Thành nhà Hồ – Wikipedia tiếng Việt

Thành nhà Hồ (hay còn gọi là thành Tây Đô, thành An Tôn, thành Tây Kinh hay thành Tây Giai) là kinh đô nước Đại Ngu (quốc hiệu Việt Nam thời nhà Hồ), nằm trên địa phận nay thuộc tỉnh Thanh Hóa. Đây là tòa thành kiên cố với kiến trúc độc đáo bằng đá có quy mô lớn hiếm hoi ở Việt Nam, có giá trị và độc đáo nhất, duy nhất còn lại ở tại Đông Nam Á và là một trong rất ít những thành lũy bằng đá còn lại trên thế giới[1]. Thành được xây dựng trong thời gian ngắn, chỉ khoảng 3 tháng (từ tháng Giêng đến tháng 3 năm 1397) và cho đến nay, dù đã tồn tại hơn 6 thế kỷ nhưng một số đoạn của tòa thành này còn lại tương đối nguyên vẹn.

Ngày 27 tháng 6 năm 2011, sau 6 năm đệ trình hồ sơ, Thành nhà Hồ đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa truyền thống quốc tế, thành cũng được CNN nhìn nhận là một trong 21 di sản điển hình nổi bật và vĩ đại nhất quốc tế [ 2 ]. Hiện nay, nơi đây đã được thủ tướng chính phủ nước nhà Nước Ta đưa vào list xếp hạng 62 di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng. Từ tháng 12 năm 2018 đến tháng 6 năm 2020, Quỹ Bảo tồn Văn hóa của Đại sứ Hoa Kỳ ( AFCP ) đã hỗ trợ vốn 92,500 USD vào dự án Bất Động Sản bảo tồn Cổng Nam, Thành nhà Hồ. [ 3 ]
Thành xây trên địa phận hai thôn Tây Giai, Xuân Giai nay thuộc xã Vĩnh Tiến và thôn Đông Môn nay thuộc xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Vị trí thành nhà hồ so với những TT thành phố lân cận như sau :
Toàn cảnh di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ

Thành Tây Đô được xây vào năm 1397 dưới triều Trần do quyền thần Hồ Quý Ly chỉ huy, người không lâu sau (1400) lập ra nhà Hồ. Theo sử sách, thành bắt đầu xây dựng vào mùa xuân tháng một năm Đinh Sửu niên hiệu Quang Thái thứ 10 đời vua Thuận Tông của vương triều Trần. Người quyết định chủ trương xây dựng là Hồ Quý Ly, lúc bấy giờ giữ chức Nhập nội Phụ chính Thái sư Bình chương quân quốc trọng sự, tước Tuyên Trung Vệ quốc Đại vương, cương vị Tể tướng, nắm giữ mọi quyền lực của triều đình. Người trực tiếp tổ chức và điều hành công việc kiến tạo là Thượng thư bộ Lại Thái sử lệnh Đỗ Tỉnh (có sách chép Mẫn). Hồ Quý Ly xây thành mới ở động An Tôn (nay thuộc địa phận các xã Vĩnh Long, Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa), làm kinh đô mới với tên Tây Đô, nhằm buộc triều Trần dời đô vào đấy trong mục tiêu chuẩn bị phế bỏ vương triều Trần. Tháng 3 năm Canh Thân (26-3 đến 24-4-1400), vương triều Hồ thành lập (1400- 1407) và Tây Đô là kinh thành của vương triều mới, thành Thăng Long đổi tên là Đông Đô vẫn giữ vai trò quan trọng của đất nước. Vì vậy thành Tây Đô được dân gian quen gọi là Thành nhà Hồ. Thành đá được xây dựng trong một thời gian kỷ lục, chỉ chừng 3 tháng. Các cấu trúc khác như các cung điện, rồi La Thành phòng vệ bên ngoài, đàn Nam Giao… còn được tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cho đến năm 1402.
Hổ Quý Ly từ khi nắm quyền lực của triều Trần cho đến khi sáng lập vương triều mới đã ban hành và thực thi một loạt chính sách cải cách về các mặt chính trị, kinh tế, tài chính, văn hóa, giáo dục nhằm khắc phục cuộc khủng hoảng của chế độ quân chủ cuối triều Trần, củng cố chính quyền trung ương và chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống Minh. Trong lịch sử chế độ quân chủ Việt Nam, Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn với một hệ thống chính sách và biện pháp khá toàn diện, táo bạo. Thành nhà Hồ được xây dựng và tồn tại trong những biến động cuối thế kỷ XIV đầu thê kỷ XV, gắn liền với sự nghiệp của nhà cải cách lớn Hồ Quý Ly và vương triều Hồ.

