Kiến trúc Baroque: Lịch sử hình thành và phát triển

Kiến trúc Baroque ( Ba Rốc ) là một thuật ngữ dùng để miêu tả phong thái thiết kế xây dựng của thời kỳ Baroque, Ý mở màn vào cuối thế kỷ 17, tận dụng những ngôn từ của kiến trúc Phục Hưng theo một phương pháp mới mang để bộc lộ đặc thù hùng biện và phong thái của sân khấu, thường dùng để phô trương sức mạnh của Nhà thờ và chính quyền sở tại chuyên chế .

Kiến trúc Baroque là gì ?

Kiến trúc Baroque ( Ba Rốc ) là một thuật ngữ dùng để miêu tả phong thái thiết kế xây dựng của thời kỳ Baroque, Ý mở màn vào cuối thế kỷ 17, tận dụng những ngôn từ của kiến trúc Phục Hưng theo một phương pháp mới mang để bộc lộ đặc thù hùng biện và phong thái của sân khấu, thường dùng để phô trương sức mạnh của Nhà thờ và chính quyền sở tại chuyên chế .
Ở thời kỳ này ngôn từ kiến trúc Baroque mang đặc thù hùng mạnh và những điểm sáng về thẩm mỹ và nghệ thuật để bộc lộ quyền lực tối cao của nhà thời thánh và chính sách phong kiến. Phong cách này tạo nên những sự mới lạ về mặt hình ảnh, ánh sáng và bóng với cường độ mạnh hơn .

Phong cách kiến trúc Baroque tiêu muốn thể hiện tiêu biểu nhất là nhấn mạnh hiệu quả ảnh ảo, làm cho chiều sâu sâu hơn, chiều dài dài hơn. Kiến trúc được nhận ra dễ dàng bởi những hình oval đặc trưng. Nó xuất hiện ở hầu như tất cả mọi nơi từ những chi tiết uốn lượn đến các góc nhỏ khuất trên cao.

Lối kiến trúc này mang tính cầu kỳ và chăm chút kỷ lưỡng vào từng chi tiết cụ thể nhỏ. Ở mỗi chi tiết cụ thể đều toát lên những vẻ đẹp riêng, sự quyền quý và cao sang và xa hoa của những phong thái phong cách thiết kế này, thiết kế xây dựng nên những khu công trình tiêu biểu vượt trội .

Điểm đặc biệt quan trọng của phong thái này là nhấn mạnh vấn đề vào hiệu ứng ảnh ảo, làm cho những phong cách thiết kế trở nên sâu và rộng hơn. Phong cách phong cách thiết kế này mọi người hoàn toàn có thể thuận tiện nhận ra qua những phong cách thiết kế hình oval đặc trưng Open khắp mọi chi tiết cụ thể .
Với lối kiến trúc này đã tạo nên những khu công trình hoành tráng và hùng vĩ, tác động ảnh hưởng đến phong thái kiến trúc của châu Âu cũng như trên toàn quốc tế với sự đặc trưng tiêu biểu vượt trội và những giá trị mang lại .

Lịch sử sinh ra của phong thái kiến trúc Baroque

Lịch sử sinh ra của kiến trúc Baroque thế nào hãy cùng đọc tiếp nhé

Kiến trúc của cách mạng

Kiến trúc Baroque trực tiếp tương quan đến Kháng cải cách – một trào lưu trong giáo hội Công giáo, cách tự cải cách chính nó để đáp trả cải cách Tin Lành .
Vào đầu thế kỷ thứ 13, tại Roma, một bộ phận Fan Hâm mộ của nhà thời thánh nhận thấy sự mục nát trong tín ngưỡng nên đã đứng lên lôi kéo mọi người cùng cải cách tôn giáo, cùng chống lại những áp đặt khắc nghiệt của nhà thời thánh. Từ đó, những Fan Hâm mộ của đạo Thiên Chúa chia làm 2 phe, một bộ phận nhỏ đỏi cải cách lập ra đạo Tin Lành, chống đối lại với Đạo Thiên Chúa chính thống .

Sau hơn 3 thế kỷ dưới những tác động ảnh hưởng của đạo Chúa chính thống đã ngăn ngừa được sự nổi dậy, tuy nhiên sự chống đối vẫn diễn ra bí mật. Một trào lưu chống cải cachs được đưa ra và vô tình tạo dựng nên phong thái kiến trúc Baroque độc lạ .

Sự đang dạng về phong cách và tên gọi: Barroco, Barrueco

Phong trào chống cải cách của giáo hội Roma đã vô tình sản sinh ra đặc trưng của kiến trúc Baroque. Chúng khởi xướng từ việc Giáo hội Thiên Chúa giáo đã đưa ra một vài chương trình chống cải cách tôn giáo nhằm mục đích lan rộng ra thanh thế, uy tín cho nhà thời thánh trong dân chúng .
Dưới sự chỉ huy của Giáo hoàng và giáo hội, ở Roma đã hình thành phong thái kiến trúc Baroque. Baroque có nguyên do từ tiếng Bồ Đào Nha là “ Barroco ”, tiếng Tây Ban Nha là “ Barrueco ” .

Chúng tức là những viên ngọc không có quy luật hay có hình thù kì dị, nghĩa là tất cả những gì không tuân theo các quy định về tỉ lệ, mà chiều theo tính khí bất thường của nghệ sĩ. Từ những thay đổi này phong cách kiến trúc Baroque được ra đời được dịch ra là viên ngọc không có quy luật. Tuy nhiên điều này lại khiến mọi người khó nắm bắt được các quy luật và hướng phát triển cụ thể.

Những đặc trưng của kiến trúc Baroque

Đặc trưng của kiến trúc Baroque là tạo dựng nên một khám phá mới về hình dáng, ánh sáng và bóng với cường độ mạnh. Trong kỷ nguyên Baroque, kiến trúc trở nên phức tạp và cầu kỳ hơn trong các nhà thờ nhưng ít thể hiện trong trong các kiến trúc dạng lâu đài

Nếu như đặc thù kiến trúc thời kỳ Phục Hưng khá cứng ngắc vì thừa kế từ Hi Lạp và La Mã cổ đại thì nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc Baroque trọn vẹn tăng trưởng ngược lại. Phong cách này đặc trưng bởi những họa tiết trang trí công phu, lộng lẫy, tái hiện khung cảnh thoát tục và gợi cảm hứng về đấng siêu phàm .

Đặc trưng của kiến trúc Baroque với “ánh sáng phóng đại, cảm xúc mãnh liệt, thoát khỏi sự kiềm chế và thậm chí là một loại chủ nghĩa giật gân nghệ thuật”. Kiến trúc Baroque không thực sự mô tả phong cách sống của người dân tại thời điểu đó. Tuy nhiên, “gắn bó chặt chẽ với phong trào phản cải cách, phong cách này tái khẳng định và có phần cường điệu hóa chiều sâu cảm xúc của đức tin Công giáo và vinh danh cả nhà thờ và chế độ quân chủ” về quyền lực và ảnh hưởng của họ. Phong cách Baroque như một lời đáp trả đối với cải cách Tin Lành.

Đặc điểm của nghệ thuật kiến trúc Baroque là cái hùng vĩ, lộng lẫy, tráng lệ, sự hưng phấn của tinh thần và những cảm xúc mãnh liệt, sự coi trọng hiệu quả của thị giác, sự hòa hợp giữ hiện thực và hư ảo, sự tương phản giữ bóng tối và ánh sáng, giữ tỉ lệ và nhịp điệu của vật liệu. Đặc trưng của kiến trúc Baroque đạt tới sự thống nhất nghệ thuật với nghệ thuật trang trí hoành tráng, gây ấn tượng mạnh, mặt bằng cầu kì kết hợp với những đường cong lượn mềm mại.

Kiến trúc Baroque là sự hoạt động liên tục của những bức tường uốn lượn đầy ấn tượng. Lối kiến trúc này thường được thấy trong nhà hát, nhà thời thánh bằng những khoảng trống kịch tính vốn là hiệu quả của sự phối hợp ngặt nghèo giữa những kiến trúc sư, những nhà điêu khắc, những nhà hội họa cùng tạo ra một hiệu quả thống nhất và nhận mạnh hiệu suất cao ảo ảnh với mục tiêu làm cho chiều sâu sâu hơn, chiều dài dài hơn, những luồng ánh sáng hoạt động và sự âm vang của âm thanh khi được phát ra dù chỉ là một tiếng động rất nhỏ .

– Hình oval là hình chủ đạo đặc trưng của kiến trúc Baroque đòi hỏi sự tỉ mỉ, chi tiết và cầu kỳ này, nó xuất hiện hầu như ở tất cả mọi nơi, từ nét uốn lượn của những dày tường dài đến các góc nhỏ khuất trên trần.

