Vận dụng kiến thức về điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa với thực tiễn ở Việt Nam
1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa Việt Nam trước đổi mới (1975 – 1986).
Việt Nam thời kỳ bao cấp đa phần gồm những ngành đó là nông nghiệp, công nghiệp và thương nghiệp. Công nghiệp được chia thành công nghiệp nặng ( như điện, than, gang thép, sản xuất máy công cụ, … ) ; công nghiệp hóa chất ; công nghiệp nhẹ ; công nghiệp thực phẩm ( thuốc lá, đường mật, rượu bia, đồ hộp, … ). Lực lượng lao động gồm công nhân, nông dân và lao động tri thức. Đại hội đại biểu toàn nước lần thứ IV chứng minh và khẳng định sản xuất xã hội chủ nghĩa tức là nền kinh tế tài chính dựa vào hai thành phần kinh tế tài chính cơ bản : quốc doanh ( trong công và thương nghiệp ) và tập thể ( trong nông nghiệp với hợp tác xã cấp cao làm nòng cốt ) [ 1 ] .
Trong một thời kỳ rất dài, ở Việt Nam cũng như nhiều quốc gia cho rằng sản xuất hàng hóa ra đời dựa trên hai điều kiện đó là phân công lao động xã hội và sự ra đời của chế độ tư hữu. Chính vì nhận thức như vậy, với điều kiện thứ hai là sự ra đời của chế độ tư hữu, quan niệm rằng sản xuất hàng hóa tồn tại gắn liền với chế độ tư hữu (tức là chỉ tồn tại trong xã hội có chế độ tư hữu). Do đó, các nước đi theo con đường chủ nghĩa xã hội trong đó có Việt Nam với mục đích là xây dựng chế độ công hữu, xóa bỏ chế độ tư hữu. Với quan niệm rằng sản xuất hàng hóa không tồn tại trong chế độ công hữu hay không tồn tại trong chế độ xã hội, các quốc gia đi theo con đường chủ nghĩa xã hội (trong đó có Việt Nam) áp dụng cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, phủ nhân sự tồn tại của sản xuất hàng hóa, phủ nhận sự tồn tại của thành phần kinh tế tư nhân. Vì thế, trong thời kỳ bao cấp ở Việt Nam, sản xuất hàng hóa chỉ mang tính hình thức, có sự phân công lao động nhưng không có sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế giữa những người sản xuất.
Bạn đang đọc: Vận dụng kiến thức về điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa với thực tiễn ở Việt Nam
Nhà nước quản trị nền kinh tế tài chính hầu hết bằng mệnh lệnh hành chính dựa trên mạng lưới hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh chi tiết cụ thể áp đặt từ trên xuống dưới. Các doanh nghiệp hoạt động giải trí trên cơ sở những quyết định hành động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và những chỉ tiêu pháp lệnh được giao. Tất cả phương hướng sản xuất, nguồn vật tư, tiền vốn ; định giá loại sản phẩm, tổ chức triển khai cỗ máy, nhân sự, tiền lương … đều do những cấp có thẩm quyền quyết định hành động. Nhà nước giao chỉ tiêu kế hoạch cấp phép vốn, vật tư cho doanh nghiệp, doanh nghiệp giao nộp loại sản phẩm cho Nhà nước. Lỗ thì Nhà nước bù, lãi thì Nhà nước thu .
Quan hệ hàng hóa – tiền tệ bị coi nhẹ, chỉ là hình thức, quan hệ vật là đa phần. Nhà nước quản trị kinh tế tài chính trải qua chính sách “ cấp phép – giao nộp ”. Vì vậy, rất nhiều hàng hóa quan trọng như sức lao động, ý tưởng sáng tạo, tư liệu sản xuất quan trọng không được coi là hàng hóa về mặt pháp lý .Trước thay đổi, do chưa thừa nhận sản xuất hàng hóa và cơ chế thị trường, tất cả chúng ta xem kế hoạch hóa là đặc trưng quan trọng nhất của nền kinh tế tài chính xã hội chủ nghĩa, phân chia mọi nguồn lực theo kế hoạch là đa phần ; coi thị trường chỉ là một công cụ thứ yếu bổ trợ cho kế hoạch. Không thừa nhận trên thực tiễn sự sống sót của nền kinh tế tài chính nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ, lấy kinh tế tài chính quốc doanh, và tập thể là đa phần, muốn nhanh gọn xóa chiếm hữu tư nhân và kinh tế tài chính thành viên, tư nhân. Nền kinh tế tài chính rơi vào thực trạng ngưng trệ, khủng hoảng cục bộ. Giáo sư Trần Văn Thọ viết về thực trạng kinh tế tài chính 10 năm đầu sau cuộc chiến tranh : ” Mười năm sau 1975 là một trong những tiến trình tối tăm nhất trong lịch sử vẻ vang Việt Nam. Chỉ nói về mặt kinh tế tài chính, là một nước nông nghiệp ( năm 1980, 80 % dân số sống ở nông thôn và 70 % lao động là nông dân ) nhưng Việt Nam thiếu ăn, nhiều người phải ăn bo bo trong thời hạn dài. Lượng lương thực tính trên đầu người giảm liên tục từ năm 1976 đến 1979, sau đó tăng trở lại nhưng cho đến năm 1981 vẫn không hồi sinh lại mức năm 1976. Công thương nghiệp cũng đình trệ, sản xuất đình đốn, đồ vật hằng ngày thiếu thốn, đời sống của người dân vô cùng khốn khó. Ngoài những khó khăn vất vả của một quốc gia sau cuộc chiến tranh và tình hình quốc tế bất lợi, nguyên do chính của thực trạng nói trên là do sai lầm đáng tiếc trong chủ trương, kế hoạch tăng trưởng, trong đó điển hình nổi bật nhất là sự nóng vội trong việc vận dụng quy mô xã hội chủ nghĩa trong kinh tế tài chính ở miền Nam … Nguy cơ thiếu ăn lê dài và những khó khăn vất vả cùng cực khác làm phát sinh hiện tượng kỳ lạ ” phá rào ” trong nông nghiệp, trong mậu dịch và trong việc quyết định hành động giá thành lương thực đã cải tổ tình hình tại 1 số ít địa phương. Nhưng phải đợi đến thay đổi ( tháng 12/1986 ) mới có biến chuyển thực sự. Do thực trạng đó, tổng sản phẩm trong nước ( GDP ) của Việt Nam trong 10 năm trước thay đổi chỉ tăng 35 %, trong thời hạn đó dân số tăng 22 %. Như vậy, GDP đầu người trung bình tăng chỉ độ 1 % ( mỗi năm ) ” [ 2 ]
Qua trên ta thấy, những chính sách chủ trương trong thời bao cấp của Việt Nam không tương thích với quy luật của sản xuất hàng hóa, thậm chí còn đi ngược lại với quy luật của sản xuất hàng hóa .
2. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa Việt Nam sau thời kỳ đổi mới (từ năm 1986 đến nay).
Dưới áp lực đè nén của tình thế khách quan, nhằm mục đích thoát khỏi khủng hoảng kinh tế – xã hội, tại Đại hội toàn nước lần thứ VI, Việt Nam đã quyết định hành động xóa bỏ chính sách quản trị cũ, khởi đầu thực thi tăng trưởng kinh tế tài chính nhiều thành phần theo cơ chế thị trường xu thế xã hội chủ nghĩa. [ 3 ]
Ở nước ta đang sống sót mạng lưới hệ thống phân công lao động do lịch sử vẻ vang để lại với nhiều ngành nghề. Với sự tăng trưởng khoa học kỹ thuật văn minh, nhiều ngành nghề mới Open làm cho sự phân công lao động ở nước ta trở nên nhiều mẫu mã hơn, nó tạo điều kiện kèm theo cho hàng hóa tăng trưởng. Phân công lao động xã hội với tư cách là cơ sở của trao đổi chẳng những không mất đi, trái lại ngày một tăng trưởng cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Xét về khoanh vùng phạm vi, phân công lao động xã hội không riêng gì diễn ra trên khoanh vùng phạm vi vương quốc mà còn lan rộng ra trên quy mô quốc tế. Nền kinh tế tài chính của mỗi vương quốc trở thành bộ phận của nền kinh tế tài chính quốc tế, cùng hợp tác, những quan hệ kinh tế tài chính đối ngoại ngày càng tăng trưởng. Mỗi vương quốc chỉ lựa chọn tăng trưởng một số ít ngành, một số ít nghành nghề dịch vụ tăng trưởng lợi thế của vương quốc mình. Việt Nam trên quốc tế là một quốc gia thuận tiện về tăng trưởng nông nghiệp. Vì vậy, những loại sản phẩm xuất khẩu ra quốc tế của Việt Nam hầu hết là mẫu sản phẩm của nông nghiệp. Hiện nay, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai quốc tế ( sau Vương Quốc của nụ cười ). Phân công lao động xã hội đã phá vỡ những mối quan hệ truyền thống cuội nguồn của nền kinh tế tài chính tự nhiên khép kín, tạo cơ sở thống nhất, nhờ vào lẫn nhau giữa những người sản xuất vào mạng lưới hệ thống của hợp tác lao động .
Sự phân công lao động của ta đã ngày càng cụ thể hơn đến từng ngành, từng cơ sở và ở khoanh vùng phạm vi rộng hơn nữa là hàng loạt nền kinh tế tài chính quốc dân ; có sự chuyên môn hóa hình thành những vùng kinh tế tài chính, những ngành kinh tế tài chính. Hiện nay, nước ta có 4 vùng kinh tế tài chính trọng điểm đó là : Vùng kinh tế tài chính trọng điểm Bắc Bộ ( gồm TP. Hà Nội, Hưng Yên, TP. Hải Phòng, Quảng Ninh, Thành Phố Hải Dương, TP Bắc Ninh, Vĩnh Phúc ) ; vùng kinh tế tài chính trọng điểm Trung Bộ ( gồm Thừa thiên – Huế, TP. Đà Nẵng, Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Tỉnh Bình Định ) ; vùng kinh tế tài chính trọng điểm Nam Bộ ( gồm TP Hồ Chí Minh, Tỉnh Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai, Tây Ninh, Bình Phước, Long An, Tiền Giang ) ; và vùng kinh tế tài chính trọng điểm vùng đồng bằng sông Cửu Long ( gồm TP. Cần Thơ, An Giang, Kiên Giang, Cà Mau ) [ 4 ]. Hiện nay ta đã có hàng loạt những thị trường được hình thành từ sự phân công lao động đó là : Thị Trường công nghệ tiên tiến, thị trường những yếu tố sản xuất, … Tạo đà cho nền kinh tế tài chính hàng hóa nhiều thành phần tăng trưởng giúp ta nhanh gọn hòa nhập được với kinh tế tài chính trong khu vực và quốc tế .Sự tách biệt về mặt kinh tế giữa những người sản xuất được thể hiện rất rõ trong thời kỳ Việt Nam sau đổi mới. Việt Nam thừa nhận sự xuất hiện của tư hữu. Ngoài những doanh nghiệp nhà nước như: tập đoàn điện lực Việt Nam, tập đoàn dầu khí Việt Nam, tập đoàn xăng dầu Việt Nam, ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn, tập đoàn công nghiệp than khoáng sản Việt Nam, … Hiện nay còn có nhiều doanh nghiệp tư nhân hoạt động ở Việt Nam, đó là tập đoàn Vingroup, công ty cổ phần ôtô Trường Hải, công ty cổ phần tập đoàn vàng bạc đá quý Doji, công ty cổ phần đầu thư thế giới di động, công ty cổ phần FPT,… Không những thế, các doanh nghiệp tư nhân còn có những thành tựu đáng ghi nhận trong sản xuất kinh doanh. Tại bảng xếp hạng top 500 doanh nghiệp lớn nhất cả nước, bao gồm các khối doanh nghiệp Nhà nước, FDI và tư nhân – Vingroup đã vươn từ vị trí 28 năm ngoái lên vị trí 11 năm 2017 [5].
Trong nền kinh tế tài chính đã và đang sống sót nhiều hình thức chiếm hữu khác nhau về tư liệu sản xuất và loại sản phẩm lao động : chiếm hữu nhà nước, sở hữu toàn dân, chiếm hữu tập thể của những người sản xuất hàng hóa nhỏ, chiếm hữu tư nhân TBCN, chiếm hữu hỗn hợp, đồng sở hữu, … tương ứng với nó là những doanh nghiệp thuộc chiếm hữu nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, …
Sự tách rời giữa quyền sở hữu và quyền sử dụng trực tiếp tư liệu sản xuất cũng được bộc lộ rõ ràng. Ví dụ về doanh nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước ở Việt Nam, quyền sở hữu là sở hữu Nhà nước ( vốn góp vốn đầu tư của Nhà nước, doanh thu thuộc về ngân sách Nhà nước và lỗ do Nhà nước chịu ), Nhà nước có quyền quyết định hành động “ số phận ” của doanh nghiệp : xây dựng, giải thể, tổ chức triển khai lại, nhu yếu phá sản, … ; quyết định hành động điều lệ, mức vốn góp vốn đầu tư ( kiểm soát và điều chỉnh, chuyển nhượng ủy quyền ) ; quyết định hành động cơ cấu tổ chức tổ chức triển khai quản trị, cỗ máy quản trị doanh nghiệp ; quyết định hành động kế hoạch, kế hoạch sản xuất kinh doanh thương mại, góp vốn đầu tư phân phối doanh thu. Tuy nhiên, mặc dầu quyền sở hữu là sở hữu Nhà nước, những doanh nghiệp Nhà nước lại có quyền sử dụng trực tiếp tư liệu sản xuất. Đó là quyết định hành động kế hoạch, kế hoạch sản xuất kinh doanh thương mại, kế hoạch góp vốn đầu tư ; quyết định hành động chỉ định, không bổ nhiệm hoặc ý kiến đề nghị chỉ định, không bổ nhiệm so với những chức vụ quản trị quan trọng trong công ty ; quyết định hành động góp vốn, tăng giảm của công ty tại doanh nghiệp khác ; quyết định hành động tổ chức triển khai lại, quy đổi chiếm hữu, giải thể công ty ; pháp luật quy định quản trị nội bộ, tổ chức triển khai, quản trị điều hành doanh nghiệp tuân thủ đúng pháp luật của pháp lý, … [ 6 ]. Ví dụ như công ty CP sữa Việt Nam – Vinamilk ( thuộc chiếm hữu nhà nước ) có quyền quyết định hành động về việc thực thi kế hoạch quảng cáo loại sản phẩm. Vinamilk cũng là điển hình sự thành công xuất sắc của quy mô cổ phần hóa Doanh nghiệp Nhà nước .
Chế độ xã hội hóa sản xuất giữa những ngành, những nhà máy sản xuất trong cùng một hình thức chiếm hữu vẫn chưa đều nhau. Sở dĩ như vậy là do cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính của ta giờ là cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính nhiều thành phần, sự sống sót của những thành phần kinh tế tài chính là một tất yếu khách quan. Ở nước ta cũng đang sống sót quan hệ chiếm hữu phong phú về tư liệu sản xuất và ứng với nền kinh tế tài chính nhiều thành phần. Điều đó tạo nên sự độc lập về mặt kinh tế tài chính giữa những thành viên, doanh nghiệp. Nó cũng có tính năng làm cho hàng hóa tăng trưởng .
Có thể thấy : Việt Nam lúc bấy giờ sống sót khá đầy đủ hai điệu kiện của sản xuất hàng hóa. Do đó, sản xuất hàng hóa sống sót ở Việt Nam là một tất yếu. Tuy nhiên, sản xuất hàng hóa lại mang tính hai mặt .Tài liệu tham khảo:
[ 1 ] http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/tu-lieu-ve-dang/dai-hoi-dang/lan-thu-iv/doc-392620158394946.html
[ 2 ] http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai33/201533_TranVanTho.pdf
[ 3 ] https://nld.com.vn/ban-doc/buoc-ngoat-lich-su-nam-1986-20160203133136483.htm
[ 4 ] http://chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/noidungvungkinhtetrongdiemquocgia?articleId=10000721
[ 5 ] http://www.vnr500.com.vn/Cong-bo-Bang-xep-hang-VNR500-%E2%80%93-Top-500-Doanh-nghiep-lon-nhat-Viet-Nam-nam-2017-7504-1006.html
[ 6 ] https://luatduonggia.vn/chu-so-huu-nha-nuoc-va-co-che-dai-dien-chu-so-huu-nha-nuoc/
Luật Minh Khuê (tổng hợp & phân tích)
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Vận Chuyển
