Sơ đồ tư duy bài Chiếu dời đô dễ nhớ, ngắn gọn

Sơ đồ tư duy bài Chiếu dời đô dễ nhớ, ngắn gọn

Tải xuống

Nhằm mục tiêu giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa được kiến thức và kỹ năng, nội dung những tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 8, chúng tôi biên soạn bài viết Sơ đồ tư duy bài Chiếu dời đô dễ nhớ, ngắn gọn với vừa đủ những nội dung như tìm hiểu và khám phá chung về tác phẩm, tác giả, bố cục tổng quan, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bài văn mẫu nghiên cứu và phân tích, …. Hi vọng qua Sơ đồ tư duy bài Chiếu dời đô sẽ giúp học viên nắm được nội dung cơ bản của bài Chiếu dời đô .

Bài giảng: Chiếu dời đô – Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)

A. Sơ đồ tư duy bài Chiếu dời đô

B. Tìm hiểu bài Chiếu dời đô

I. Tác giả

– Lí Công Uẩn ( 974 – 1028 ) tức Lí Thái Tổ
– Quê quán : Là người châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang ( nay là xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh TP Bắc Ninh )
– Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác :
+ Ông là người mưu trí, có chí lớn, lập được nhiều chiến công
+ Dưới thời Lê ông làm chức Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ
+ Khi Lê Ngọa mất ông được tôn lên làm vua lấy niên hiệu là Thuận Thiên .
– Phong cách sáng tác : Sáng tác của ông đa phần là để ban bố mệnh lệnh, biểu lộ tư tưởng chính trị lớn lao có ảnh hưởng tác động đến vận nước .

II. Tác phẩm

1. Thể loại: Chiếu

2. Hoàn cảnh sáng tác

Năm 1010, Lí Công Uẩn quyết định hành động dời đô từ Hoa Lư ( Tỉnh Ninh Bình ) ra thành Đại La ( tức Thành Phố Hà Nội ngày này ). Nhân dịp này ông đã viết bài chiếu để thông tin thoáng rộng quyết định hành động cho nhân dân được biết .

3. Bố cục

– Phần 1 : Từ “ Xưa nhà Thương ” đến “ không hề không dời đổi ” : những lí do, cơ sở của việc dời đô .
– Phần 2 : “ Huống gì ” đến “ muôn đời ” : lí do chọn Đại La làm kinh đô
– Phần 3 : Còn lại : Thông báo quyết định hành động dời đô

4. Giá trị nội dung

Bài Chiếu phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân tộc bản địa độc lập thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc bản địa Đại Việt trên đà vững mạnh .

5. Giá trị nghệ thuật

– Chiếu dời đô là áng văn chính luận rực rỡ viết theo lối biền ngẫu, những vế đối nhau phù hợp uyển chuyển .
– Cách lập luận ngặt nghèo, lí lẽ tinh tế rõ ràng .
– Dẫn chứng tiêu biểu vượt trội giàu sức thuyết phục .
– Có sự phối hợp hài hòa giữa tình và lí .

III. Dàn ý bài phân tích

1. Đưa ra những lí do, cơ sở của việc dời đô.

– Nhắc lại lịch sử vẻ vang dời đô của những triều đại hưng thịnh ở Trung Quốc :
+ Nhà Thương : 5 lần dời đô ; nhà Chu : 3 lần dời đô
+ Lí do dời đô của 2 nhà Thương, Chu : đóng đô ở nơi TT, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời, … hễ thấy thuận tiện thì đổi .
+ Kết quả của việc dời đô : vận nước lâu dài hơn, phong tục phồn thịnh
⇒ Những tấm gương sáng chứng tỏ dời đô là việc “ thường niên ” của những triều đại lịch sử vẻ vang .
– Phê phán hai nhà Đinh, Lê :

 + Khinh thường mệnh trời

+ Không biết noi theo những tấm gương sáng của 2 nhà Thương, Chu
+ Hậu quả : triều đại ngắn ngủi, nhân dân không hề tăng trưởng được .
⇒ Những cơ sở thuyết phục để chứng minh và khẳng định dời đô là điều nên làm của những triều đại hưng thịnh, đặc biệt quan trọng là trong thực trạng nhà Lí lúc bấy giờ đang rất cần một nơi quy tụ khá đầy đủ linh khí, sức mạnh đất trời để tăng trưởng .

2. Những lợi thế bậc nhất của thành Đại La

– Thành Đại La có những lợi thế tuyệt vời mà khó nơi nào có được
+ Vị trí địa lý : ở vào nơi TT trời đất, hợp cả 4 hướng nam, bắc, đông, tây, phía trước là sông phía sau được phủ bọc bởi núi .
+ Thế đất : “ rồng cuộn hổ ngồi ”, được coi là thế đất đẹp, có tương lai tăng trưởng thịnh vượng .
+ Địa thế : thoáng rộng, phẳng phiu, đất cao, thoáng
+ Dân cư : không bị ảnh hưởng tác động của thiên tai ngập lụt
+ Phong cảnh : tốt tươi, tràn trề sức sống
⇒ Thành Đại La xứng danh là nhà thời thánh của trời đất, là nơi thích hợp nhất để đóng đô muôn đời. Qua đó, bộc lộ khát vọng của nhà vua về một quốc gia thái bình, thịnh trị và ý thức dân tộc bản địa, tự chủ, tự lập, tự cường của một vương quốc phong kiến .

3. Thông báo quyết định dời đô

” Trẫm muốn dựa vào sự thuận tiện của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào ? ”
Kết thúc bài chiếu, nhà vua không dùng giọng mệnh lệnh của bậc vua chúa mà dùng giọng đối thoại nhẹ nhàng như một lời tâm sự :

+ Thể hiện tấm lòng đức độ, anh minh của Lý Thái Tổ, hết lòng trân trọng ý kiến của quần thần, cũng là của nhân dân, đặt nhân dân lên làm gốc để tiến hành các quyết định.
+ Cách đặt câu hỏi cuối bài đã làm cho bài chiếu trở nên khách quan, thấu tình đạt lý, giữ vững nguyên tắc trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân, dễ dàng đi sâu vào lòng người đọc, người nghe.

IV. Bài phân tích

Lí Công Uẩn ( 974 – 1028 ), hay còn gọi là Lí Thái Tổ – vị vua tiên phong của triều Lí. Quê gốc ở châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang ( nay là tỉnh Thành Phố Bắc Ninh ). Ông là người mưu trí, kĩ năng, lại có chí lớn khi còn làm quan dưới triều Lê từng lập được nhiều chiến công, khi lên ngôi vua lại trở thành vị vua anh minh, sáng suốt, có tầm nhìn xa trông rộng. Trong suốt thời hạn trị vì việc dời đô về Đại La là một trong những sự kiện tiêu biểu vượt trội bộc lộ năng lực và đức độ của Lí Công Uẩn. Chiếu dời đô viết năm 1010, là bài chiếu được đích thân Lí Thái Tổ viết nhằm mục đích công bố thoáng rộng quyết định hành động dời đô đến toàn thể nhân dân, với những lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục, phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân tộc bản địa được độc lập thống nhất và Tổ quốc đang trên đà vững mạnh .
Chiếu còn gọi là chiếu thư, chiếu mệnh, chiếu chỉ, chiếu bản, là văn bản do vua ban bố mệnh lệnh cho mọi người. Mỗi bài chiếu biểu lộ một tư tưởng chính trị lớn lao có tác động ảnh hưởng đến vận mệnh quốc gia. Chiếu dời đô sinh ra trong thực trạng lịch sử dân tộc khá đặc biệt quan trọng. Tuy không phải là thực trạng giặc thù đang nhăm nhe ngoài biên ải, vận mệnh Tổ quốc lâm nguy như thực trạng sinh ra của Hịch tướng sĩ. Cũng không phải không khí tưng bừng rộn ràng của cả dân tộc bản địa đang ca khúc khải hoàn như thực trạng sinh ra của Bình ngô đại cáo. Đây là thực trạng quốc gia đã thái bình. Nhưng nền thái bình ấy còn mong manh, rủi ro tiềm ẩn giặc giã thôn tính Đại Việt chưa phải là hết. Đây là thời gian dân tộc bản địa ta đã giành được chủ quyền lãnh thổ, có núi sông riêng, chính sách riêng, nhưng những triều đại Đinh – Tiền Lê tiếp nối đuôi nhau nhau sinh ra rồi cũng nhanh gọn diệt vong. Nhà Lí xây dựng, trách nhiệm nặng nề đè nặng trên đôi vai vương triều họ Lí. Làm thế nào để giữ yên giang sơn bờ cõi, bảo tồn được thành quả của cha ông đã giành được ? Làm thế nào để tăng trưởng quốc gia ngày càng hùng cường ? Nỗi trăn trở ấy đã biến thành quyết định hành động dời đô của Lí Công Uẩn, và bài Chiếu đã sinh ra. Hơn ai hết, ông hiểu rõ lí do phải dời đô cũng như quyền lợi của việc dời đô .
Trước hết tác giả nêu lên những dẫn chứng, những cơ sở của việc dời đô từ Hoa Lư về kinh thành Đại La với những lý lẽ vô cùng sắc bén và thuyết phục. Ông nhận định và đánh giá rằng việc dời đô từ cổ chí kim luôn là việc thiết yếu và thường xảy ra ở nhiều triều đại, đồng thời đưa ra dẫn chứng trong lịch sử dân tộc của Trung Quốc cổ đại, rằng nhà Thương cũng từng 5 lần dời đô, nhà Chu cũng có 3 lần dời đô. Sau đó tác giả khôn khéo chỉ ra mục tiêu của việc dời đô không phải là theo ý thích của bậc vua chúa, mà tất thảy cũng vì nhân dân, vì vận nước nên ” muốn đóng đô ở TT, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu “, và đặc biệt quan trọng việc dời đô vốn dĩ phải ” trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân “, chứ không phải thích là dời được. Để củng cố cho đánh giá và nhận định của mình về việc dời đô, Lý Công Uẩn liên tục đưa ra những quyền lợi khi dời đô đó là ” vận nước lâu bền hơn, phong tục phồn thịnh “. Đồng thời cũng dẫn ra ví dụ về hai nhà Đinh, Lê ” theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời “, cứ mãi đóng đô ở một chỗ, khiến cho ” triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi “. Kết quả đáng tiếc này khiến cho nhà vua trăm bề đau xót, từ đó dẫn đến quyết định hành động dời đô vì không muốn lặp lại vết xe đổ của những triều đại đi trước. Từ đó hoàn toàn có thể nhận định và đánh giá việc dời đô về kinh thành Đại La trở thành một việc đúng đắn, chính nghĩa, thể hiện năng lực, tầm nhìn xa trông rộng của nhà vua, cũng như tấm lòng đồng cảm, lo ngại cho nhân dân. Đồng thời dời đô trong thời gian này là một việc làm thiết yếu, hợp với thiên mệnh, biểu lộ ý thức độc lập, tự cường, sự vững mạnh của Đại Việt. Sự phối hợp rất uyển chuyển, tinh xảo giữa cái lý và cái tình của tác giả, làm cho bài chiếu trở nên thuyết phục và linh động chứ không hề khô khan cứng ngắc .
Sau khi đưa ra cơ sở, cũng như những nguyên do chính đáng của việc dời đô trải qua việc soi chiếu lịch sử dân tộc triều đại của cả Trung Quốc và Đại Việt. Nhà vua liên tục khẳng định chắc chắn sự đúng đắn của việc dời đô từ Hoa Lư về Đại La bằng việc chỉ ra những lợi thế của kinh thành Đại La so với Hoa Lư về những phương diện lịch sử dân tộc, địa lý, tử vi & phong thủy, giao thương mua bán, dân cư, vạn vật thiên nhiên. Về phương diện lịch sử dân tộc đi ngược về khoảng chừng thời hạn hơn 100 năm về trước Lí Công Uẩn chỉ ra Hoa Lư đã từng là nơi mà Cao Vương, tức Cao Biền, một viên quan nhà Đường từng làm Đô hộ sứ Giao Châu ( nước ta xưa ) lựa chọn làm kinh đô. Chứng tỏ rằng nơi đây phải có những đặc thù nổi trội hẳn so với những nơi khác để trở thành nơi đặt cơ quan đầu não quản lý của Cao Vương. Xét về phương diện địa lý, Hoa Lư lại là nơi ” TT trời đất “, ” vị trí rộng mà bằng “, ” đất đai cao và thoáng ” vô cùng thuận tiện cho nhân dân định cư lạc nghiệp, cũng là nơi thích hợp tăng trưởng cả về kinh tế tài chính, chính trị và văn hóa truyền thống. Xét về phương diện tử vi & phong thủy kinh thành Hoa Lư là nơi có ” thế rồng cuộn, hổ ngồi “, ” đúng ngôi nam bắc đông tây “, ” tiện hướng nhìn sông dựa núi “, toàn bộ đều chỉ ra đây là một nơi có vị trí đẹp, nhận đủ mọi sự ưu tiên của trời đất, là chỗ đắc địa muôn nơi mới có một, chính là lựa chọn đúng chuẩn nhất để làm kinh đô đế vương muôn đời. Bên cạnh đó xét về quyền lợi của nhân dân thì chính nhờ vào những ưu điểm địa hình thế nên nhân dân không phải lo cảnh ngập lụt, dẫn tới việc canh nông thuận tiện, cây cối tốt tươi, vô cùng có ích cho việc tăng trưởng kinh tế tài chính quốc gia. Đối với việc giao thương mua bán, vì Hoa Lư là nơi ” TT trời đất “, ” là chốn quy tụ trọng điểm của bốn phương quốc gia “, thế nên chắc như đinh giao thông vận tải thuận tiện, dời đô về đây việc quản lí quốc gia và ngoại giao, kinh doanh cũng trở nên thuận tiện hơn rất nhiều. Một nguyên do nữa mà Lí Công Uẩn quyết định hành động dời đô thì Hoa Lư về Đại La là bởi, xét tình hình hiện tại quốc gia đã bước vào nền độc lập, tự chủ gần 100 năm, trước kia vì Đại Việt còn non yếu, lại luôn phải chịu sự xâm lược từ phương Bắc. Vậy nên đóng đô ở Hoa Lư, nơi có địa hình hiểm trở, núi non phủ bọc, trở thành một trận tuyến vững chãi giúp ta chống lại quân địch bằng lối đánh du kích, lấy ít địch nhiều. Tuy nhiên đến thời Lí Thái Tổ, quốc gia ngày càng tăng trưởng, quân đội hùng mạnh việc đóng đô ở Hoa Lư không còn thích hợp nữa, dời đô về Đại La chính là sự chứng minh và khẳng định cho ý chí độc lập tự cường của dân tộc bản địa, quân dân Đại Việt ta thời nay đã vững mạnh chuẩn bị sẵn sàng chống lại mọi sự xâm lược mà không cần phải dựa vào địa hình núi non hiểm trở như trước kia nữa. Chứng cớ nhà vua đưa ra có sức thuyết phục rất lớn vì được xem xét kĩ càng trên nhiều nghành nghề dịch vụ. Có thể nói đây là một mảnh đất lý tưởng cho kinh đô và với những điều kiện kèm theo ấy triều đại sẽ tăng trưởng hưng thịnh. Nhà vua tự cho rằng xem cả dải quốc gia Đại Việt thì chỉ có mỗi nơi đây là nhà thời thánh .
Kết thúc bài Chiếu dời đô, Lí Công Uẩn không lấy uy quyền của vua chúa để ban bố mệnh lệnh mà lại đặt ra câu hỏi : “ Trẫm muốn dựa vào sự thuận tiện của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào ? ” nhà vua không dùng giọng mệnh lệnh của bậc vua chúa mà dùng giọng đối thoại nhẹ nhàng như một lời tâm tình. Câu hỏi tu từ này biểu lộ thái độ tôn trọng của người đứng đầu quốc gia so với triều đình phong kiến đương thời. Có thể coi đây là yếu tố dân chủ văn minh trong tư tưởng của Lí Thái Tổ. Điều đó bộc lộ tấm lòng đức độ, anh minh của Lí Thái Tổ, dù là bậc cửu ngũ chí tôn nhưng vẫn hết lòng trân trọng quan điểm của quần thần, cũng là của nhân dân, đặt nhân dân lên làm gốc để thực thi những quyết định hành động. Đồng thời cũng thể hiện mong ước của Lí Thái Tổ về một quốc gia vua tôi đồng lòng, đạt được sự thống nhất, chấp thuận đồng ý trong nhân dân. Có thể nói rằng cách đặt câu hỏi cuối bài đã làm cho bài chiếu trở nên khách quan, thấu tình đạt lý, giữ vững nguyên tắc trên vâng mệnh trời, dưới thuận ý dân, thuận tiện đi sâu vào lòng người đọc, người nghe .
Chiếu dời đô là một áng văn chính luận rực rỡ phản ánh khát vọng của nhân dân ta về một quốc gia độc lập thống nhất, ý chí tự cường, niềm tin đoàn kết một lòng, đồng thời cũng bộc lộ sự anh minh, sáng suốt, kĩ năng và đức độ của Lí Công Uẩn trong quy trình trị vì quốc gia. Tác phẩm thành công xuất sắc không chỉ nằm ở việc chứa giá trị nội dung thâm thúy mà còn nằm ở thẩm mỹ và nghệ thuật lập luận ngặt nghèo, lí lẽ tinh tế, dẫn chứng tiêu biểu vượt trội giàu sức thuyết phục, lối viết phối hợp hài hòa giữa cái lý và tình .
Nói tóm lại, lịch sử vẻ vang quốc gia Nước Ta có những trang vàng chói lọi là nhờ vào những vị vua, vị tướng anh minh như Lí Công Uẩn, Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, … Họ là tấm gương sáng ngời để đời sau soi vào đó học tập. Chúng ta tưởng niệm đến Bác Hồ đã chỉ huy toàn dân giành độc lập ngày thời điểm ngày hôm nay. Chúng ta chắc như đinh Bác đã noi gương những người đi trước. Sống xứng danh với sự hi sinh của họ. Bác đã từng nói : ” Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước ” .

V. Một số lời bình về tác phẩm

1. Lý Thái Tổ đã tỏ ý chí muốn thiết kế xây dựng quốc gia một cách quy mô và phát huy quyền lực tối cao của chính quyền sở tại TW. Mà như vậy thì Chiếu dời đô cũng phát biểu được nguyện vọng của nhân dân về một quốc gia độc lập và thống nhất. Và Chiếu dời đô trong khi phản ánh chí lớn của Lý Thái Tổ thì lại cũng phản ánh khí phách của dân tộc bản địa Đại Việt đang trên đà vững mạnh .
( Đinh Gia Khánh )

Tải xuống

Xem thêm sơ đồ tư duy của những tác phẩm, văn bản lớp 8 hay, chi tiết cụ thể khác :

Mục lục Văn mẫu | Văn hay lớp 8 theo từng phần:

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 8 tại khoahoc.vietjack.com

Đã có app VietJack trên điện thoại cảm ứng, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không tính tiền. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k8: fb.com/groups/hoctap2k8/

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Theo dõi chúng tôi không lấy phí trên mạng xã hội facebook và youtube :

Loạt bài Tuyển tập những bài văn hay | văn mẫu lớp 8 của chúng tôi được biên soạn một phần dựa trên cuốn sách: Văn mẫu lớp 8 và Những bài văn hay lớp 8 đạt điểm cao.

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Tư Vấn Hỗ Trợ