– Ngoài đặc thù phân biệt là những oval, kiến trúc Baroque còn có những đặc trưng điển hình nổi bật khác như những cột thức có size lớn, chồng cao 2 tầng, hành lang cửa số lớn hình chữ nhật, hành lang cửa số nhỏ hơn hình vòm hoặc hình oval .
Cửa sổ lớn hình chữ nhật là đặc trưng của kiến trúc Baroque bên cạnh hành lang cửa số nhỏ hình vòm hoặc nửa vòm
– Các yếu tố kiến trúc rời rạc và không hoàn hảo một cách có chủ ý vì nó không tuân theo bất kể quy luật cố định và thắt chặt nào mà theo cảm hứng của người nghệ sĩ tạo ra nó .

– Đặc trưng của kiến trúc Baroque là sử dụng ánh sáng một cách mạnh mẽ, hoặc là tương phản sáng tối (hiệu ứng tương phản) như ở nhà thờ Weltenburg, hoặc ánh sáng đồng bộ với một loạt cửa sổ như ở nhà thờ Weingarten.

– Sử dụng nhiều mẫu mã những loại sắc tố và hoa văn trang trí ( Putti hoặc hình dáng nhân vật làm bằng gỗ ) thường được mạ vàng, thạch cao hoặc vữa, đá cẩm thạch hoặc giả triển khai xong )
– Tranh trần tỷ suất lớn .
– Mặt ngoài thường đặc trưng bởi những phần nhô cao hướng tâm .
– Nội thất là khoảng trống cho hội họa, điêu khắc và thẩm mỹ và nghệ thuật đắp hình nổi ( đặc biệt quan trọng vào quá trình cuối của Baroque ) .

– Một trong những đặc trưng của kiến trúc Baroque là sử dụng hiệu ứng huyền ảo như trompe  l’oeil (một kỹ thuật nghệ huật liên quan đến việc tạo hình ảnh trông sống động như không gian 3 chiều) và sự pha trộn giữa hội họa và kiến trúc.

– Hình dạng mái vòm ở Bayern, cộng hòa Séc, Ba Lan và Baroque Ukraina .
– Cấu trúc mái vòm không tròn như phong thái kiến trúc Roman, cũng không được vót nhọn như kiến trúc Gothic, kiến trúc Baroque thường thiết kế xây dựng mái vòm theo hình dạng quả lê .
Đặc trưng của kiến trúc Baroque bộc lộ vẻ đẹp khác lạ với mái nhà hình vòm quả lê
– Cột tượng thần Marian và thánh Trinity ở những nước Công giáo để tạ ơn sau khi kết thúc mỗi trận dịch hạch .

Đặc trưng của kiến trúc Baroque ở Việt Nam

Baroque của kiến trúc dân gian

Chạm khắc đình làng Nước Ta biểu lộ niềm tin công phu, tỉ mỉ của kiến trúc Baroque
Phần để lại tương đối nhiều nhặn hơn cả trong những khu công trình kiến trúc truyền thống lịch sử là những chạm khắc đình làng, được xác lập là xuất hiện vào thế kỷ 16, gần như là tương đồng thời điểm với kiến trúc Baroque châu Âu. Nếu những kiến trúc thờ tự Phật giáo thiên về tính trau chuốt, tầm cỡ thì ở rất nhiều ngôi đình làng, mặc dầu nhang nhác giống nhau, nhưng mỗi nơi những người thợ thủ công đã tạo tác những loại sản phẩm điêu khắc độc lạ, trên bức ván cốn, đầu bảy, đầu kèo, cho đến những đầu đao được chạm trổ kỳ khu với tổng thể tâm tình .

Nét phóng túng không chỉ nằm ở đề tài: cảnh sinh hoạt như hứng dừa, trai ghẹo gái tắm, cảnh hội hè phồn thực, cảnh thần tiên, mà còn ở lối thể hiện dân dã, giản dị và nhất là hài hoà với tổng thể. Tiếng nói phồn thực hay hóm hỉnh nào cũng có mẫu số chung với tâm thức folklore của cộng đồng làng xã. Nó có dáng vẻ trong đặc trưng của kiến trúc baroque khi tương phản với những chủ đề mực thước, nghiêm cẩn, khuôn sáo của các phạm trù “tứ quý, tứ bình, tứ linh” cho đến đề tài “ngũ thường, ngũ hành” của Nho giáo.

Ngay ở các công trình đình chùa Việt Nam, có thể thấy các yếu tố trang trí kỳ công ở những vị trí khó nhìn, tít trên cao hoặc trong chỗ thiếu ánh sáng trực tiếp của công trình như bộ vì nóc, đầu dư, cốn, gian thờ cung cấm. Nó khác với cách phô trương trong đặc trưng của kiến trúc Baroque châu Âu, vốn đề cao khoái cảm trực diện, tôn vinh sự dư dật. Nó mang tâm thế của nghi lễ thần thánh. Vì thế những bản phục chế của thời “duy vật” lại không thể đạt tới độ hoàn mỹ của nguyên bản.

Kiến trúc Baroque sâu sắc trong kiến trúc nhà thờ Chính Tòa Bắc Ninh

Đặc trưng của kiến trúc Baroque biểu lộ trong khu công trình nhà thời thánh Chính tòa Thành Phố Bắc Ninh
Tọa lạc giữa TT thành phố, ngôi nhà thời thánh Chính tòa TP Bắc Ninh nổi lên với lối kiến trúc Ba-rốc ( Baroque ) – một phong thái kiến trúc độc lạ được hình thành vào thế kỉ XVI. Chiêm ngưỡng ngôi nhà thời thánh hơn trăm năm tuổi, ta hoàn toàn có thể thấy sự tích hợp khôn khéo tài tình bởi nhiều yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật. Lối kiến trúc độc lạ ấy mang đậm xúc cảm rất thiêng, mở ra cho những tín hữu một khoảng trống chiêm niệm, sâu lắng .

Đặc trưng của kiến trúc Baroque độc đáo đem đến cho ngôi Thánh đường hơn 120 tuổi sức sống mạnh mẽ. Sức sống ấy được thể hiện rõ nét qua hệ thống âm thanh và ánh sáng. Nhờ hệ thống trần gỗ đồng bộ, xuyên suốt, cũng như không gian kiến trúc hợp lý tạo cho âm thanh có sắc thái riêng vừa ấm áp vừa trong trẻo. Bên cạnh đó, hệ thống cửa sổ và cửa ra vào được bố trí hợp lý, kích thước vừa phải, tạo nên hệ thống thông gió đồng bộ, thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Hơn nữa, các ô cửa kính nghệ thuật tận dụng được tối đa ánh sáng tự nhiên ban ngày, cùng hệ thống đèn chiếu buổi tối càng làm sáng rõ vẻ đẹp của kiến trúc.

Có thể nói, nét nổi bật trong đặc trưng của kiến trúc Baroque là đem đến cho nhà thờ một không gian thoáng đãng và đủ đầy ánh sáng tự nhiên. Chỉ với một diện tích tương đối khiêm tốn, nhưng dù đứng ở vị trí nào trong lòng nhà thờ, chúng ta cũng có cảm giác không gian dường như sâu hơn, dài hơn, rộng hơn so với diện tích thực tế. Bởi vậy mỗi khi bước chân vào sảnh đường chiêm ngắm, nguyện cầu, các tín hữu sẽ cảm thấy như lạc vào một thế giới huyền nhiệm đầy âm hưởng thánh thiêng.

Kiến trúc Baroque mặc dù nổi bật trong những công trình nhà thờ và sức mạnh của tôn giáo nhưng để xem xét những đặc điểm vụn vặt trong những đặc trưng của kiến trúc Baroque thì hiện nay rất nhiều loại hình công trình áp dụng nó như các mẫu biệt thự cổ điển, các mẫu thiết kế lâu đài và ngay cả các công trình dân gian chạm khắc điêu luyện. Gắn với lịch sử của Châu Âu và thế giới, kiến trúc Baroque là một loại hình nghệ thuật mạnh mẽ và phóng khoáng thể hiện sự quyết liệt của dân chúng tôn giáo thời bấy giờ.

Đặc trưng của kiến trúc Baroque ở quốc tế

Những so sánh gồm có

Sự giống nhau và khác nhau bao gồm

Sự giống và khác nhau của kiến trúc Baroque

Sự giống nhau

Với hai phong thái kiến trúc này đều gợi lên thời đại ở châu Âu và những phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật gắn liền với từng thời kỳ đó. Cả hai phong thái này đều tạo dựng được những thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ và có những phong thái đặc biệt quan trọng trong lối phong cách thiết kế của mình. Các chủ đề về kinh thánh và thần thoại cổ xưa Hy Lạp đều tác động ảnh hưởng đến hai phong thái kiến trúc này .

Sự khác nhau

Đối với kiến trúc Phục Hưng nhấn mạnh vấn đề vào sự cân đối và tuân theo những quy tắc đơn cử của phong thái La Mã cổ đại. Các trật tự cột được sắp xếp một cách khoa học và đồng điệu, những mái vòm tuân theo quy tắc hình bán nguyệt hoặc bán cầu .

Đối với kiến trúc Baroque nhấn mạnh vào lối thiết kế cảm xúc, những cảm quang về các màu sắc, các chi tiết được thiết kế tạo nên một chiều sâu nhất định. Các thiết kế của phong cách này rời rạc tạo nên một sự nổi loại riêng biệt và những kiểu kiến trúc đặc trưng riêng về những hình oval được ứng dụng nhiều.

So sánh đặc trưng kiến trúc Baroque với kiến trúc Rococo

Sự giống nhau và khác nhau gồm có

Sự giống nhau

Cả hai phong thái phong cách thiết kế đều nhấn mạnh vấn đề vào phần trang trí và những chi tiết cụ thể trong phong cách thiết kế của mình. Cả hai đều tạo nên một phong thái sắc tố với những chi tiết cụ thể cầu kỳ trong lối phong cách thiết kế tạo nên điểm nhấn rực rỡ riêng .

Khác nhau

Đối với phong thái Baroque thường nhấn mạnh vấn đề đến những chi tiết cụ thể trang trí từ hình oval. Sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối đều tạo nên cho người xem một cảm xúc về sự thiêng liêng, chiều sâu, tả thực trong những phong cách thiết kế .

Đối với phong thái phong cách thiết kế Rococo vẫn thừa kế những cụ thể phong cách thiết kế hoàn mỹ và uốn lượn của Baroque nhưng không sử dụng nhiều hình oval mà thay vào đó là những cụ thể uốn lượn nhỏ, nhấn mạnh vấn đề vào những vật trang trí xung quanh để tạo điểm nhấn cho kiến trúc này .

Một số công trình nổi tiếng sử dụng kiến trúc Baroque

Nhà thờ San Carlo alle Quattro Fontane được xây dựng bởi các kiến trúc sư nổi tiếng hàng đầu trên thế giới. Đây là một công trình kiến trúc mang đậm nét kiến trúc Baroque cổ điển với từng chi tiết được thể hiện tạo cho người ta cảm giác thân thuộc về một thời châu Âu xa xưa.

Quảng trường thánh Pheerô cũng là một trong những khu công trình kiến trúc nổi tiếng. Quảng trường được kiến thiết xây dựng với phong thái phong cách thiết kế của Baroque. Những hàng cột dài và trên mỗi cột là một bức tượng thánh tạo nên những ý nghĩa rất linh đặc biệt quan trọng cho lối kiến trúc này .

Điện Invalides tại Pháp là một khu công trình kiến trúc mang tính nguy nga, đồ sộ và quyền lực tối cao. Đây là một trong những khu công trình kiến trúc mang siêu phẩm của phong thái Baroque với những đường nét phong cách thiết kế đặc trưng riêng không liên quan gì đến nhau .

Cung điện Versailles là một công trình kiến trúc vĩ đại xây dựng với kiến trúc Baroque. Từ những lối thiết kế đặc trưng đã tạo nên sự đặc biệt của công trình này và mang đến cho mọi người những cảm giác tả thực sống động.

Thánh đường Karlskirche tại Ý với những phong cách thiết kế cột cùng với những mái vòm, những hình oval đặc trưng trong phong thái phong cách thiết kế của kiến trúc Baroque mang đến cho mọi người sự tinh xảo, thướt tha và những chi tiết cụ thể đặc biệt quan trọng của kiến trúc này .

Nhà thờ ST Paul tại Anh là một trong số những khu công trình kiến trúc tiêu biểu vượt trội của phong thái này. Những phong cách thiết kế trang trí bên trong mang những hình ảnh, sắc tố đặc trưng của lối kiến trúc Baroque với những mảng tường đầy sắc tố .

Phong cách kiến trúc Baroque được tạo dựng nên từ những sự kháng cải và tạo dựng nên một thiết kế với hình thái, phong cách tỉ mỉ, trau chuốt trong từng chi tiết thiết kế, tạo nên một lối kiến trúc đặc biệt và thể hiện được sức sáng tạo tài ba ở thời kỳ đó.

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa