Sinh học 10 Bài 11: Vận chuyển các chất qua màng

A. LÝ THUYẾT

1. Vận chuyển thụ động

– Khái niệm: là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất mà không tiêu tốn năng lượng.
– Nguyên lí: sự khuếch tán của các chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.

Hình 11.1 Vận chuyển thụ động

– Sự khuếch tán của các phân tử qua màng sinh chất được gọi là sự thẩm thấu.
– Các kiểu vận chuyển:

• Khuếch tán trực tiếp qua lớp lipit kép : Các chất không phân cực và có kích cỡ nhỏ như O2, CO2 …
• Khuếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng : Các chất phân cực, ion hoặc các chất có kích cỡ lớn như glucôzơ
• Khuếch tán qua kênh protein đặc biệt quan trọng ( thẩm thấu ) : các phân tử nước .

Hình 11.2 Khuếch tán trực tiếp và khuếch tán qua kênh Prôtein- Các yếu tố ảnh hưởng tác động tới vận tốc khếch tán qua màng .

• Tốc độ khuếch tán của các chất phụ thuộc vào vào sự chênh lệch nồng độ giữa trong và ngoài màng .
• Nhiệt độ môi trường tự nhiên .

– Một số loại thiên nhiên và môi trường :

• Môi trường ưu trương : thiên nhiên và môi trường bên ngoài tế bào có nồng độ của chất tan cao hơn nồng độ của chất tan trong tế bào → chất tan hoàn toàn có thể vận động và di chuyển từ thiên nhiên và môi trường bên ngoài vào bên trong tế bào hoặc nước hoàn toàn có thể chuyển dời từ bên trong ra bên ngoài tế bào .
• Môi trường đẳng trương : môi trường tự nhiên bên ngoài có nồng độ chất tan bằng nồng độ chất tan trong tế bào .
• Môi trường nhược trương : môi trường tự nhiên bên ngoài tế bào có nồng độ của chất tan thấp hơn nồng độ của chất tan trong tế bào → chất tan không hề chuyển dời từ thiên nhiên và môi trường bên ngoài vào bên trong tế bào được hoặc nước hoàn toàn có thể vận động và di chuyển từ bên ngoài vào trong tế bào .

Hình 11.3 Tế bào thực vật và tế bào hồng cấu trong các loại môi trường tự nhiên

2. Vận chuyển dữ thế chủ động

– Khái niệm: Là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao và cần tiêu tốn năng lượng.
– Cơ chế: ATP + Prôtêin đặc chủng → prôtêin biến đổi, đưa các chất từ ngoài vào trong hoặc đẩy ra khỏi tế bào.

Hình 11.4 Vận chuyển dữ thế chủ động

3. Nhập bào và xuất bào

– Nhập bào : Là phương pháp đưa các chất vào tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất .

– Thực bào: Tế bào động vật ăn các hợp chất có kích thước lớn.
– Ẩm bào: Đưa giọt dịch vào tế bào.

Hình 11.5 Quá trình thực bào

– Xuất bào: Là phương thức đưa các chất ra khỏi tế bào theo cách ngược lại với quá trình nhập bào.

Hình 11.6 Quá trình xuất bào

B. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK

Câu 1 trang 50 SGK Sinh học 10: Thế nào là vận chuyển thụ động?

Lời giải 

Vận chuyển thụ động là sự vận chuyển các chất qua màng mà không cần tiêu tốn nguồn năng lượng. Trong phương pháp vận chuyển này, các chất từ nơi có nồng độ cao khuếch tán đến nơi có nồng độ thấp. Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng được gọi là sự thẩm thấu .Các chất tan hoàn toàn có thể khuếch tán qua màng sinh chất bằng hai cách :- Trực tiếp khuếch tán qua lớp phôtpholipit kép .- Khuếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng tế bào .

Câu 2 trang 50 SGK Sinh học 10: Phân biệt vận chuyển thụ động với vận chuyển chủ động.

Phân biệt vận chuyển thụ động và vận chuyển dữ thế chủ động :

Câu 3 trang 50 SGK Sinh học 10: Tại sao muốn giữ rau tươi, ta phải thường xuyên vảy nước vào rau.

Lời giải 

Muốn giữ rau tươi ta phải tiếp tục vảy nước vào rau vì khi vảy nước vào rau, nước sẽ thẩm thấu vào tế bào làm tế bào trương lên khiến rau tươi, không bị héo .

Câu  4 trang 50 SGK Sinh học 10: Khi tiến hành ẩm bào, làm thế nào tế bào có thể chọn được các chất cần thiết trong số hàng loạt các chất có ở xung quanh để đưa vào tế bào?

    Khi tiến hành quá trình ẩm bào trong điều kiện môi trường có rất nhiều chất ở xung quanh thì tế bào sử dụng các thụ thể đặc hiệu trên màng sinh chất để chọn lấy những chất cần thiết đưa vào tế bào.

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Dịch Vụ Khác