Phong cách tối giản trong kiến trúc và thiết kế nội thất – Tạp chí Kiến Trúc

14/02/2023 admin

Xuất hiện từ những năm 1970, Minimalism được xem là một nhánh của phong cách đương đại. Nó có ảnh hưởng mạnh mẽ tới các lĩnh vực như thời trang, âm nhạc, nhiếp ảnh, đồ họa,.. và kiến trúc – nội thất cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Hãy tìm hiểu Minimalism có ảnh hưởng như thế nào tới kiến trúc và thiết kế nội thất nhé!

Minimalism là gì?

Phong cách Minimalism ( tối giản, tối thiểu ) là một phong cách biểu lộ những khuynh hướng phong phú của nghệ thuật và thẩm mỹ, đặc biệt quan trọng trong nghệ thuật và thẩm mỹ thị giác và âm nhạc mà các tác phẩm được tối giản vể những nhu yếu thiết yếu nhất của nó .
Phong cách tối giản xuất phát trong nghệ thuật và thẩm mỹ phương Tây từ sau Chiến tranh quốc tế thứ 2, rõ nét nhất là trong thẩm mỹ và nghệ thuật thị giác với các tác phẩm hội họa của Mark Rothko. Khái niệm này từ từ được lan rộng ra để bao hàm cả những khuynh hướng trong âm nhạc mà đặc thù là sự tái diễn, nổi bật là các tác phẩm của Steve Reich, Philip Glass và Terry Riley. Phong cách tối giản có nguồn gốc bắt rễ từ sự thuần khiết và cô đọng của chủ nghĩa Hiện đại, được phối hợp với chủ nghĩa Hậu hiện đại và được xem như phản ứng đối ngược lại với chủ nghĩa Biểu hiện trong nội dung cũng như trong bố cục tác phẩm .

Phong cách Minimalism trong kiến trúc

Tối giản – có thể hiểu là đi đến tận cùng của sự đơn giản, đơn giản hết mức có thể. Phong cách tối giản có ảnh hưởng rộng lớn ở khắp các bộ môn nghệ thuật, các ngành thiết kế – sáng tạo. Phong cách tối giản có mặt trong hội hoạ, âm nhạc, nhiếp ảnh, đồ hoạ, tạo dáng công nghiệp, thời trang,… và tất nhiên trong cả kiến trúc – khi mà kiến trúc vẫn gần gũi với những bộ môn nghệ thuật kinh điển.

Kiến trúc sư người Đức Ludwig Mies van der Rohe ( 1886 – 1969 _ – một trong những bậc thầy của kiên trúc tân tiến quốc tế, được coi là cha đẻ của phong cách kiến trúc tối giản. Quan điểm của ông bộc lộ ở câu châm ngôn “ Less is more ” ( tạm dịch : ít là nhiều, càng ít càng tốt ). Những khu công trình trong thời hạn này của Mies van der Rohe đã đặt nền móng cho phong cách kiến trúc tối giản với những quan điểm mới về việc tổ chức triển khai khoảng trống kiến trúc, với cấu trúc, vật tư mới là thép và kính. Sau những dịch chuyển của chính trị, thời cuộc ở châu Âu, ông chuyển sang sinh sống và thao tác tại Mỹ vào năm 1937, liên tục theo đuổi phe phái kiến trúc của mình. Kiến trúc của Mies van der Rohe là những khoảng trống trong sáng, đơn thuần, tinh xảo, trật tự : là những đường thẳng, những mặt phẳng, những góc vuông, … thể hiện rõ cấu trúc của mạng lưới hệ thống cấu trúc .

Ở phương Đông, Nhật Bản được coi là bậc thầy của phong cách tối giản trong kiến trúc. Phong cách này hiện hữu trong phần nhiều kiến trúc Nhật Bản, từ kiến trúc tân tiến cho tới những khu công trình mang âm hưởng truyền thống lịch sử. Tính tối giản biểu lộ nhất quán từ hình thức kiến trúc cho tới nội thất bên trong khu công trình, phối hợp thuần thục giữa một khuynh hướng văn minh với những giá trị văn hóa truyền thống – ý thức truyền thống lịch sử của Nhật Bản. Nhiều kiến trúc sư Nhật Bản thành công xuất sắc và ghi đậm dấu ấn với phong cách tối giản, chủ nghĩa tối giản trong kiến trúc, mà tiêu biểu vượt trội là kiến trúc sư Tadao Ando. Những khu công trình của Tadao Ando thực sự là những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật của khoảng trống và ánh sáng, của sự giao hòa của kiến trúc và vạn vật thiên nhiên, mang một đậm cá tính rực rỡ và đầy phát minh sáng tạo .

Những đặc điểm cơ bản của Minimalism trong kiến trúc

Less is more – đó là sự khởi xướng, tư tưởng, triết lý, là nguyên tắc chủ yếu mà kiến trúc sư Mies van der Rohe đã đề ra. Đối ngược lại với phe phái cổ xưa và nhiều phe phái khác làm đầy, làm đẹp, làm triển khai xong kiến trúc bằng những chi tiết cụ thể, bằng trang trí nội thất bên trong ; kiến trúc tối giản tự hoàn thành xong bằng những gì tối thiểu hoàn toàn có thể – đó chính là nhiều. Ít nhất, cũng là hướng tới sự hoàn mỹ và thành công xuất sắc. Từ xuất phát đó, thì “ hạn chế ” là một trong những nguyên tắc – bộc lộ đơn cử của kiến trúc tối giản .

Hướng tới giá trị của không gian – bản chất của kiến trúc là không gian. Kiến trúc tối giản hướng tới giá trị đó và tạo lập không gian chặt chẽ, khúc chiết, cô đọng, thoáng đãng, tràn ngập ánh sáng. Sự đơn giản của hình thức tổng thể, chi tiết kiến trúc, sự tiết chế trong sử dụng vật liệu, màu sắc… nhằm đem lại tính tập trung vào không gian và đưa không gian thành nội dung chủ đạo của công trình. Không gian của kiến trúc tối giản có tính cân bằng, tĩnh tại, thuần khiết, được tạo nên bởi những mảng tường, mảng trần phẳng, đồng nhất, những đường thẳng, những hình khối đơn giản và những khoảng trống lớn. Việc loại bỏ, hạn chế các chi tiết, màu sắc, những thứ không cần thiết nhằm hướng sự tập trung cho không gian kiến trúc. Chính không gian tạo nên xúc cảm chứ không phải bởi những chi tiết trang trí, đồ đạc hay điều gì khác.

Hướng tới bản chất và bản ngã: về mặt hình thức thuần tuý, có thể nhận thấy kiến trúc tối giản mang lại sự khô cứng, nhàm chán và đơn điệu, thậm chí lạnh lùng và thiếu thân thiện. Nhưng bản chất của kiến trúc không nằm ở cái vỏ bề ngoài. Và để cảm nhận được điều đó, ngoài đôi mắt để nhìn, phải cần có một tư duy rộng mở, khám phá. Một kiến trúc sẽ tối giản khi chủ nhân hiểu rõ được bản ngã của mình, và kiến trúc sư chuyển hoá bằng ngôn ngữ kiến trúc. Và cũng chỉ khi hiểu rõ chính mình thì chủ nhân mới thực sự làm chủ và gắn bó được với ngôi nhà.

Kiến trúc tối giản có sự tương đồng với văn hoá truyền thống và Thiền tông Nhật Bản (Zen). Zen nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự trầm tư mặc tưởng hơn là việc đọc kinh kệ và các nghi thức tôn giáo cũng như lý luận về giáo pháp. Zen truyền tải những tư tưởng tự do và bản chất cuộc sống. Kiến trúc tối giản hướng tới bản chất của kiến trúc là không gian, đề cao bản chất của không gian và vật liệu. Chính vì lẽ đó, kiến trúc tối giản hoà nhập với văn hoá truyền thống Nhật Bản, tạo nên những không gian mang tính Thiền và những giá trị văn hoá mới thông qua kiến trúc.

Nghệ thuật ánh sáng: ánh sáng là một yếu tố cấu thành nghệ thuật kiến trúc. Với kiến trúc tối giản, ánh sáng rất quan trọng và càng có ý nghĩa hơn, nhất là ánh sáng tự nhiên. Màu sắc ở phong cách tối giản hạn chế nên ánh sáng là một thành phần chủ đạo để trang trí và tạo nên giá trị thẩm mỹ thông qua hiệu ứng thị giác. Ánh sáng tự nhiên luôn biến đổi và làm thay đổi những cảm nhận, cảm xúc của người đứng trong không gian đó. Ánh sáng được chủ định trong thiết kế để nhấn mạnh những thành phần, những khu vực chính; làm nổi bật hình khối kiến trúc, nội thất; dùng để dẫn tuyến hoặc tạo nên những khối sáng, bóng đổ theo ý đồ… Ánh sáng cùng hiệu ứng bóng đổ được khai thác thông qua những ô cửa, những vách kính, mái, những khoảng trống, những cấu kiện của hệ kết cấu, qua hệ thống rèm hay cả những tán cây. Ánh sáng nhân tạo cũng được nghiên cứu rất kỹ, tính toán cẩn thận trong ý đồ diễn tả cấu trúc không gian và những thành phần nội thất.

Phong cách tối giản trong thiết kế nội thất

Phong cách bố trí nội thất “minimalist” hiện đang rất được ưa chuộng bởi sự giản dị và tinh tế trong không gian mà nó mang lại. Phong cách Minimalism nghĩa là sử dụng những đường nét đơn giản, thật ít chi tiết, giảm thiểu đồ nội thất, mọi chi tiết đều có lý trong vị trí của mình. Trường phái này hiện tại đang cực thịnh ở Châu Âu – cái nôi của trang trí nội thất. Phong cách Minimalism ảnh hưởng rất mạnh đến xu hướng trang trí nội thất tại các nước Bắc Âu trong những năm cuối thập kỷ 90 cho đến hiện nay, và có ảnh hưởng khá lớn ở Châu Mỹ. Ở Châu Á, Nhật Bản được xem là bậc thầy của phong cách hiện đại và tinh tế này và ta có thể tìm thấy âm hưởng của trường phái Minimalism trong hầu hết các công trình kiến trúc Nhật đương đại lẫn truyền thống.

Những nguyên tắc cơ bản trong thiết kế nội thất Minimalism

Less is more – Ít là nhiều : phong cách tối giản đúng như tên gọi của nó, chú trọng việc giảm thiểu đến tối đa việc trang trí trong khoảng trống nội thất bên trong. Đi ngược lại các tiêu chuẩn tranh trí nội thất bên trong truyền thống lịch sử về việc làm phong phú và đa dạng khoảng trống bên trong với các đồ vật và cụ thể trang trí phức tạp phong cách này hướng đến việc loại các đồ vật thừa thãi nhằm mục đích giữ lại một khoảng trống trống tuyệt vời. Chịu tác động ảnh hưởng rất lớn từ ý niệm cũng như phong cách phong cách thiết kế và trang trí Nhật Bản, đồng thời được thiết kế xây dựng trên nền tảng triết lý “ Less is more ”, việc trang trí nội thất bên trong theo phong cách Minimalism hướng sự chú ý quan tâm đến những đường nét và cấu trúc được ẩn giấu bên dưới. Các mảng tường, sàn và hiệu suất cao ánh sáng trên các mặt phẳng này chính là những yếu tố quan trọng làm ra phong cách tối giản. Sử dụng những đường nét đơn thuần và sự phối hợp có thống kê giám sát của các mặt phẳng, khoảng trống nội thất bên trong theo phong cách này là một toàn diện và tổng thể thống nhất, ngặt nghèo về bố cục tổng quan và nhất là giữ lại được một khoảng trống kiến trúc đẹp, thoáng đãng, thoáng rộng .
Tất cả những gì không thiết yếu được coi là thừa thãi và được vô hiệu, từ đường nét, hình khối kiến trúc cho đến các trang trí nội thất bên trong. Bản thân những đồ vật nội thất bên trong có ý nghĩa công suất cũng được hạn chế tối thiểu, là một thành phần cấu thành yếu tố trang trí, và được coi như những tác phẩm điêu khắc. Tất nhiên với hình thức, cụ thể cũng tối giản nhưng tinh xảo .
Sự sử dụng hạn chế về sắc tố trong trang trí là đặc trưng dễ nhận diện nhất của phong cách này. Thông thường, có không quá ba màu trong khoảng trống nội thất bên trong theo phong cách minimalist style : một màu nền, một màu chủ yếu và một màu nhấn. Màu sắc của các mảng tường là màu trung tính nhằm mục đích tạo ra một phông đệm cho các đồ vật trang trí bên trong, hướng sự quan tâm của người quan sát đến những điểm nhấn quan trọng. Phông màu trung tính cũng có tính năng tạo sự tương phản can đảm và mạnh mẽ giữa các thành phần trang trí và có công dụng tạo sự tương phản can đảm và mạnh mẽ giữa các thành phần trang trí và có tính năng liên kết các thành phần này lại với nhau. Các mảng tường trắng được sử dụng rất phổ cập trong phong cách Minmalism như một phong nền trơn nhằm mục đích tăng giá trị các đồ vật xung quanh, đồng thời mang lại hiệu suất cao thị giác về một khoảng trống thoáng đãng hơn, thoáng đãng hơn .

Dùng ánh sáng làm nội thất bên trong : do hạn chế sử dụng sắc tố trong nội thất bên trong, ánh sáng trong phong cách Minimalism được xem như một thành phần trang trí quan trọng để tạo ra các hiệu ứng thị giác và thẩm mỹ và nghệ thuật. Việc sử dụng ánh sáng, nhất là ánh sáng tự nhiên, được chú trọng nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề các khu vực quan trọng và tạo ra bóng đổ với hiệu suất cao cao để tôn lên các hình khối của đồ vật và các thành phần kiến trúc khác. Ánh sáng tự nhiên được lọc qua các rèm cửa, các bình phong chắn, xuyên qua các tán cây bên ngoài một cách có chủ đích để khi xuyên vào đến khoảng trống bên trong đạt được hiệu suất cao chiếu sáng và thẩm mỹ và nghệ thuật mà người phong cách thiết kế đã xu thế trước. Ánh sáng tự tạo được tinh lọc một cách cẩn trọng để nhấn mạnh vấn đề được hình dạng và cấu trúc của các thành phần trang trí nội thất bên trong .

Các thành phần trang trí nội thất bên trong cũng như đồ vật, bàn và ghế được sử dụng ở mức độ tối giản, nhưng vẫn phân phối được yên cầu về tiện lợi sử dụng. Bàn ghế trong nội thất bên trong theo phong cách Minimalism đều có hình dạng đơn thuần, hòa giải và tân tiến, được tạo ra sự từ các đường nét không cầu kỳ nhưng tinh xảo. Các đồ vật này một mặt phân phối được nhu yếu sử dụng, hoạt động và sinh hoạt của con người, mặt khác cũng chính là những thành phần trang trí cho nội thất bên trong bên trong. Bàn ghế không chỉ là nơi để ngồi mà còn được xem là những tác phẩm điêu khắc tạo ra sự nét đẹp cho khoảng trống bên trong .
Một phong cách sống tương thích : phong cách tối giản được vận dụng trong phong cách thiết kế nội thất bên trong văn phòng một cách thuận tiện. Không gian thao tác thường được nhu yếu sắp xếp và sắp xếp ngăn nắp, đồng thời vẫn cung ứng được công suất sử dụng một cách tốt nhất. ĐIều này tương thích với các tiêu chuẩn của phe phái minimalist style. Và mặc dầu hầu hết các văn phòng thao tác sử dụng ánh sáng tự tạo là nguồn chiếu sáng chính, càng về sau này xu thế tận dụng tối đa nguồn ánh sáng tự nhiên ngày càng được thông dụng .

Không chỉ là một phong cách trang trí nội thất bên trong và kiến trúc, Minimalism còn bộc lộ được phong cách sống của gia chủ. Với mục tiêu vô hiệu những gì không thiết yếu, phong cách này thật sự thích hợp với những người thích ngăn nắp, tự do và phóng khoáng. Platon, nhà triết học Hy lạp cổ đại nổi tiếng từng nói : “ Cái đẹp của phong cách, của sự hòa giải, của sự duyên dáng và uyển chuyển phụ thuộc vào vào sự đơn thuần ”. Người Châu Âu sau một thời hạn dài mê hồn với các cụ thể cầu kỳ, hoa văn phức tạp lại quay sang đi tìm cái đẹp trong sự đơn thuần. Với nhịp độ đời sống ngày càng nhanh, tính cạnh tranh đối đầu trong việc làm ngày càng lớn và tỷ lệ dân số ngày càng tăng, một khoảng trống thoáng đãng, tràn ngập ánh sáng trở thành điều mà mọi người mơ ước. Đó có lẽ rằng là nguyên do lý giải tại sao phong cách này lại đạt được tác động ảnh hưởng và thành công xuất sắc lớn như vậy trong trang trí nội thất bên trong nói riêng và phong cách thiết kế kiến trúc nói chung tại lục địa này .
Theo QUYEN NGUYEN / DESIGNS.VN

Xem thêm : Minimalist : Có một nguyên tắc trong phong cách thiết kế nội thất bên trong mang tên “ tối giản ”

Alternate Text Gọi ngay