Sơ đồ tư duy Người trong bao dễ nhớ, hay nhất

Sơ đồ tư duy Người trong bao dễ nhớ, hay nhất

Tải xuống

Nhằm mục tiêu giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa được kiến thức và kỹ năng, nội dung những tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 11, chúng tôi biên soạn bài viết Sơ đồ tư duy Người trong bao dễ nhớ, hay nhất với không thiếu những nội dung như tìm hiểu và khám phá chung về tác phẩm, tác giả, bố cục tổng quan, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bài văn mẫu nghiên cứu và phân tích, …. Hi vọng qua Sơ đồ tư duy Người trong bao sẽ giúp học viên nắm được nội dung cơ bản của bài Người trong bao .

Bài giảng: Người trong bao – Cô Thúy Nhàn (Giáo viên VietJack)

A. Sơ đồ tư duy Người trong bao

B. Tìm hiểu bài Người trong bao

I. Tác giả:

– An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp ( 1860 – 1904 )
– Ông sinh trưởng trong một mái ấm gia đình kinh doanh nhỏ ở thị xã Ta-gan-rốc, bên bờ biển A-dốp
– Năm 1884, tốt nghiệp Khoa Y, Trường Đại học Tổng Mát-xcơ-va. Ông vừa là nhà văn vừa tham gia nhiều hoạt động giải trí xã hội, văn hóa truyền thống, giáo dục .
– Năm 1887, ông được nhận phần thưởng Pu-skin của Viện Hàn lâm khoa học Nga .
– Năm 1900, Sê-khốp được bầu làm Viện sĩ danh dự Viện Hàn lâm khoa học Nga .
– 1904, bị mắc bệnh phổi nặng, sang Đức chữa bệnh và mất ở quốc tế. Gia đình và bạn hữu đã đưa thi hài ông về nước .

Tác phẩm chính

– Sự nghiệp sáng tác đồ sộ ở nhiều thể loại :
+ Hơn 500 truyện ngắn và truyện vừa : Anh béo và anh gầy, Con kì nhông, Phòng số 6 …
+ Nhiều vở kịch : Hải âu, Cậu Va-ni-a, Ba chị em, …

II. Tác phẩm

1. Tóm tắt tác phẩm.

– Bê-li-cốp là một giáo viên dạy tiếng Hi Lạp ở thành phố nhỏ nước Nga, ông nổi tiếng với phong thái ăn mặc rất là đặc biệt quan trọng. Quanh năm ông đều đi giày cao su đặc, cầm ô và luôn luôn phải mặc thêm áo bành tô ấm cốt bông. Ông luôn để những dụng cụ cá thể của mình vào một cái bao. Bê-li-cốp khát khao thu mình vào trong một cái vỏ, tạo cho mình một vỏ bọc để ngăn cách bảo vệ bản thân không phải chịu những ảnh hưởng tác động, tác động ảnh hưởng từ bên ngoài. Vì nó là đời sống khiến Bê-li-cốp cảm thấy không dễ chịu và sợ hãi thế cho nên, ông luôn có ý nghĩ không thực, luôn ngợi ca quá khứ, mơ tưởng về những thứ không sống sót. Ngay cả ý nghĩ ông cũng sợ có người biết được, ông luôn cố giữ như cất giấu vào bao. Bê-li-cốp có thói quen rất kì quặc đó là đi hết nhà những giáo viên cùng dạy. Đến bất kể nhà nào, ông cũng kéo ghế ngồi rồi chẳng nói bất kể điều gì, chỉ nhìn xung quanh như đang tìm kiếm thứ gì đó, khoảng chừng một giờ sau thì ông ra về. Ai cũng sợ ông, từ giáo viên đến hiệu trưởng, hiệu phó. Tuy sống đơn độc, một mình, nhưng ông cũng nghĩ đến việc sẽ cưới vợ. Và người đó là Va-ren-ca, là chị gái của Cô-va-len-cô, giáo viên trẻ mới ra trường. Có người đã gửi cho Bê-li-cốp một bức tranh châm biếm. Ngày chủ nhật hôm sau, Bê-li-cốp tận mắt chứng kiến cảnh hai chị em Va-ren-ca phóng xe vút qua khiến Bê-li-cốp vô cùng kinh ngạc và tá hỏa. Nên tối hôm đó, Bê-li-cốp đã đến nhà Va-ren-ca để góp ý hai chị em họ. Hai người họ cãi nhau, Bê-li-cốp dọa sẽ báo cáo giải trình vấn đề này với hiệu trưởng nên Cô-va-len-cô đã túm áo và xô mạnh khiến Bê-li-cốp ngã nhào xuống cầu thang. Va-len-ca cười lớn, làm Bê-li-cốp cảm thấy nhục nhã hấp tấp vội vàng trở lại nhà. Một tháng sau, Bê-li-cốp qua đời, mọi người cảm thấy nhẹ nhõm nhưng không lâu sau, lối sống cũ đã trở lại vì tính cách của Bê-li-cốp đã tác động ảnh hưởng quá lớn so với mọi người .

2. Hoàn cảnh sáng tác

* Bối cảnh hẹp : Viết 1898 trong thời hạn nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-an-ta, trên bán đảo Crưm, biển Đen .
* Bối cảnh rộng : Xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế, u ám và sầm uất, nặng nề của nước Nga cuối thế kỷ XIX .

3. Phong cách nghệ thuật.

– Đặc điểm điển hình nổi bật trong phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật Sê-khốp là sự giản di, thâm trầm, hàm súc .
– Cốt truyện thường đơn thuần, ít yếu tố gay cấn, nhưng thường đặt ra những yếu tố có ý nghĩa xã hội to lớn, ý nghĩa nhân bản sâu xa .
– Đặc biệt ông rất quan tâm tới những chi tiết cụ thể khắc họa nhân vật, tô đậm chủ đề tư tưởng của tác phẩm
=> Sê-khốp được xem là đại biểu lớn ở đầu cuối của văn học hiện thực Nga nửa cuối thế kỷ XIX, là nhà cải cách thiên tài về thể loại truyện ngắn và kịch nói .

4. Bố cục:

– Mở truyện : Cuộc trò truyện ở gần nhà kho giữa bác sĩ thú y và thầy giáo
– Thân truyện : Chân dung và tính cách nhân vật Bê-li-cốp
– Kết truyện : Nhận xét của bác sĩ thú y – người nghe truyện

5. Gía trị nội dung:

– Qua hình tượng người trong bao tác giả phê phán thâm thúy lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của một bộ phận tri thức Nga cuối thế kỉ XIX
– Từ đó nhà văn khẩn thiết thức tỉnh mọi người : Không thể sống mãi như vậy được

6. Gía trị nghệ thuật

– Nghệ thuật kiến thiết xây dựng nhân vật nổi bật, giọng kể chậm dãi vừa giễu cợt vừa châm biếm, mỉa mai, u buồn

III. Dàn ý phân tích tác phẩm

1. Hình tượng nhân vật Bê – li – cốp :

* Chân dung Bê-li-cốp được vẽ bằng những nét kì quặc, dị thường :
– Bộ mặt : giấu trong cổ áo bành tô bẻ cao, mắt đeo kính râm
– Trang phục : luôn mặc màu đen ; luôn “ đi giày cao su đặc ”, mặc áo bành tô và “ giấu mặt sau chiếc cổ áo bành tô bẻ đứng lên ”, “ đeo kính râm ”, “ mặc áo bông chần ” .
– Đồ dùng : Cái ô, đồng hồ đeo tay quả quít, chiếc dao nhỏ để gọt bút chì … đều được để trong bao .
* Lối sống :
– Ở nhà : “ mặc áo khoác ngoài ”, “ đội mũ ”, “ ngừng hoạt động ”, “ cài then ” ; buồng ngủ “ chật như cái hộp ”
– Sinh hoạt : khi nào cũng “ đi giày cao su đặc ”, “ cầm ô ”, ” mặc áo bành tô ”, “ đeo kính răm ”, “ mặc áo bông trần ”, “ lỗ tai nhét bông ”, ngồi xe ngựa thì luôn “ kéo mui lên ” ; ngủ – “ kéo chăn trùm đầu kín kẽ ” .
– Đến thăm đồng nghiệp : kéo ghế ngồi chẳng nói gì, 1 tiếng sau ra về .
( “ đến nhà … kéo ghế ngồi … ngồi im như phỗng … rồi độ một giờ sau thì cáo từ ” )
=> Chân dung kì khôi, lập dị, không dám đương đầu với trong thực tiễn. Với “ khát vọng mãnh liệt thu mình vào trong một cái vỏ, tạo ra cho mình một thứ bao hoàn toàn có thể ngăn cách, bảo vệ khỏi những tác động ảnh hưởng bên ngoài ”, “ trốn tránh đời sống thực ” .
* Tính cách của Bê – li – cốp :
– Bê-li-cốp có khát vọng mãnh liệt : “ thu mình vào trong vỏ, tạo cho mình một thứ bao hoàn toàn có thể ngăn mình khỏi những tác động ảnh hưởng từ bên ngoài ” → nhút nhát, ngại tiếp xúc .
– Ý nghĩ giấu vào trong bao, không khi nào dám có quan điểm về một yếu tố nào – “ Cả ý nghĩ … bao ”
– Nhút nhát, ghê sợ hiện tại nhưng lại ca tụng, tôn sùng quá khứ : mê hồn và luôn ca tụng tiếng Hi Lạp .
– Sùng bái cấp trên và những thông tư, thông tư một cách máy móc, rập khuôn – “ Đối với hắn, … rõ ràng ”
– Bảo thủ, giáo điều :
+ Đi xe đạp điện, mặc áo thêu ra đường là những việc buông thả
+ Phụ nữ mà đi xe đạp điện ra đường thì thật kinh điển .
+ Thói quen trong quan hệ đồng nghiệp : “ ngồi im như phỗng ” và “ độ một giờ sau thì cáo từ ”
– Luôn cô độc, lo ngại và sợ hãi :
+ Ở nhà : luôn ngừng hoạt động, cài then, buồng oi bức, ngột ngạt …
+ Câu nói cửa miệng : “ Sợ nhỡ lại xảy ra chuyện gì ”
+ Khi ngủ – “ cảm thấy rờn rợn ”, “ sợ kẻ trộm chui vào nhà ”
– Tự tin, tự hào về cách sống gương mẫu, trong sáng của mình .
=> Con người cô độc, kì quặc, máy móc, giáo điều → Tính cách “ trong bao ”

* Cái chết của Bê-li-cốp :

– Nguyên nhân :
+ Va chạm với Cô-va-len-cô → Bê-lê-cốp bị ngã cầu thang
+ Va-ren-ca nhìn thấy Bê-li-cốp bị ngã, cười phá lên → Bê-li-cốp thấy xấu hổ và lo âu → một tháng sau thì chết .
– Lúc chết : vẻ mặt trông hiền lành, dễ chịu và thoải mái, thậm chí còn còn có vẻ như tươi tỉnh .
→ Cái chết của Bê-li-cốp giật mình nhưng là tất yếu. Với kiểu người và lối sống như Bê-li-cốp tất yếu xã hội sẽ đào thải .
=> Cái chết của Bê-li-cốp là một chi tiết cụ thể quan trọng, đã đẩy tính cách nhân vật lên tới đỉnh điểm : bởi khi chết hắn vĩnh viễn được nằm trong “ cái bao ” mà hắn từng khao khát – quan tài .

2. Ảnh hưởng lối sống Bê-li-cốp với mọi người:

* Lúc Bê-li-cốp còn sống :
– Đồng nghiệp khinh ghét, ghê sợ hắn : “ Bọn giáo viên … sợ hắn ”
– Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ và dai dẳng đến mọi người trong thành phố
+ Các bà cô không dám tổ chức triển khai diễn kịch tối thứ bảy .
+ Nhà tu hành không dám ăn thịt và đánh bài
+ Người ta sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách …
=> Cách sống của Bê-li-cốp có ảnh hưởng tác động ghê gớm đến hội đồng, xã hội .
* Khi Bê-li-cốp chết :
– Lúc đầu : mọi người cảm thấy nhẹ nhàng, tự do – “ chúng tôi đều cảm thấy nhẹ nhàng tự do ” .
– Nhưng sau đó : lại nặng nề, u ám và sầm uất, mệt nhọc như cũ – “ chưa đầy một tuần sau đời sống lại diễn ra như cũ ” .
→ Mặc dù Bê-li-côp chết, nhưng những kiểu người như hắn thì vẫn còn sống sót và có sự ảnh hưởng tác động day dẳng, nặng nề so với nước Nga lúc bấy giờ .
– Lời nhận xét của I-van i-va-nứt : “ Không thể sống mãi như vậy được ! ” → thức tỉnh con người khỏi lối sống “ trong bao ”. Hãy sống rộng mở, chân thực, lành mạnh, trong sáng và có ý nghĩa cao đẹp hơn. Đó chính là thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm tới tất cả chúng ta qua truyện ngắn này .

3. Hình tượng “cái bao”:

“ Cái bao ” ( 12 lần ) là hình tượng giàu ý nghĩa, là phát minh sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ của tác giả :
+ Nghĩa đen : dùng để gói đựng vật phẩm, hàng hoá .
+ Nghĩa bóng : Lối sống và tính cách của Bê-li-cốp
→ Kiểu người trong bao, lối sống thu mình trong bao – đời sống trói buộc, ngưng trệ của nhân dân Nga, tri thức Nga cuối thế kỷ XIX .

IV. Bài phân tích.

Sê-khốp-nhà văn suất sắc của nền văn học Nga thế kỉ XIX, nhắc đến sê-khốp người ta nghĩ ngay đến những tác phẩm đã đi vào lịch sử vẻ vang văn học Nga và quả đât như 1 siêu phẩm. Dưới ngòi bút của nhà văn, toàn cảnh xã hội Nga cuối thế kỷ XIX hiện lên một cách rất chân thực, đó là một quốc gia ngột ngạt, tù túng, chuyên chế bảo thủ dưới thời kỳ nắm quyền của Nga hoàng. Sê-khốp đã để lại cho đời hơn 500 truyện ngắn. Truyện của ông thường đặt ra nhiều yếu tố có ý nghĩa cho xã hội và nhân bản thâm thúy
Truyện ngắn Người trong bao được ông viết năm 1898, đã khắc hoạ thành công xuất sắc hình tượng nhân vật Bê-li-cốp, một anh giáo chức tỉnh lẻ với cái đầu chứa đầy thành kiến, qua đó tác giả châm biếm và đả kích những người tri thức Nga với lối sống “ trong bao ” cổ hủ, lỗi thời, thích phê phán, không an tâm trước những gì vượt ra ngoài số lượng giới hạn được cho phép của mình, và tự coi đó là lỗi lầm của người khác .
Nhân vật chính trong truyện là Bê-li-cốp, một giáo viên dạy tiếng Hy Lạp có lối sống rất kỳ lạ “ sống đơn độc như những con ốc, con sên cố thu mình vào vỏ bọc ”. Hắn khác thường trong cả cách sống và lối tâm lý dị hợm. Lúc nào cũng vậy, bất kể trời mưa hay nắng, thời tiết đẹp hay xấu hắn đều khoác lên mình một bộ phục trang rất là kỳ cục. Hắn “ đi giày cao su đặc ” tay cầm ô, mặc áo “ bành tô ấm cốt bông ”, hắn luôn mang theo bên mình chiếc bao làm bằng da hươu để dựng nào là ô, chiếc đồng hồ đeo tay quả quýt, nào là dao nhỏ gọt bút chì, ngay cả bộ mặt hắn có vẻ như cũng muốn để cả vào trong bao, bởi Bê-li-cốp luôn “ giấu mặt sau chiếc cổ áo bành tô bẻ đứng lên ” .
Không những thế anh ta còn đeo kính râm, và nhét bông vào tai, đi xe ngựa thì khi nào cũng phải “ cho kéo mui lên ”. Với cách miêu tả chân thật, sinh động của tác giả, Bê-li-cốp hiện lên như một kẻ dị hợm và rất nực cười. Giọng văn của Sê-khốp rất hóm hỉnh, vui nhộn, không cần phải là những câu văn hoa mỹ, chau chuốt nhưng vẫn làm hiện trong đầu người đọc một hình tượng nhân vật “ người trong bao ” nổi bật thuở bấy giờ .
Bê-li-cốp không sống như người thường, có lẽ rằng hắn chỉ đang sống sót mà thôi, hắn chán ghét đời sống, sợ hãi mọi thứ trên cuộc sống. Để bào chữa cho thái độ nhút nhát, hèn kém không dám đối lập với hiện tại của mình hắn luôn nhớ về quá khứ, “ ca tụng những thứ không khi nào có thật ”. Bê-li-cốp chọn dạy tiếng Hy Lạp, một thứ ngôn từ cổ, có lẽ rằng đó là môn học bảo đảm an toàn, không có gì đáng phàn nàn “ nhờ đó hắn hoàn toàn có thể trốn tránh được đời sống thực ”. Phải chăng đã quen với lối sống tù túng, ngột ngạt mà bất kể thứ gì anh ta muốn làm đều phải trải qua “ thông tư, thông tư ”, còn nếu như không có thông tư, thông tư hay bất kể pháp luật nào thì đều không được làm .
Cứ mỗi lần có dự tính thoát ra khỏi “ cái bao ” của mình thì hắn lại sợ hãi “ nhưng lỡ lại xảy ra chuyện gì ” và cứ thế hắn không khi nào thoát ra khỏi cái “ vỏ ốc sên ” kia cho đến cuối đời. Mỗi khi có chuyện gì trái với khuôn phép, trái với lẽ thường đều làm hắn rầu rĩ mặc cho chuyện đó vốn “ chả tương quan gì đến hắn ”. Đáng buồn thay điều gì đã khiến Bê-li-cốp trở thành kẻ có tính cách lạ lùng và có phần bệnh hoạn như vậy ? Chắc bởi sống dưới thời Nga hoàng chuyên chế nặng nề cùng với những giáo điều thắt chặt đã làm cho một người thông thường phải ép bản thân đi vào khuôn phép, cả đời sống trong tù túng, gò bó. Bê-li-cốp vừa đáng thương vừa đáng giận, vừa hèn kém nhưng cũng thật tội nghiệp biết bao !
Cách sống của Bê-li-cốp cũng rất lạ lùng và lẩm cẩm. Hắn cho rằng việc đến nhà những đồng nghiệp ngồi im cả tiếng đồng hồ đeo tay không nói năng gì rồi rời đi là để ” duy trì những mối quan hệ tốt với bạn hữu “. Có thể nói Bê-li-cốp cũng sợ đơn độc nhưng hắn hoàn mất đi khái niệm về lẽ sống đúng nghĩa, “ kẻ dị hợm ” bao năm thao túng cả thành phố nhỏ bé này, làm tổng thể mọi người đều đâm ra “ sợ toàn bộ ”, “ cái thằng cha quanh năm đi giày cao su đặc và mang ô ấy ” khống chế cả trường học, ngay cả thầy hiệu trưởng cũng phải sợ hắn .
Ngay cả khi ở nhà, hắn cũng sống trong sợ hãi : “ Mặc áo khoác ngoài, đội mũ, ngừng hoạt động, cài then ”, như kẻ mắc bệnh hoang tưởng hắn sợ bóng tối, sợ ánh sáng, sợ ăn trộm, … Và trong đầu luôn sống sót cái tâm lý nhạt nhẽo “ lỡ lại xảy ra chuyện gì ”. Sê-khốp đã cho người đọc cảm nhận được cái lối sống ấy có vẻ như đã bao trùm lên cả khung trời một màu tối đen đáng sợ, những “ người trong bao ” họ đã chết ngay cả khi đang sống, chưa khi nào cảm nhận được niềm hạnh phúc, tâm hồn luôn nặng trĩu như người sống trong ngục tù âm u, lạnh lẽo .
Ấy vậy, mà một người dị biệt đã ngoài tứ tuần như Bê-li-cốp lại từng tính đến chuyện sẽ kết hôn. Mọi người ra sức ghép đôi cho hắn với nàng Va-ren-ca xinh đẹp, có lẽ rằng họ nghĩ hắn sẽ biến hóa lối sống khi có tình yêu của một người phụ nữ sôi động, nồng nàn. Chỉ vì chuyện này, hắn đã tâm lý nhiều đến mức “ gầy gò hẳn đi, mặt mày nhợt nhạt ”, vấn đề đến quá bất ngờ đột ngột khiến một kẻ hèn nhát sợ hãi đủ thứ trên đời như hắn lại càng “ thu mình sâu hơn vào trong bao ”. Phải chăng hắn là một kẻ cổ hủ với cái đầu chứa đầy thành kiến ? Chỉ vì nhìn thấy chị em Van-ren-ca đi xe đạp điện giữa phố đã khiến hắn sửng sốt, tình yêu vì thế mà cũng phai mờ đi .
Cuộc đời của tên nhà giáo tỉnh lẻ Bê-li-cốp cũng thật là bi hài ! Chẳng phải vậy thì sao chỉ bằng “ tiếng cười phá lên ” của Va-ren-ca khi tận mắt chứng kiến hắn bị xô ngã nơi chân cầu thang, đã hoàn toàn có thể chấm hết tổng thể “ chuyện cưới xin ” và “ cả cuộc sống của Bê-li-cốp ”. Một tháng sau Bê-li-cốp chết, vẻ mặt hắn lúc nằm trong quan tài “ hiền lành, dễ chịu và thoải mái ” và có phần “ tươi tỉnh ” chắc vì đang niềm hạnh phúc khi được vĩnh viễn chui vào trong cái bao của mình, không còn phải đối lập với đời sống ngoài kia nữa. Đây quả là một bức tranh biếm hoạ cười ra nước mắt, một người sao hoàn toàn có thể ngủ “ không khi nào dậy nữa ” chỉ vì một tiếng cười ? Nhưng so với Bê-li-cốp đấy là cả một sự nhục nhã, một kẻ luôn sống với giáo điều, một kẻ đạo đức giả chuyên dạy đời người khác như hắn thì đó quả là một sự đả kích quá lớn đến nỗi không có cách nào vượt qua .
Cứ ngỡ Bê-li-cốp chết đi, đời sống trong thành phố sẽ đổi khác sắc tố mới, không khí mới. Nhưng không, đời sống “ nhẹ nhàng tự do ” không thể nào kéo lâu bền hơn, thay vào đó là đời sống vô vị, nhàm chán “ chẳng khác lúc trước là bao ”. Những kẻ “ sống trong bao ” không chỉ có mình Bê-li-cốp mà họ đầy rẫy trong xã hội Nga khi ấy và “ trong tương lai sẽ còn bao nhiêu người như vậy nữa ”. Nhà văn Sê-khốp đã tái hiện thành công xuất sắc cái lối sống dung tục, tầm thường, lỗi thời, sặc mùi giáo điều đã đầu độc người dân, đẩy họ vào đời sống đau khổ, tù túng, đã để lại bao hệ quả nặng nề sống sót trong quốc gia Nga cuối thế kỷ XIX. Ngôn ngữ chân thực, mộc mạc mà không kém phần sinh động đã góp thêm phần kiến thiết xây dựng diễn biến hấp dẫn mê hoặc người đọc, tạo nên một hình tượng nhân vật rực rỡ nổi bật “ Người trong bao ” .
Người trong bao của Sê-khốp là một tác phẩm mang lại cho người đọc thật nhiều cảm hứng, vừa bi hài vừa đáng để suy ngẫm, vừa tiếc thương cho một kiếp người sống không có ý nghĩa. Qua truyện ngắn, nhà văn không chỉ phản ánh khách quan hiện thực xã hội Nga lúc bấy giờ, mà ông còn khôn khéo nhắc nhở mỗi con người : Hãy nhìn đời sống với sự sáng sủa vốn có, giữ cho tâm không phê phán, hơn thua. Nếu ta cảm thấy đời sống không niềm hạnh phúc, yếu tố không phải do một ai khác mà nó nằm ngay chính tâm ta .
Tài năng của Sê-khốp bộc lộ rất rõ qua thẩm mỹ và nghệ thuật kể chuyện mê hoặc, qua cách chọn ngôi kể, cách thiết kế xây dựng nhân vật nổi bật. Vì thế nến truyện ngắn Người trong bao đã để lại ấn tượng khó quên trong lòng người đọc. Nhân vật nổi bật Bê-li-cốp tuy có nét riêng kì quặc không giống bất kể ai nhưng lại tiêu biểu vượt trội cho một kiểu người, một lối sống khá thông dụng trong xã hội Nga đương thời. Bê-li-cốp đã vĩnh viễn nằm trong bao cách đây hơn thế kỉ, nhưng kiểu “ người trong bao ” và lối sống “ trong bao ” cùng những biến thể của nó vẫn sống sót đây đó trong xã hội tân tiến. Chẳng hạn vẫn có không ít người chẳng khi nào dám sống thật, nói thật những điều mình nghĩ, hoặc chỉ lo vun vén cho đời sống cá thể, trang bị không thiếu cho cái bao của mình mà không cần biết đến những người xung quanh. Vì thế mà ý nghĩa thời sự của truyện ngắn Người trong bao cho đến nay vẫn còn nguyên vẹn .

V. Một số lời bình về tác phẩm. 

Người trong bao của A.P. Sê-khốp được dạy và học trong chương trình Ngữ văn lớp 11 và Ngữ văn lớp 11 nâng cao. Cả hai bộ sách đều trích văn bản như nhau, từ một bản dịch của Phan Hồng Giang – Cao Xuân Hạo, Nhà xuất bản Cầu vồng, Mát – xcơ-va, 1988. Vì là văn bản trích, vì thế có một vài chi tiết cụ thể khá quan trọng bị lược bỏ hoặc tóm tắt. Khi dạy và học cần phải đọc hàng loạt văn bản và trên cơ sở đó tô đậm thêm hình ảnh người trong bao, làm sáng tỏ thêm tư tưởng chủ đề của tác phẩm .Trước hết nói về nhân vật Bê li-cốp .
Tác giả nhấn mạnh vấn đề đến đặc thù hèn nhát, sợ sệt nhỡ điều gì đó xảy ra đến mức rút sâu vào trong bao của Bê-li-cốp. Từ đồ vật y cho vào bao ( cái ô, chiếc đồng hồ đeo tay quả quýt, con dao nhỏ ), đến con người y cũng rụt vào bao ( đeo kính che mắt, mặc áo cốt bông, bẻ đứng cổ áo lên, đi giày cao su đặc, cầm ô, tai nhét bông, ngồi xe ngựa cho kéo mui ) ; về nhà thì nằm trong buồng chật như cái hộp, kéo chăn trùm đầu kín kẽ. Ý nghĩ của y, y cũng giấu kín vào bao. Y chỉ tin những thông tư, thông tư, những bài báo không cho điều này điều nọ mới là cái rõ ràng … Bê-li-cốp chui vào bao để tự bảo vệ, để tránh xảy ra chuyện gì. Lúc nào y cũng lo ngại “ nhỡ xảy ra chuyện gì ”. Đi ngủ rồi, nằm trong chăn rồi mà y còn chưa yên tâm, vẫn còn “ thấy rờn rợn ”. Sau đó suốt đêm Bê – li-cốp nằm mơ toàn những chuyện kinh khủng .Cả cái chuyện lấy vợ, hắn cũng lần lữa, đắn đo, suy tính, vì cứ sợ thế này thế nọ : “ Không, lấy vợ là bước quan trọng, thoạt tiên cần phải xem xét những trách nhiệm trước mắt, nghĩa vụ và trách nhiệm … để khỏi xảy ra chuyện không may. Vấn đề này làm cho tôi không yên lòng, mấy lâu nay đêm nào tôi cũng không ngủ, và phải thú thật tôi lấy làm lo … ” ( Lời Bê-li-cốp nói với Bu-rơ-kin trong đoạn lược trích ). Bu-rơ-kin nhận xét “ Dự định lấy vợ tác động ảnh hưởng xấu đến hắn, hắn gầy guộc, xanh lè và hình như càng tụt sâu vào cái vỏ ốc của hắn ”. Vì tính nhút nhát, hay sợ sệt mà dự tính lấy vợ cứ lần lữa bị hoãn, mặc dầu toàn bộ mọi người đều vun vào, dù Va-ren-ca cũng đã chấp thuận đồng ý. Rồi vì nghe thấy tiếng cười Ha ha ha của Va-ren-ca khi y bị ngã, y vô cùng thấp thỏm chuyện đến tai ngài hiệu trưởng, ngài thanh tra, sợ bị chế giễu bằng tranh châm biếm, sợ bị ép về hưu … Vì quá sợ hãi mà Bê-li-cốp tự kết liễu đời mình, vĩnh viễn chui vào chiếc quan tài như cái bao vững chãi, coi như đã đạt được mục tiêu cuộc sống …Bê-li-cốp còn là một kẻ bảo thủ và lên mặt dạy đời. Y không chịu nổi việc Cô-va-len-cô mặc áo thêu ra đường, đi ra phố tay cầm sách này sách nọ, và nhất là đi xe đạp điện. Y cho rằng cái việc đi xe đạp điện ấy “ trọn vẹn không hợp với tư thế của một nhà giáo dục thiếu niên ”. Y lí sự thật kì quặc : “ Nếu thầy giáo đi xe đạp điện thì học viên sẽ làm gì ? Lũ trẻ chỉ còn thiếu nước là đi đầu xuống đất mà thôi ”. Thấy Va-ren-ca đi xe đạp điện, hắn sợ phát kinh lên, mắt hoa lên “ đứng lặng như bị chôn chân ”. Sau đó “ Thảng thốt đến nỗi không muốn đi chơi nữa và hắn bỏ về ”. Rồi hôm sau hắn bực dọc suốt ngày, cảm thấy không an tâm ; hắn bỏ cả cơm trưa, bỏ cả việc làm đến nhà Cô-va-len-cô để dạy dỗ trong cuộc đối thoại mà tất cả chúng ta đã biết .Nhưng nếu Bê-li-cốp chỉ có thế, thì người ta hoàn toàn có thể coi thường, khinh bỉ hoặc chế giễu hắn mà thôi. Hắn chỉ là một tên nhát gan, một giáo viên gàn dở, dị thường, đáng làm trò cười như ai đó đã vẽ tranh châm biếm “ Một người tình si ”, nhưng hắn sẽ trọn vẹn vô hại. Vậy cớ gì mà “ Bọn giáo viên chúng tôi đều sợ hắn. Thậm chí cả hiệu trưởng cũng sợ hắn ” ; “ Mà đâu phải chỉ có trường học ! Cả thành phố nữa ấy ! ”. Đây chính là một góc nhìn khác của con người Bê-li-cốp mà hình ảnh cái bao và sự hèn nhát đôi lúc ép chế. Chúng ta hãy xem cái cách mà Bê-li-cốp gọi là “ duy trì những mối quan hệ tốt với bạn đồng nghiệp ”. Hắn đi khắp những nhà giáo viên ở. Hắn tự kéo ghế ngồi, chẳng nói chẳng rằng. Và điều quan trọng là “ mắt nhìn xung quanh như tìm kiếm vật gì ”. Hắn không nói gì nhưng lại sẵn sàng chuẩn bị đưa chuyện “ đến tai ông hiệu trưởng, đến tai ông thanh tra ”, “ báo cáo giải trình với ngài hiệu trưởng ” như đã nói với Cô-va-len – cô. Chính Cô-va-len-cô đã nói thẳng vào mặt Bê-li-cốp những lời thô bạo : “ Ta là người trung thực và với những người như “ quý ngài ”, ta không muốn trò chuyện. Ta không ưa những tên mách lẻo ”. Cần phải dẫn lại ở đây câu nói của Cô-va-len-cô ( ở đoạn Bê-li-cốp thích Va-ren – ca bị lược bỏ ) : “ Thật tôi không hiểu – anh ta vừa nói với chúng tôi vừa nhún vai – không hiểu sao những ngài lại chịu đựng được tên cái miệng ô nhục ấy. Này, những ngài, tại sao những ngài lại hoàn toàn có thể sống như vậy được trong bầu không khí không thở được, dơ bẩn ”. Cô-va-len-cô còn đặt tên cho Bê-li-cốp là “ Con nhện ”. Phải chăng con nhện luôn giăng những sợi tơ, kết thành mạng để tự bảo vệ mình, đồng thời đánh bẫy những kẻ khác ? Chỉ biết chắc một điều, Bê-li-côp có tính xoi mói và mách lẻo. Tất cả những gì mà hắn thấy không hợp với những “ thông tư, thông tư, những bài báo không cho điều này điều nọ ” hắn đều thấy có nghĩa vụ và trách nhiệm báo cáo giải trình với cấp trên và chính quyền sở tại. Chính do đó mà nhà trường bị Bê-li-cốp khống chế suốt mười lăm năm trời. Và cả thành phố cũng bị “ những kẻ như Bê-li-cốp ” khống chế .Bê-li-cốp và những kẻ như Bê-li-cốp đã ngưng trệ sự tân tiến, ngưng trệ những cái gì gọi là tốt đẹp. Người ta sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, trợ giúp người nghèo, dạy học chữ …Hắn sợ hãi, nhưng hắn cũng muốn cả thành phố phải sợ những thông tư, thông tư, những điều đại kị. Hắn cứng ngắc và gàn dở cho rằng “ Nếu không có thông tư nào được cho phép thì ta không được làm ”. Nhà văn Nguyễn Tuân đã có những nhận xét tinh tế về nhân vật Bê-li-côp : “ Bê-li-cốp, người mang áo bao, là một kẻ giả nhân giả nghĩa, một anh đạo đức giả đã nghĩ một cách khác thường là định đem ấn cả đời sống phong phú và đa dạng muôn ngàn người vào một cái áo bao. Bệnh chủ quan, bệnh sợ thực tiễn sinh động, bệnh sợ cái mới, sợ cái tiến triển đã làm cho Bê-li-cốp dệt ra một cái áo bao. Rồi tình cảm, tính tình và cả cuộc sống Bê-li-cốp, Bê-li-cốp đều cho vào áo bao. Từ ngày lắp mình vào áo bao, để áo bao đỡ che cho mình khỏi bị những gió máy đời sống bên ngoài thổi tới, Bê-li-cốp càng trông thấy trong thực tiễn càng sợ. Y sợ cuộc sống và cuộc sống cũng sợ y ” ( Tìm hiểu Sê-khốp ) .Nhưng giả như chỉ có một tay giáo viên tiếng Hi Lạp như Bê-li-cốp gàn dở và khống chế mọi người thì giỏi lắm, y cũng chỉ khống chế được giáo viên và học viên trường trung học, nơi hắn dạy mà thôi. Nhưng, như đoạn kết của thiên truyện, sau khi chôn Bê-li-cốp rồi, đời sống vẫn nặng nề vì “ Trên thực tiễn, Bê-li-cốp đã chầu âm ti nhưng hiện còn bao nhiêu là người trong bao, trong tương lai cũng sẽ còn bao nhiêu kẻ như thế nữa ! ” .Chế độ chuyên chế của Sa hoàng đã đẻ ra những quái thai như Bê-li-cốp, và chúng chiếm một số lượng không nhỏ. Cần phải trở lại phần đầu câu truyện khi I-va-nưt và Bu-rơ-kin nói đến Ma-rơ-va, vợ viên trưởng thôn “ một người khoẻ mạnh và không đến nỗi ngu hèn, nhưng suốt đời không đi ra khỏi làng, chưa hề trông thấy thành phố hoặc đường xe lửa ; mười năm trở lại đây luôn luôn ngồi bên lò sưởi, chỉ đêm đến mới đi ra đường ”. Bu-rơ-kin nói : “ Cái đó có gì lạ, số người tính cô độc, ru rú như gián ngày hoặc cố khoanh tròn trong vỏ như con ốc, trần gian này hiếm gì [ … ] loại người như Ma-rơ-va không phải hiếm gì ”. Và anh ta kể chuyện Bê-li-cốp, là loại người như Ma-rơ-va. Đáng quan tâm là trong kết thúc câu truyện, trước khi I-va-nưt công bố : “ Không thể sống mãi như vậy được ”, hai người đã nằm ngủ vì khuya rồi thì “ bỗng nghe tiếng chân nhè nhẹ : tụp, tụp … có người đi đâu đây gần sân cỏ ; đi một đoạn và dừng lại, và sau một phút lại đi [ … ] Đấy Ma-rơ-va đi đấy – Bu-rơ-kin nói. Tiếng chân lại im bặt ”. Như thế là câu truyện được mở màn bằng Ma-rơ-va, chuyển sang Bê-li-cốp và kết thúc lại thấy Ma-rơ-va ( Loại người như Bê-li-cốp bằng xương bằng thịt ) đi ngay bên cạnh hai người. Có thể nói Bê-li-cốp là một loại người vừa là nạn nhân lại vừa là thủ phạm ảnh hưởng tác động đến xã hội, ngưng trệ sự tăng trưởng và văn minh của xã hội. Chính vì vậy mà một Bê-li-cốp chết rồi, bị chôn rồi nhưng đời sống ‘ ‘ lại diễn ra như cũ, nặng nề, mệt nhọc, vô vị ” .Bây giờ nói về ý nghĩa tượng trưng của hình tượng cái bao .Trong bản dịch của Nguyễn Hữu Vui, in năm 1957, câu truyện này được dịch là Người mang vỏ ốc. Khi đó Nguyễn Tuân cho rằng phải dịch là “ Người mang áo bao ” thì mới đúng với lời và ý trong truyện. Các dịch giả Phan Hồng Giang, Cao Xuân Hạo dịch là Người trong bao. Xét cho cùng thì hình ảnh cái bao là một hình ảnh tượng trưng ( về phương diện này, vỏ ốc cũng là một thứ bao ). Như đã nói trên, có những cái bao để đựng vật phẩm, hình thù cái bao rất rõ ràng ( bao đựng ô, đựng đồng hồ đeo tay, đựng dao ). Bê-li-cốp tạo ra bao, cũng là tự biến mình thành vật phẩm. Nhưng vật giống như cái bao, cái vỏ ( để bọc ) thì không phải là một cái bao đơn cử : giầy cao su đặc, ô, kính râm, áo bông chần, mui xe ngựa, căn phòng hẹp, giường có mắc màn … của Bê-li-cốp. Cả thành phố cũng là một cái bao lớn được làm thành bởi những ngôi nhà ( bao nhỡ ) ; bao nhỡ được tạo ra sự bởi những căn phòng – bao nhỏ. Nhưng có những cái bao vô hình dung, không có hình dáng cái bao để con người chui vào, nhưng nó vẫn là bao. Đúng như I-va-nứt nói : “ Chúng ta sống chui rúc ở thành phố này trong không khí ngột ngạt ( Người viết nhấn mạnh vấn đề ). Chúng ta viết những thứ sách vở vô dụng, đánh bài đánh bạc – những cái đó không phải là một thứ bao sao ? Chúng ta sống cả đời bên những kẻ vô công rồi nghề, những kẻ xui nguyên giục bị, những mụ đàn bà rảnh rỗi ngu si, tất cả chúng ta nói và nghe đủ thứ chuyện nhảm nhí, không có ý nghĩa – đó chẳng phải là một thứ bao sao ? ” .Như vậy cái bao là không khí ngột ngạt, là sách vở vô dụng, là việc đánh bài đánh bạc, là những chuyện nhảm nhí … Nó trùm lên con người một cách vô hình dung, nó làm cho người ta trở thành Bê-li-cốp mà không tự biết. Cái bao đó cần phải được triệt phá để con người không phải chịu đời sống “ như cũ, nặng nề, mệt nhọc, vô vị ” .Nhân vật Bê-li-cốp của Sê-khốp chắc như đinh có chịu ảnh hưởng tác động nhân vật Con Tép anh minh trong truyện ngắn cùng tên của Xan-tư-cốp Sê-đrin. Nhưng con Tép chỉ là một kẻ sợ hãi chui vào hang tối và ru rú trong đó cho đến hết đời, tự coi là một hành vi anh minh, sáng suốt. Còn Bê-li-cốp thì tính cách phong phú hơn như đã nghiên cứu và phân tích bên trên và nhất là y có thêm cái bao nổi tiếng .Truyện của Sê-khốp phản ánh cái chế độ Sa hoàng quyết liệt, ngột ngạt như một trại tập trung chuyên sâu khổng lồ. Chế độ đó đã đẻ ra những kẻ như Bê-li-cốp và những cái bao quái gở. Không thể sống mãi như thế được. Cần phải đổi khác. Đó là ý nghĩa của hình tượng Bê-li-cốp và hình tượng cái bao độc lạ mà Sê-khốp đã tạo ra .

– Vũ Nho –

Tải xuống

Xem thêm sơ đồ tư duy của những tác phẩm, văn bản lớp 11 hay, cụ thể khác :

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 11 tại khoahoc.vietjack.com

Đã có app VietJack trên điện thoại thông minh, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k5: fb.com/groups/hoctap2k5/

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Theo dõi chúng tôi không lấy phí trên mạng xã hội facebook và youtube :

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Tư Vấn Hỗ Trợ