KTS Lê Thanh Sơn: Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn pha trộn nhiều phong cách kiến trúc

14/02/2023 admin

Nhà thờ Đức Bà ở Sài Gòn là một trong những di tích kiến trúc – lịch sử – văn hóa có vị thế quan trọng bậc nhất của thành phố. Cái vị thế đó đảm bảo cho nó mãi mãi là một thứ di sản trong tâm linh, tình cảm và ký ức mọi người.

PGS-TS-KTS Lê Thanh Sơn (ĐH Kiến trúc TP.HCM) chia sẻ với PV cách nhìn của mình.

– Việc trùng tu nhà thời thánh Đức Bà ở Hồ Chí Minh nếu có triển khai cũng là việc làm thiết yếu để bảo vệ sự sống sót lâu dài hơn của khu công trình có đặc thù lịch sử, cũng như để Giao hàng nhu yếu của nhân dân và hành khách – KTS Lê Thanh Sơn nói .

* Thưa ông, kiến trúc của nhà thờ Đức Bà Sài Gòn theo phong cách nào?

– Phong cách kiến trúc chủ đạo của nhà thờ Đức Bà Sài Gòn là romanesque, với các cuốn xây hình bán nguyệt (roman arch) rất thịnh hành ở thời đế quốc La Mã. Danh từ romanesque (kiến trúc theo kiểu La Mã) là để chỉ những ảnh hưởng trực tiếp của nghệ thuật và kỹ thuật xây dựng La Mã lên các kiến trúc thời Trung cổ ở châu Âu.

Tuy nhiên, một kiến trúc thiết kế xây dựng vào cuối thế kỷ 19 như nhà thời thánh Đức Bà TP HCM còn chịu tác động ảnh hưởng của nhiều phong thái, khuynh hướng phong cách thiết kế sau quy trình tiến độ cao trào của romanesque .

* Có nhiều thông tin cho rằng nhà thờ Đức Bà Sài Gòn được thiết kế mô phỏng theo nhà thờ Đức Bà Paris, với phong cách romanesque pha trộn với gothic, có phải như vậy không?

– Thông tin cho rằng nhà thờ Đức Bà Sài Gòn được thiết kế mô phỏng theo nhà thờ Đức Bà Paris, với sự cải biên pha trộn chỉ với phong cách kiến trúc gothic là chưa thật sự chính xác.

Cụ thể là : 1 ) Những đặc thù và những cụ thể của kiến trúc gothic bộc lộ qua : mạng lưới hệ thống hành lang cửa số kính màu và những cụ thể trang trí hình tròn trụ theo dạng bông hồng ; 2 ) Những chi tiết cụ thể của kiến thúc thời Phục hưng bộc lộ qua : sử dụng thủ pháp khóa đá góc tường, lan can con tiện quanh nóc mái … ; 3 ) Kết cấu khung sắt kẽm kim loại để gia cố những cột và khung xây bằng gạch, đá và những vòm trần bằng cuốn gạch là nét mới trong kiến trúc nhà thời thánh, ghi lại thời đại “ Kỹ thuật mới ” – một trong những khuynh hướng phổ cập của kiến trúc tiến trình cận – tân tiến .
Năm 1894, kiến trúc sư Gardès còn phong cách thiết kế thêm hai chóp nhọn trên tháp chuông. Xét như vậy để thấy sự trộn lẫn “ phong thái ” ở nhà thời thánh Đức Bà TP HCM khá phong phú, nhưng cũng thông thường như bao nhiêu sự trộn lẫn khác trong kiến trúc của mọi thời đại mà thôi .


Nhà thờ Đức Bà ở Sài Gòn lúc sắp khánh thành, năm 1880

* Còn việc trùng tu hệ thống nhà thờ Đức Bà (trên thế giới cũng làm nhiều lần rồi) có thật sự khó khăn không?

– Khó khăn thể nào cũng có, thường thì là sự hiểu biết, kỹ năng và kiến thức, kinh nghiệm tay nghề của những người tham gia những thể loại việc làm như : nhìn nhận, bảo tồn, trùng tu, phục chế … di tích lịch sử kiến kiến trúc. Ngoài ra, vẫn là yếu tố thường gặp : kinh phí đầu tư, quản trị kiến thiết xây dựng đô thị … Nhưng cái đáng lo nhất là niềm tin “ trẻ hóa di tích lịch sử ”, khiến những di tích lịch sử sau khi trùng tu chỉ còn có … 1 tuổi như đã xảy ra ở nhiều nơi mấy năm về trước .

* Vậy nhìn rộng ra, ông nghĩ điều đáng lo với các công trình kiến trúc xưa, kiến trúc thời Pháp trong bối cảnh quy hoạch, bảo tồn hiện nay?

– Theo tôi, điều đáng lo nằm cả ở phía những người có nghĩa vụ và trách nhiệm tương quan. Tức là phải có niềm tin và quan điểm thực sự khoa học, cầu thị so với tổng thể những gì tương quan đến hai phạm trù bảo tồn và tăng trưởng, nghĩa là : bảo tồn trong sự tăng trưởng, vì sự tăng trưởng. Nói rõ hơn là sự tăng trưởng phải được ưu tiên với một cái giá vừa phải.

Alternate Text Gọi ngay