Bạn đang đọc: Thành nhà Hồ – Wikipedia tiếng Việt

Theo chính sử, thành được thiết kế xây dựng rất khẩn trương, chỉ trong 3 tháng. Thành Tây Đô ở vào vị trí khá hiểm trở, có lợi thế về phòng ngự quân sự chiến lược hơn là TT chính trị, kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống. Vị trí xây thành đặc biệt quan trọng hiểm yếu, có sông nước bao quanh, có núi non hiểm trở, vừa có ý nghĩa kế hoạch phòng thủ, vừa phát huy được lợi thế giao thông vận tải thủy bộ. Như mọi thành quách bấy giờ, thành gồm có thành nội và thành ngoại. Thành ngoại được đắp bằng đất với khối lượng gần 100.000 mét khối, trên trồng tre gai rậm rạp cùng với một vùng hào sâu có mặt phẳng rộng gần tới 50 m bao quanh .Bên trong thành ngoại là thành nội có mặt phẳng hình chữ nhật chiều Bắc – Nam dài 870,5 m, chiều Đông – Tây dài 883,5 m. Mặt ngoài của thành nội ghép thẳng đứng bằng đá khối size trung bình 2 m x một m x 0,70 m, mặt trong đắp đất. Bốn cổng thành theo chính hướng Nam – Bắc – Tây – Đông gọi là những cổng tiền – hậu – tả – hữu ( Cửa Tiền hay còn gọi là Cửa Nam, Cửa Hậu còn gọi là Cửa Bắc, cửa Đông Môn và cửa Tây Giai ). Các cổng đều xây kiểu vòm cuốn, đá xếp múi bưởi, trong đó to nhất là cửa chính Nam, gồm 3 cửa cuốn dài 33,8 m, cao 9,5 m, rộng 15,17 m. Các phiến đá xây đặc biệt quan trọng lớn ( dài tới 7 m, cao 1,5 m, nặng chừng 15 tấn ) .Các hoàng cung, dinh thự trong khu vực thành đã bị hủy hoại, di tích lịch sử còn lại lúc bấy giờ là 4 cổng thành bằng đá cuốn vòm, tường thành và đặc biệt quan trọng là Di tích Đàn tế Nam Giao còn khá nguyên vẹn. Trong những phế tích đáng quan tâm có nền chính điện chạm một đôi tượng rồng đá rất đẹp dài 3,62 m .Thành Tây Đô biểu lộ một trình độ rất cao về kĩ thuật xây vòm đá thời bấy giờ. Những phiến đá nặng từ 10 đến 20 tấn được nâng lên cao, ghép với nhau một cách tự nhiên, trọn vẹn không có bất kỳ một chất kết dính nào [ 4 ]. Trải qua hơn 600 năm, những bức tường thành vẫn đứng vững .Được thiết kế xây dựng và gắn chặt với một tiến trình đầy dịch chuyển của xã hội Nước Ta, với những cải cách của vương triều Hồ và tư tưởng dữ thế chủ động bảo vệ nền độc lập dân tộc bản địa, Thành Nhà Hồ còn là dấu ấn văn hóa truyền thống điển hình nổi bật của một nền văn minh sống sót tuy không dài, nhưng luôn được sử sách nhìn nhận cao [ 4 ] .
Mặc dù thành Tây Đô, với bốn bức tường và cổng thành còn lại tương đối nguyên vẹn, sẽ là rất đơn thuần trong việc xác lập về cấu trúc tòa thành, nhưng những khu công trình điều tra và nghiên cứu trước nay đều đưa ra những số liệu khác nhau về size tường thành, cổng thành và do đó, việc đánh giá và nhận định về cấu trúc tòa thành vẫn chưa thống nhất .

Theo những tài liệu[sửa|sửa mã nguồn]

Theo Đại Nam nhất thống chí cho biết: Thành Tây Đô mỗi mặt dài 120 trượng (1 trượng tương đương 4m), cao một trượng 2 thước và trong thành nay là ruộng ước chừng hơn 300 mẫu. (Theo số liệu này thì thành Tây Đô có cấu trúc hình vuông, mỗi cạnh khoảng 480 m).

Trong Thanh Hoá Vĩnh Lộc huyện chí của Lưu Công Đạo lại đưa ra số liệu: Thành Tây Đô vuông, mỗi mặt thành dài 424 tầm (một tầm khoảng 2m).

Trong Lịch triều hiến chương loại chí ghi: Thành rộng ước hơn 300 mẫu, đường đi lối ngang lối dọc đều lát đá hoa, móng thành bốn mặt đều xây đá xanh, từ mặt đất trở lên xây gạch, vuông vắn dày dặn rất bền…

Theo học giả L. Bezacier thì thành xây dựng trên một đồ án hình vuông mỗi chiều dài 500m.

Trong các sách: Thành cổ Việt Nam; Hồ Quý Ly; Lịch sử Thanh Hoá; Khảo cổ học Việt Nam đều khẳng định: Thành nhà Hồ có mặt bằng hình chữ nhật, chiều dài 900m, chiều rộng 700m.

Trong Đại cương Lịch sử Việt Nam (tập 1, xuất bản năm 2000), lại ghi thành Tây Đô là một hình vuông, mỗi cạnh dài 500m.

Theo số liệu đo đạc[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 2005, đoàn khảo sát Nhật Bản đã dùng máy móc hiện đại đo đạc rồi công bố số liệu như sau: Cạnh Nam: 877,1m; Cạnh Bắc:877,0m; Cạnh Đông: 879,3m; Cạnh Tây: 880m. Như vậy chúng có độ lớn vào khoảng 877m cạnh Đông Tây và 880m cạnh Nam Bắc. Chúng gần như một hình vuông chỉ có điều chiều Nam Bắc dài hơn chiều Đông Tây khoảng 3m. Tuy nhiên dù đã đưa ra con số chính xác nhưng các chuyên gia Nhật Bản lại không cho biết quy tắc đo.

Theo số liệu của tổ Lịch sử Trường Đại Học Hồng Đức trực tiếp đo bằng chiêu thức thủ công bằng tay thì : Chiều Nam Bắc dài 860 m ( tính từ mép trong theo trục Nam Bắc ). Chiều Đông Tây dài 863 m ( tính từ mép trong theo trục Đông Tây ). Nếu tính theo mép ngoài cổng thành thì : Chiều Đông Tây là 883,5 m ; chiều Nam Bắc là 870,5 m ( độ chênh lệch lớn hơn 13 m ) [ 5 ]

Cổng Nam Thành Nhà Hồ
Thành hình gần vuông, mỗi cạnh xấp xỉ 800 m và chu vi trên 3,5 km. Thành phía ngoài xây bằng đá, bên trong xây bằng đất đầm nện chắc, mở bốn cửa theo bốn hướng Nam, Bắc, Đông, Tây. Tường thành đá bên ngoài xây bằng những khối đá nặng trung bình 10-16 tấn, có khối nặng đến trên 26 tấn, được đẽo gọt khá vuông vắn và lắp ghép theo hình chữ công ( I ) tạo nên sự link vững chắc. Đất đắp bên trong thoai thoải dần. Thành qua thời hạn trên 6 thế kỷ đã bị bào mòn và có chỗ bị sụt lún, nhưng di tích lịch sử tường thành chỗ còn lại vẫn dày khoảng chừng 4-6 m, chân thành rộng khoảng chừng trên 20 m. Bốn cửa thành xây theo kiểu vòm cuốn, bằng đá, riêng cửa Nam là cửa chính có ba cổng ra vào, dài trên 34 m, cao hơn 10 m. Hào bao quanh thành cho đến nay vẫn còn có đoạn rộng khoảng chừng 10-20 m và La thành bảo vệ vòng ngoài. Theo sử liệu, trên thành còn xây tường bằng gạch mà khảo cổ học đã phát hiện khá nhiều, trên nhiều viên gạch còn khắc tên đơn vị chức năng những làng xã được điều động về xây thành. Ngoài ra còn nhiều kiến trúc khác, trong đó đàn Nam Giao xây trên sườn phía Tây Nam núi Đốn Sơn bằng đá quy mô khá lớn. Hiện những kiến trúc hoàng cung, tường gạch bên trên thành cùng những bộ phận bằng gạch, gỗ bị sụp đổ, hủy hoại và tòa thành cũng không tránh khỏi có phần bị sụt lún, nhưng gần như toàn diện và tổng thể kiến trúc bằng đá vẫn sống sót .

Khu di tích lịch sử thành nhà Hồ[sửa|sửa mã nguồn]

Khu di tích thành nhà Hồ với trung tâm là thành nhà Hồ, nằm ở phía tây huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa, gần quốc lộ 45. Khu di tích này nằm giữa sông Mã và sông Bưởi, thuộc địa giới hành chính các xã Vĩnh Tiến, Vĩnh Thành, Vĩnh Long, Vĩnh Yên, Vĩnh Quang, Ninh Khang, thị trấn Vĩnh Lộc, một phần xã Vĩnh Phúc (huyện Vĩnh Lộc) và một phần xã Thạch Long (huyện Thạch Thành). Ngoài thành nhà Hồ, được gọi là thành trong, khu di tích này có:

Tường thành và Hào thành[sửa|sửa mã nguồn]

Từ bên ngoài, hoàn toàn có thể thấy hàng loạt những bức tường của tòa thành được xây bằng những khối đá khổng lồ có hình khối chữ nhật hoặc gần vuông, xếp không trùng mạch theo hình chữ Công ” I “. Trên trong thực tiễn, tường thành được cấu trúc bởi ba lớp kết nối ngặt nghèo với nhau bằng một kỹ thuật kiến thiết xây dựng đặc biệt quan trọng :Lớp ngoài : tường thành được kiến thiết xây dựng bằng ” những khối đá vôi to lớn, được đẽo gọt và ghép một cách tài tình ” ( 13 ). Tất cả những khối đá xây được đẽo gọt công phu thành những khối vuông thành sắc cạnh, với size trung bình 2,2 x 1,5 x 1,2 m, riêng biệt có khối có kích cỡ tới 4,2 x 1,7 x 1,5 m và 5,1 x một x 1,2 m. Những khối đá lớn nhất nặng tới khoảng chừng 26,7 tấn .Đại Việt sử ký toàn thư cũng cho biết, năm Tân Tỵ ( 1401 ) ” Hán Thương hạ lệnh cho những lộ nung gạch để dùng vào việc xây thành. Trước đây xây thành Tây Đô, tải nhiều đá tới xây, ít lâu sau lại bị sụp đổ, đến đây mới xây trên bằng gạch, dưới bằng đá ” ( 14 ). Đến nay, qua nghiên cứu và điều tra sưu tầm, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã phát hiện có 294 địa điểm hành chính trong cả nước góp phần kiến thiết xây dựng Thành Nhà Hồ .Để hoàn hảo khu công trình này, số lượng ước tính hơn 100,000 m3 đất đã được đào đắp, hơn 20,000 m3 đá, trong đó có nhiều khối đá nặng trên 20 tấn đã được khai thác, luân chuyển và lắp ráp .Bao quanh những bức tường thành đồ sộ là mạng lưới hệ thống hào thành, như thường thấy ở những tòa thành Đông Á. Ngày nay, nhiều phần của hào thành đã bị lấp cạn. Tuy nhiên, vẫn hoàn toàn có thể nhận thấy rất rõ dấu tích của hào thành ở bốn phía với chiều rộng trung bình 50 m .
Bao quanh hàng loạt tòa thành đá và hào thành là La Thành .Đại Việt sử ký toàn thư cho biết Hồ Quý Ly ” sai Trần Ninh đốc suất người phủ Thanh Hóa trồng tre gai ở phía Tây thành, phía Nam từ Đốn Sơn, phía Bắc từ An Tôn đến tận cửa Bào Đàm, phía Tây từ chợ Khả Lãng ở Vực Sơn đến sông Lỗi Giang ( sông Mã ), vây quanh làm tòa thành lớn bọc phía ngoài. Dân chúng ai lấy trộm măng thì bị xử tử ” [ 6 ] .Đại Nam nhất thống chí chép : ” phía ngoài thành lại đắp đất làm La Thành, phía tả từ tổng Cổ Biện, phía Đông qua những xã Bút Sơn và Cổ Điệp ven theo sông Bảo ( nay là sông Bưởi ) chạy về núi Đốn Sơn, phía hữu từ tổng Quan Hoàng, huyện Cẩm Thủy theo ven sông Mã chạy về Đông thẳng đến núi Yên Tôn mấy vạn trượng ” ( Đại Nam nhất thống chí 2006 : 313 – 314 ) .La Thành hiện còn là một tòa thành đất cao khoảng chừng 6 m, mặt cắt dạng hình thang với mặt phẳng rộng 9,20 m, chân thành rộng khoảng chừng 37 m. Mặt ngoài dốc đứng, phía trong thoai thoải kiểu bậc thang, mỗi bậc cao 1,50 m, một số ít vị trí có trộn thêm sạn sỏi gia cố .Kết quả thám sát năm 2010 ở khu vực thôn Xuân Áng, xã Vĩnh Long cho thấy, đất đắp La Thành bằng những loại đất sét màu vàng, màu xám hoặc xám xanh có lẫn những đá sạn laterít .
Một đoạn La thành – Thành Nhà Hồ
Toàn bộ La Thành được đào đắp dựa theo địa hình tự nhiên, có đoạn thì thông suốt với núi đá, lấy núi đá làm bức tường thành vạn vật thiên nhiên hùng vĩ, có đoạn thì nương theo những dòng sông .Ngày nay, trên thực địa, La Thành vẫn còn dấu vết từ núi Đốn Sơn ( xã Vĩnh Thành ) đến núi Hắc Khuyển ( xã Vĩnh Long ), những núi Xuân Đài, Trác Phong, Tiến Sỹ ( xã Vĩnh Ninh ), núi Kim Ngọ ( xã Vĩnh Tiến ), núi Ngưu Ngọa, núi Voi ( Xã Vĩnh Quang ). Trong đó có những đoạn là đê của sông Bưởi và sông Mã ( hình 50-52 ) .Sự bền vững và kiên cố, cấu trúc lũy thành với mặt ngoài thẳng đứng trong thoai thoải cho thấy rõ đặc thù phòng vệ quân sự chiến lược của La Thành. Mặt khác La Thành cũng triệt để nối những quả núi tự nhiên như núi Voi, núi Đốn, nhiều đoạn chạy theo thế uốn của sông Bưởi và sông Mã mang thêm tính năng là đê phòng lũ lụt cho hàng loạt kinh thành. Đây cũng là truyền thống cuội nguồn đắp thành của người Việt đã từng hiện hữu ở những di tích lịch sử như thành Cổ Loa ( TP. Hà Nội ) thế kỷ 3 trước CN, thành Hoa Lư ( Tỉnh Ninh Bình ) thế kỷ 10, thành Thăng Long thể kỷ 11 – 18 .Nhiều đoạn La Thành trải qua 6 thế kỷ vẫn còn khá nguyên vẹn với những lũy tre trải dài bát ngát, tương truyền cũng là dấu tích truyền kiếp gợi nhớ đến việc nhà Hồ cho trồng tre gai bảo vệ kinh thành cuối thế kỷ 14. [ 7 ]

Đàn Nam Giao[sửa|sửa mã nguồn]

Giếng Vua, Nam Giao – Thành Nhà Hồ
Ở phía Nam kinh thành, trong những năm 2006 – 2010, khảo cổ học đã tập trung chuyên sâu điều tra và nghiên cứu khu di tích lịch sử đàn tế Nam Giao .Đại Việt sử ký toàn thư chép năm Nhâm Ngọ ( 1402 ) : ” Tháng 8, Hán Thương sai đắp đàn Giao ở núi Đốn Sơn để làm lễ tế Giao. Đại xá ” ( Đại Việt sử ký toàn thư 1998 a : 203 ) .Đại Việt sử ký toàn thư ghi chép việc kiến thiết xây dựng đàn tế Nam Giao năm 1402. Khâm định Việt sử thông giám cương mục thời Nguyễn cũng chép : ” Đến nay Hán Thương mới đắp đàn Giao ở Đốn Sơn, chọn ngày lành, đi xe Vân Long ra cửa Nam thành, trăm quan và cung tần, mệnh phụ theo thứ tự đi sau v.v… ” ( Việt sử thông giám cương mục 1960 : 40 ) .
Ngói đầu đao – Thành Nhà Hồ
Trong những nghi lễ của những kinh đô phương Đông truyền thống, đàn Nam Giao và nghi thức tế lễ Nam Giao hàng năm của những vương triều là một bộ phận văn hóa truyền thống niềm tin quan trọng vào bậc nhất nhằm mục đích cầu mong cho quốc gia thịnh trị, vương triều vĩnh cửu .Bởi vậy, trong việc thiết kế kinh đô, [ [ nhà Hồ ] ] đặc biệt quan trọng chú trọng tới việc thiết kế xây dựng đàn tế Nam Giao. Đàn tế được kiến thiết xây dựng ở phía Nam Thành Nhà Hồ, phía trong La Thành, dựa theo sườn Tây Nam núi Đốn Sơn .

Dấu tích kiến trúc đàn tế đã xuất lộ chạy theo hướng Bắc – Nam là 250m, hướng Đông – Tây là 150m với tổng diện tích 35.000m2.

Xem thêm: Vệ sinh công nghiệp tại Hồ Chí Minh | Vệ sinh công nghiệp HCM rẻ

Thống đất nung – Thành Nhà Hồ
Đàn được chia làm nhiều tầng giật cấp cao dần lên, trong đó tầng đàn TT cao 21,70 m so với mực nước biển, chân đàn có độ cao khoảng chừng 10,50 m so với mực nước biển. Hiện nay, trong bước đầu đã khai thác được khoảng chừng 15.000 mét vuông và phát lộ được cấu trúc toàn diện và tổng thể của phần đàn TT gồm có 3 vòng tường đàn bảo phủ lẫn nhau .+ Vòng đàn ngoài cùng đã xuất lộ một phần dài 145 m, rộng 113 m có hai đầu lượn tròn .+ Vòng đàn giữa gần hình vuông vắn 65 m x 65 m .+ Vòng đàn trong cùng hình đa giác ( 60,60 m x 52 m ) có hai cạnh trên vát chéo .Toàn bộ 3 vòng đàn trên đây ôm trọn hàng loạt nền đàn tế hình chữ nhật 23,60 m x 17 m. Trong lòng nền đàn có dấu tích đàn tế hình tròn trụ ( Viên đàn ), đường kính 4,75 m .Nền đàn được đầm nện bằng những loại đá dăm núi, móng tường đàn và tường đàn được kiến thiết xây dựng bằng những loại đá xanh và gạch ở hai bên, ở giữa nhồi đất. Tường đàn cómái lợp những loại ngói mũi sen, ngói mũi lá và ngói âm khí và dương khí. Mặt nền đàn được lát bằng loại gạch vuông cỡ lớn. Các đường đi trong đàn được lát đá .Trong khu vực đàn tế còn tìm thấy dấu tích của hàng chục nền móng của những kiến trúc phụ, 5 cửa, dấu tích đường đi và dấu tích của 10 cống nước được kiến thiết xây dựng và sắp xếp rất là khoa học nhằm mục đích bảo vệ cho việc tiêu thoát nước cho một khu công trình kiến trúc có diện tích quy hoạnh rộng hàng chục nghìn mét vuông .Góc Đông Nam đã tìm thấy một giếng nước lớn có cấu trúc 2 phần : phần thành giếng được xây bằng những khối đá có mặt bằng hình vuông vắn ( 13 m x 13 m ) có bậc đi xuống nhỏ giật vào trong lòng theo lối ” thượng thách hạ thu “, phần lòng giếng hình tròn trụ, mặt phẳng cắt hình phễu, phần miệng tròn có đường kính khoảng chừng 6,50 m, độ sâu tính từ miệng giếng vuông 4,90 m ( hình 138 – 151 ) .Với tổng diện tích quy hoạnh trên 35.000 mét vuông, hoàn toàn có thể nói Nam Giao là một kiến trúc đàn tế khá hoành tráng trong tổng thể và toàn diện khu di tích lịch sử Thành Nhà Hồ. Không những thế, qua những di vật còn lại, tất cả chúng ta còn thấy Nam Giao cũng được trang trí khá độc lạ ở trên những kiến trúc có mái. Đó là thành bậc đá chạm sấu thần, tượng đầu chim phượng, uyên ương, mạng lưới hệ thống lá đề, mạng lưới hệ thống gạch trang trí chạm rồng, hoa cúc. nhiều mô típ cho thấy có sự tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ của thẩm mỹ và nghệ thuật Phật giáo trong trang trí Nam Giao. Trong thời đại hạn chế Phật giáo thì đây cũng là điều rất là đáng quan tâm của di tích lịch sử đàn tế Nam Giao nói riêng và nghệ thuật và thẩm mỹ thời Hồ nói chung ( hình 161 – 171 ) .Thêm vào đó, những phần núi non phía sau đàn đều được lưu giữ khá nguyên vẹn tích hợp hòa giải với những thành phần kiến trúc đàn tế, làm tăng thêm vẻ đẹp, tính mê hoặc riêng có của đàn tế Nam Giao Thành Nhà Hồ .

Đền thờ nàng Bình Khương[sửa|sửa mã nguồn]

Thuộc địa phận thôn Đông Môn, xã Vĩnh Long, nằm sát tường phía Đông của thành trong Thành Nhà Hồ. Đền là nơi thờ nàng Bình Khương phu nhân của Cống sinh Trần Công Sỹ, một trong những người chỉ huy kiến thiết xây dựng tường thành phía đông của thành Tây Đô .Đền có diện tích quy hoạnh 600 mét vuông, kiến trúc gồm tiền đường và hậu cung. Hiện nay trong đền còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị như : Phiến đá – kiêm thần vị thờ nàng Bình Khương, bia đá dựng năm Thành Thái thứ 15 ( 1903 ) do Vương Duy Trinh soạn ghi sự tích Bình Khương và Cống Sinh ; bia đá dựng năm Thành Thái thứ 15 ( 1903 ) do Phan Hữu Nguyên soạn ghi nội dung ca tụng Bình Khương và bia trùng tu miếu Bình Khương dựng năm Bảo Đại thứ 5 ( 1930 ) .Đền được xếp hạng là di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống cấp tỉnh năm 1995 .

Đình Đông Môn[sửa|sửa mã nguồn]

Nằm cách cổng Đông Thành Nhà Hồ khoảng chừng 150 m về phía Đông, thuộc làng Đông Môn, xã Vĩnh Long. Đây là ngôi đình lớn, niên đại thời Nguyễn ( thế kỷ 19 ), và có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật cao. Tại ngôi đình còn lưu giữ một số ít hiện vật tương quan đến di tích lịch sử Thành Nhà Hồ và nhiều hoạt động và sinh hoạt truyền thống lịch sử gắn với ngôi làng cổ của kinh đô xưa. Từ năm 2007 đến năm 2009 đình được trùng tu, tôn tạo .Đình được xếp hạng di tích lịch sử lịch sử vẻ vang kiến trúc cấp tỉnh năm 1992 .
Nhà cổ mái ấm gia đình ông Phạm Ngọc Tùng : Thuộc làng Tây Giai, xã Vĩnh Tiến, cách cổng Tây Thành Nhà Hồ 200 m về phía Tây. Ngôi nhà này được kiến thiết xây dựng năm 1810, về mặt kiến trúc nhà cổ đã được UNESCO công nhận là một trong 10 nhà cổ dân gian tiêu biểu vượt trội nhất của Nước Ta. Năm 2002 tổ chức triển khai JICA của Nhật Bản góp vốn đầu tư kinh phí đầu tư điều tra và nghiên cứu, bảo tồn, trùng tu di tích lịch sử này .Ngoài nhà cổ ông Phạm Ngọc Tùng, trong những làng cổ ở khu vực đệm còn bảo tồn rất nhiều những nhà cổ truyền thống ( hiện là nhà ở của nhân dân ), có niên đại thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20 .

• Đền Tam Tổng:

Thuộc địa phận làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 400 m về phía Nam. Sau Hội thề Đốn Sơn ( 1399 ), Trần Khát Chân mất, nhân dân nhiều nơi thương tiếc lập đền thờ ông. Ba tổng : Bỉnh Bút, Cao Mật, Hồ Nam thuộc huyện Vĩnh Lộc xưa tôn ông làm Thành hoàng chung. Hàng năm lễ lội đền Tam Tổng diễn ra vào ngày 24/4 Âm lịch, có nhiều trò diễn miêu tả văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của vùng đất kinh đô xưa. Khu vực đền có diện tích quy hoạnh 1500 mét vuông, lần trùng tu, tôn tạo gần đây nhất là năm 2005. Đền được xếp hạng là di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống cấp tỉnh năm 1992 .

• Hồ Mỹ Đàm:

Mau An Tôn còn có tên khác là Hồ Mỹ Đàm, Hồ Mỹ Xuyên hay Mau Rẹ hiện thuộc cánh đồng làng Mỹ Xuyên và làng Phú Yên, xã Vĩnh Yên, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 1,5 km về hướng Tây Bắc. Theo thần thoại cổ xưa hồ chính là đoạn sông đào của nhà Hồ với mục tiêu mở đường thủy nối liền giữa thành Tây Đô với sông Mã. Ngày nay mau còn bảo tồn chiều dài khoảng chừng 2 km, rộng 100 m với nhiều loài sinh vật độc lạ nổi tiếng của vùng đất cố đô .

• Hang Nàng và núi An Tôn:

Hang Nàng nằm trên núi An Tôn thuộc làng Yên Tôn Thượng, xã Vĩnh Yên, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 2,5 km về hướng Tây Bắc. Hang còn có tên gọi là động Ngọc Thanh, nằm ở độ cao khoảng chừng 20 m so với đồng bằng. Theo thần thoại cổ xưa hang là nơi Hồ Quý Ly giam giữ vua Trần Thiếu đế và hai nàng hầu .Núi An Tôn thuộc địa phận xã Vĩnh Yên ( vào thời Trần có tên là động An Tôn ), cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 2 km về phía Tây. Núi có hai đỉnh điểm nhất là 122 m và 114 m so với mực nước biển. Nhiều giả thuyết và tư liệu cho biết đá kiến thiết xây dựng Thành Nhà Hồ được khai thác tại dãy núi này .
Có tên chữ là Tường Vân tự, thuộc xã Vĩnh Thành, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 2,5 km về phía Đông Nam. Chùa được kiến thiết xây dựng dưới chân núi Đốn Sơn vào thời vua Trần Duệ Tông ( 1372 – 1377 ). Tổng thể kiến trúc chùa hiện khoảng chừng 2 ha, gồm có những dãy nhà riêng biệt nằm trên 2 tầng thế đất khác nhau, đó là : Nhà Tứ Ân, nhà Phật điện, nhà Mẫu, nhà Điêu túc .Chùa được xếp hạng là di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống Quốc gia năm 2009 .

• Đền thờ Trần Khát Chân:

Thuộc địa phận thôn Cao Mật, xã Vĩnh Thành, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 2,5 km về phía Đông Nam. Đền được thiết kế xây dựng ở sườn Đông Bắc núi Đốn Sơn vào thế kỷ 16, thờ Đức Thánh Lưỡng – Thượng tướng Trần Khát Chân, vị tướng có nhiều công lao đánh giặc dưới thời nhà Trần và có công kiến thiết xây dựng kinh thành Tây Đô ( thời Hồ ). Ngày nay, di tích lịch sử vẫn còn giữ được nhiều văn bản Hán Nôm cổ ( hơn 20 bản sắc phong, những hoành phi, câu đối ) và những đồ thờ bằng gỗ đặc biệt quan trọng có giá trị. Đền được xếp hạng là di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống và kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật cấp Quốc gia năm 2001 .

• Chùa Du Anh:

Có tên gọi khác là chùa Thông, được thiết kế xây dựng dưới chân lèn đá phía Tây núi Xuân Đài, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 4,5 km về phía Tây Nam thuộc địa phận xã Vĩnh Ninh. Tương truyền công chúa Du Anh ( thời Trần ) đi du ngoạn, thấy cảnh núi sông nơi đây hữu tình đã cho thiết kế xây dựng chùa vào năm 1270 và lấy tên mình để đặt tên chùa. Hiện nay, trong chùa còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị thời Trần ( thế kỷ 14 ) như : Sư tử đá, nghê đá, voi đá. Đặc biệt là bia đá 4 mặt được tạc từ đá gốc nguyên khối do trạng Bùng Phùng Khắc Khoan soạn văn bia ghi việc trùng tu chùa năm 1606 đời vua Lê Kính Tông. Chùa được xếp hạng là di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống Quốc gia năm 2009 .

• Động Hồ Công:

Nằm trên núi Xuân Đài, xã Vĩnh Ninh, cách Thành Nhà Hồ khoảng chừng 4,5 km về hướng Tây Nam. Tương truyền động Hồ Công chính là nơi luyện thuốc tu tiên của thầy trò Hồ Công và Đồng Tử. Cảnh sắc núi sông hòa quyện, hang động kỳ ảo nên từ xưa động được ca tụng là ” Nam thiên tam thập lục động, Hồ Công đệ nhất ” ( Ba mươi sáu động của nước Nam, động Hồ Công là nhất ). Động nằm ở độ cao khoảng chừng 50 m – 60 m so với đồng bằng. Nhiều bậc tao nhân trong lịch sử vẻ vang đã đến du lịch thăm quan và đề thơ ca tụng cảnh đẹp nơi đây, trong đó tiêu biểu vượt trội như vua Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông và Tĩnh Vương Trịnh Sâm … Hiện còn khoảng chừng hai mươi di văn Hán khắc trên vách động. Đây là một di sản văn hóa truyền thống vô cùng quý giá góp thêm phần tạo nên một ” Hồ Công đệ nhất ” .

Vấn đề công nhận và bảo tồn[sửa|sửa mã nguồn]

Thành nhà Hồ đã được xếp hạng di tích lịch sử vương quốc từ năm 1962. Mặc dù có nhiều dự án Bất Động Sản tôn tạo nhưng vẫn chưa được tiến hành và thiếu công tác làm việc nghiên cứu và điều tra cơ bản, những cổ vật đang bị phân tán và tòa thành bị tôn tạo ” không đúng cách ” .Tháng 6 năm 2011, thành Tây Đô đã được Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục đào tạo Liên Hiệp Quốc ( UNESCO ) công nhận là Di sản văn hóa truyền thống quốc tế. Đây là Di sản văn hóa truyền thống quốc tế thứ năm của Nước Ta sau phố cổ Hội An, cố đô Huế, nhà thời thánh Mỹ Sơn, và Hoàng thành Thăng Long. [ 8 ]Tháng 10 năm 2018, Quỹ Bảo tồn Văn hóa của Đại sứ Hoa Kỳ ( AFCP ) đã trải qua khoản hỗ trợ vốn trị giá 92,500 USD để bảo tồn Cổng Nam, khu công trình quan trọng nhất còn lại của Thành Nhà Hồ nhưng cũng là phần bị hư hại nghiêm trọng nhất. [ 9 ] Dự án nhằm mục đích bảo tồn phiến đá phía Tây của Cổng Nam, đồng thời trùng tu Cổng Nam, chống lại tác động ảnh hưởng của khí hậu và gìn giữ vẻ đẹp của Thành nhà Hồ. Dự án mở màn từ tháng 12 năm 2018, dưới sự giám sát của chuyên viên bảo tồn di sản người Thụy Sĩ gốc Việt Vũ Nam Sơn và Trung tâm quản trị di sản Thành Nhà Hồ, đến cuối tháng 6 năm 2020 thì triển khai xong. [ 3 ]

• Cổng Tiền ( Cổng Nam )
• Cổng Hậu ( Cổng Bắc )
• Cổng Đông
• Đạn đá

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Xem thêm: Dịch vụ vệ sinh nhà ở sau sửa chữa

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa