NHÀ SÀN TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI TÀY HUYỆN CHỢ ĐỒN | Cổng thông tin điện tử huyện Chợ Đồn
Khi làm nhà mới, người Tày cũng rất chú ý quan tâm việc chọn ngày và hướng của ngôi nhà, để làm một ngôi nhà thì tiên phong chủ nhà phải đi xem ngày lành tháng tốt, xem có phạm vào ngày kiêng cự gì của mái ấm gia đình không. Khi vào nhà mới thì chủ nhà phải dùng một bó đuốc châm lửa rồi nhóm bếp và duy trì không để nhà bếp lửa tắt đến sáng hôm sau, điều này có nghĩa như khai mở sự sống cũng như xác lập quyền sở hữu của ngôi nhà .
Mỗi nhà đều có hàng rào bao bọc xung quanh. Bên cạnh nhà có một vài công trình khác như nhà vệ sinh, chuồng trâu, chuồng lợn, chuồng gà…
Bạn đang đọc: NHÀ SÀN TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI TÀY HUYỆN CHỢ ĐỒN | Cổng thông tin điện tử huyện Chợ Đồn
Bộ phận đa phần của ngôi nhà sàn là bộ cột, kèo, và xuyên, nó là bộ khung quyết định hành động sự vững chãi và tạo nên hình dáng của ngôi nhà, có tác động ảnh hưởng đến tính thẩm mĩ của ngôi nhà. Cột có trách nhiệm trụ vững trên mặt đất làm điểm tựa cho toàn ngôi nhà, xuyên và kèo đều được gắn vào những cây cột bằng những lỗ đục trên cột. Kèo tạo nên phần chóp nhọn và sườn của mái nhà. Xuyên có công dụng link những cây cột với nhau, góp thêm phần tạo nên bộ khung nhà. Ngoài ra còn có những bộ phận phụ như đòn tay, mè, dui. Phên và vách của ngôi nhà sàn trước kia đa phần được bưng bằng phên tre, nứa, thời nay một số ít mái ấm gia đình đã thay bằng ván gỗ .
Bước vào ngôi nhà sàn của người Tày phát hiện tiên phong là chiếc cầu thang ( tháng đuây ) được đặt ở ngay đầu hồi bên trái, cầu thang lên nhà được làm bằng gỗ rộng khoảng chừng 20 – 25 cm, dài khoảng chừng 120 – 150 cm và có số bậc cầu thang lẻ. Tuy là bộ phận phụ nhưng chiếc cầu thang lại rất quan trọng đời sống hoạt động và sinh hoạt hằng ngày và mang yếu tố tâm linh của của dân tộc bản địa Tày. Trước hết cầu thang là vật ship hàng đời sống hàng ngày của con người, không những thế theo ý niệm của người Tày cầu thang là vật thông suốt đất với sàn nhà, nên người Tày ý niệm đó là chiếc cầu nối giữa âm và dương. Bậc thang lên xuống khi nào cũng là số lẻ, người Tày ở Chợ Đồn thường làm 7 bậc hoặc 9 bậc tùy theo độ cao của sàn nhà, số 7, số 9 tượng trương cho 7 vía, 9 vía của con người, số lẻ là chưa viên mãn rất đầy đủ vẫn hoàn toàn có thể tăng trưởng tiếp, nếu làm bậc thang là số lẻ thì mái ấm gia đình sẽ làm ăn tiến tới, thuận tiện và gặp suôn sẻ .
Nhà sàn của người Tày thường có cửa chính và cửa phụ, cửa chính được đặt ở bên cầu thang lên xuống, cửa được làm từ hai miếng ván, mép ngoài ở hai đầu trên và dưới mỗi miếng ván sẽ có một chiếc trụ cắm vào lỗ đục ở hai bên để làm trụ xoay khi đóng, Open, cửa sẽ được đóng chặt bởi chiếc then cài ngang bằng gỗ hoặc thanh tre. Ngày nay cửa nhà sàn của người Tày đã có nhiều biến hóa như cửa kính, cửa chớp … còn cửa phụ là cửa ra phía sàn phơi ( chàn ), mặt sàn được dát kín bằng thân cây tre chẻ nhỏ, công dụng chính dùng để phơi thóc, ngô, những loại sản phẩm từ nông nghiệp, ba phía quanh sàn được người dân dựng cột cao và bắc thêm cây tre nhỏ để phơi quần áo. Sàn phơi được làm độc lập có bộ cột riêng chôn cố định và thắt chặt xuống đất
Gác bếp của người Tày Chợ Đồn được làm từ những cây tre to, và gác được làm bên trên nhà bếp, cách nhà bếp lửa khoảng chừng 3 – 4 m. người ta gác những cây tre này qua cây xuyên tạo thành gác giống như gác xép, nó được coi như một kho chứa đồ cũng như tận dụng sức nóng của lửa mỗi khi nấu nướng để dữ gìn và bảo vệ làm khô 1 số ít mẫu sản phẩm nông nghiệp như ngô, lạc, khoai …
Ảnh minh họa
Sự bài trí trong ngôi nhà sàn của người Tày cũng rất ngặt nghèo. Sự bài trí này bộc lộ được nề nếp của mái ấm gia đình. Gian tiên phong gần cửa chính là nơi tiếp khách và diễn ra mọi hoạt động giải trí của phái mạnh. Gian giữa là nơi để nhà bếp lửa, nơi để nấu ăn và mọi người xum vầy quay quần bên nhau mỗi khi đông về. Gian phía dưới giáp vách là nơi để chạn bát. Gian thứ ba là nơi để bàn thờ cúng tổ tiên, và giáp với bàn thờ cúng tổ tiên giáp vách phía bên trên là chỗ ngủ của chủ nhà. Gian phía trong cùng là chỗ ngủ của phụ nữ .
Sinh hoạt hàng ngày của người Tày trên ngôi nhà sàn cũng có sự phân loại rõ ràng, phụ nữ, con gái thì không được ngồi cạnh trên của nhà bếp lửa, hầu hết chỉ ngồi cạnh phía dưới của nhà bếp lửa và tránh đi qua trước bàn thờ cúng. Còn người đàn ông, người cha người nắm quyền quyết định hành động mọi việc trong mái ấm gia đình thì mới được ngồi uống nước và chờ cơm ở cạnh trên của nhà bếp và ngồi ở khu hành lang cửa số gian chính giữa của ngôi nhà khi hè đến .
Mái nhà của người Tày thường được lợp bằng lá cọ thứ lá rất sẵn có ở nơi đây ( thời nay thì 1 số ít nhà sàn cũng biến hóa lợp bằng tấm lợp hoặc mái ngói ), lá cọ được chia làm đôi sau đó được kết lại theo chiều ngang của thanh tre đã được cố định và thắt chặt trên khung mái nhà. Mái nhà lợp bằng lá cọ che mưa, che nắng rất tốt, lại nhẹ phần mái, nếu lợp được tốt, lá cọ to và dầy thì mái nhà hoàn toàn có thể sử dụng từ 15 đến 20 năm, đặc biệt quan trọng vào mùa hè nóng nực mà ở trong ngôi nhà sàn thì vô cùng thoáng mát dễ chiu .Để làm nên một ngôi nhà sàn rất khó khăn vất vả, vì vậy ngay từ khi mới chuẩn bị làm nhà và khi sống ở trong nhà cũng có rất nhiều điều kiêng kỵ. Trong việc chọn cây làm nhà người Tày kiêng không chọn cây sâu gốc, cây cụt ngọn vì đấy là những cây bệnh tật, nếu lấy về làm nhà thì người trong gia đình sẽ ốm yếu theo. Khi dựng nhà người ta kiêng không được quay ngọn cây xuống đất, khi dựng cột hay chôn sàn người ta kiêng có bóng người nấp nơi dặt cột vì như thế dễ phạm vào thân thể người có bóng nấp đó.
Sinh hoạt trong ngôi nhà sàn cũng có những lao lý riêng, bố không được vào buồng ngủ của con dâu, con gái. Phụ nữ thì kiêng không đi lại trước bàn thờ cúng, không được ngồi cạnh tiếp khách vì như vậy xem như không tôn trọng chồng, xen vào việc làm của chồng. Phụ nữ không được ngồi ở cạnh trên của nhà bếp vì đây là nơi dành cho phái mạnh, không được trèo lên gác bếp để lấy đồ vì như vậy coi là không tôn trọng người đàn ông trong mái ấm gia đình .
Ngày nay, do tác động ảnh hưởng của chính sách kinh tế thị trường và sự giao thoa giữa những nền văn hóa truyền thống khác nhau nên ngôi nhà sàn truyền thống cuội nguồn của người Tày ở Chợ Đồn đang có phần bị đổi khác, thêm vào đó có những cải cách tân tiến hơn, sự bài trí trong ngôi nhà sàn cũng biến hóa, những điều kiêng kỵ cũng giảm bớt, những vật tư truyền thống cuội nguồn đang dần được thay bằng những vật tư vững chắc hơn .
Nhà sàn của Người Tày là nơi tiềm ẩn những giá trị nhân sinh, tín ngưỡng, phong tục tập quán truyền kiếp, là tổ ấm, là nơi để cho những thành viên trong mái ấm gia đình quây quần bên nhau sau thời hạn thao tác khó khăn vất vả, không những thế nhà sàn còn biểu lộ được những giá trị lâu bền về mặt kỹ thuật, nghệ thuật và thẩm mỹ và nuôi dưỡng tâm hồn con người, nó trở thành di sản văn hóa truyền thống vật thể rất cần được bảo tồn, lưu giữ cho những thế hệ tương lai. Vì vậy, rất cần sự chăm sóc của những cấp, những ngành và của toàn xã hội để mô hình văn hóa truyền thống này hoàn toàn có thể liên tục được phát huy, bảo tồn và ngày càng tăng trưởng. / .
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa
