Giải mã hình thái kiến trúc cung điện thời Lê sơ
Những bí ẩn dần hé lộ
Tại tọa đàm, theo báo cáo giải trình của PGS.TS Tống Trung Tín, quản trị Hội Khảo cổ học Nước Ta, trong những cuộc khai thác khảo cổ học năm 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, Viện Khảo cổ và Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long Thành Phố Hà Nội đã phát hiện được 70 cấu kiện kiến trúc gỗ, mô hình khá phong phú như cột, kèo, xà, ván sàn, cấu kiện rui, xà đấu. Tuyệt đại đa số những di vật được sơn son, 1 số ít cấu kiện có chạm khắc trang trí hoa văn mây lửa, hoa sen được sơn son thếp vàng. Những hiện vật gỗ cung ứng những dẫn chứng xác nhận về một bộ khung gỗ thời Lê sơ trong Hoàng cung Thăng Long .
Những cấu kiện gỗ này, theo nhận định và đánh giá trong bước đầu có vẻ như là thuộc bộ khung gỗ của một kiến trúc kiểu hai tầng trở lên. Chúng đều nằm rải rác trên đáy một hồ nước ( hay kênh nước ) trong Hoàng thành gần Chính điện Kính Thiên có niên đại khoảng chừng cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19. Tuy nhiên, những cấu kiện gỗ với những đặc trưng hoa văn sen, mây lửa, hình “ như mong muốn ”, phong thái thếp vàng thật đều phản ánh rõ những đặc thù của nghệ thuật và thẩm mỹ Lê sơ ( thế kỷ 15 ) qua so sánh với đồ gốm mạ vàng ở Hoàng thành Thăng Long và tàu đắm Cù Lao Chàm ( Quảng Nam ), được cho phép khẳng định chắc chắn đó đều là những cấu kiện gỗ thể kỷ 15 trong Hoàng cung .
Dường như đây là một kiến trúc rất đặc biệt tồn tại lâu đời từ khoảng thế kỷ 15 và trải qua nhiều thế kỷ, đến khoảng cuối thế kỷ 18 kiến trúc này mới bị phá hủy và ném xuống đáy hồ nước. Do vậy, những cấu kiện kiến trúc gỗ này cho thấy được đôi nét về diện mạo bộ khung gỗ thời Lê sơ với một số kiểu dáng cụ thể, một số kiểu mộng cụ thể, một vài họa tiết trang trí và đặc biệt là phong cách sơn son thếp vàng, kỹ thuật sơn, kỹ thuật thếp vàng mang tính chất cung đình của Hoàng cung Thăng Long thời Lê sơ…
Bạn đang đọc: Giải mã hình thái kiến trúc cung điện thời Lê sơ
Mảnh mô hình tháp men xanh mô tả kết cấu đấu – củng thời Lê sơ khai quật được ở khu vực điện Kính Thiên.Đặc biệt, năm 2021, tại vị trí phía Đông Bắc nền điện Kính Thiên, đã phát hiện thêm một tầng mái của một quy mô kiến trúc tráng men xanh, men vàng. Nghiên cứu trong bước đầu cho thấy, 1 số ít cấu kiện kiến trúc gỗ nói trên và những thành phần ngói lợp với quy mô kiến trúc này có những điểm khá gần nhau. Nếu liên tục điều tra và nghiên cứu lâu dài hơn, từ từ hoàn toàn có thể Phục hồi một cách tương đối bộ khung kiến trúc và phong thái bộ mái kiến trúc thời Lê sơ ở khu vực Chính điện Kính Thiên ( Thăng Long ) .
Cần sớm được giải mã
Có thể nói, những khám phá của khảo cổ học dưới lòng đất tại khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) từ những năm 2002 cho đến nay, đã tìm thấy phần còn lại của những công trình kiến trúc kiên cố thể hiện rõ qua dấu tích nền móng cùng nhiều loại ngói lợp mái rất đặc sắc. Đó là dấu tích của những công trình kiến trúc cung điện, lầu gác trong Hoàng thành và Cấm thành của Kinh đô Thăng Long xưa. Đây là kinh đô lớn và quan trọng bậc nhất của quốc gia Đại Việt, có lịch sử tồn tại lâu dài từ thời Lý (1010-1225), Trần (1225-1400) đến tận thời Lê (1428-1789).
Tuy nhiên, kể từ khi phát hiện cho đến nay đã gần 20 năm, nhưng công cuộc điều tra và nghiên cứu về khu di tích lịch sử Hoàng thành Thăng Long vẫn còn đó rất nhiều yếu tố chưa được làm sáng tỏ. Trong đó, khó khăn vất vả lớn nhất là yếu tố nghiên cứu và điều tra nhận diện về đặc thù, tính năng, tên gọi và hình thái của những khu công trình kiến trúc hoàng cung qua những triều đại trong lịch sử vẻ vang .
Bởi thực tế, lịch sử nghiên cứu về kiến trúc cổ Việt Nam từ trước đến nay vốn còn rất khiêm tốn, chưa có nhiều thành tựu nghiên cứu như Nhật Bản, Trung Quốc hay Hàn Quốc. Thành tựu nghiên cứu về kiến trúc cổ Việt Nam hiện biết chủ yếu là kiến trúc đình, chùa, đền, miếu, gọi chung là kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng. Đối với kiến trúc nhà ở và cung điện, nhất là cung điện thời Lý, Trần, Lê dường như chưa có một công trình nghiên cứu nào nói đến, nếu có đề cập thì chủ yếu là các phát hiện khảo cổ học, chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu về kiến trúc cung điện hay hình thái các công trình kiến trúc cung điện.
Quang cảnh tọa đàm.Theo PGS.TS Bùi Minh Trí, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành, từ những phát hiện khảo cổ học 1 số ít nhà nghiên cứu hy vọng tìm kiếm manh mối để nghiên cứu và điều tra phục dựng hình thái kiến trúc tòa điện Kính Thiên mặc dầu chỉ là giả định. Tuy nhiên, công cuộc điều tra và nghiên cứu này là yếu tố vô cùng khó khăn vất vả, có quá nhiều thử thách. Bởi lẽ, những kiến trúc hoàng cung trong Hoàng cung Thăng Long từ lâu không còn sống sót đến ngày này. Các phát hiện của khảo cổ học trong nhiều năm qua dù đã có rất nhiều phát hiện mới quan trọng, nhưng cũng mới chỉ tìm thấy những mảnh vỡ hay phần sót lại của lịch sử dân tộc, thật khó hoàn toàn có thể ghép chúng thành một bức tranh hoàn hảo .
Ông Trí cũng cho biết thêm, để nhận diện được hình thái kiến trúc hoàng cung thời Lê sơ nói chung, tòa điện Kính Thiên nói riêng đôi lúc rơi vào thực trạng của sự ngoạn mục. Vấn đề khó khăn vất vả lớn nhất trong nghiên cứu và điều tra về điện Kính Thiên lúc bấy giờ là sự hạn chế tư liệu về diện mạo, quy mô và hình thái nền móng, tức là phần dưới của khu công trình này, bởi lẽ khảo cổ học chưa khai thác khu vực nền điện Kinh Thiên .
“ Vấn đề tiếp theo và cũng là yếu tố then chốt, quan trọng nhất, đó là cần phải có những góp vốn đầu tư điều tra và nghiên cứu thật nâng cao và mang tính chuyên nghiệp về những loại vật tư thiết kế xây dựng kiến trúc hoàng cung thời Lê sơ dựa trên những phát hiện khảo cổ học để từng bước giải thuật về đặc thù, công dụng, tên gọi của những loại cấu kiện gỗ và những loại ngói lợp mái khu công trình ” – ông Trí nói .
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa
