xuất bản Văn học xuất bản, H. 1992

8. ^

   Trần Đình Sử (chủ biên), Lý luận văn học, tập 2: Tác phẩm và thể loại văn học, Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm, H. 2008, trang 320.

• Mục từ Tiểu thuyết trong cuốn 150 thuật ngữ văn học, Lại Nguyên Ân biên soạn, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, in lần thứ 2 có sửa đổi bổ sung. H. 2003.
• Loại thể văn học, phần Tiểu thuyết, trong cuốn Cơ sở lý luận văn học, tập 2. Giáo trình đại học dùng cho sinh viên khoa Ngữ Văn các trường đại học, H, 1985.
• Chương 2: Tiểu thuyết, trong cuốn Lý luận văn học, Hà Minh Đức chủ biên, Nhà xuất bản Giáo dục, tái bản lần 7. H. 2001.
• Chương 19: Tác phẩm tự sự, trong cuốn Lý luận văn học, Phương Lựu chủ biên, Nhà xuất bản Giáo dục, tái bản lần thứ 4, H. 2004.

Quan điểm đương đại[sửa|sửa mã nguồn]

• 1651: Paul Scarron, The Comical Romance, Chapter XXI. “Which perhaps will not be found very Entertaining” (Luân Đôn, 1700). Scarron’s plea for a French production rivalling the Spanish “Novels”. online edition
• 1670: Pierre Daniel Huet, “Traitté de l’origine des Romans”, Preface to Marie-Madeleine Pioche de La Vergne comtesse de La Fayette, Zayde, histoire espagnole (Paris, 1670). A world history of fiction. pdf-edition Gallica France
• 1683: [Du Sieur], “Sentimens sur l’histoire” from: Sentimens sur les lettres et sur l’histoire, avec des scruples sur le stile (Paris: C. Blageart, 1680). The new novels as published masterly by Marie de LaFayette. online edition
• 1702: Abbe Bellegarde, “Lettre à une Dame de la Cour, qui lui avoit demandé quelques Reflexions sur l’Histoire” in: Lettres curieuses de littérature et de morale (La Haye: Adrian Moetjens, 1702). Paraphrase of Du Sieur’s text. online edition
• 1705/1708/1712: [Anon.] In English, French and German the Preface of The Secret History of Queen Zarah and the Zarazians (Albigion, 1705). Bellegarde’s article plagiarised. online edition
• 1713: Deutsche Acta Eruditorum, German review of the French translation of Delarivier Manley’s New Atalantis 1709 (Leipzig: J. L. Gleditsch, 1713). A rare example of a political novel discussed by a literary journal. online edition
• 1715: Jane Barker, preface to her Exilius or the Banish’d Roman. A New Romance (Luân Đôn: E. Curll, 1715). Plea for a “New Romance” following Fénlon’s Telmachus. online edition
• 1718: Johann Friedrich Riederer, “Satyra von den Liebes-Romanen”, from: Die abentheuerliche Welt in einer Pickelheerings-Kappe, 2 (Nürnberg, 1718). German satire about the wide spread reading of novels and romances. online edition
• 1742: Henry Fielding, preface to Joseph Andrews (Luân Đôn, 1742). The “comic epic in prose” and its poetics. online edition

Tác phẩm thứ cấp[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|

sửa mã nguồn]

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Điện Lạnh