Gìn giữ thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế
Thơ bằng chất liệu pháp lam trên điện Thái Hòa
Bảo tàng sống động về văn chương triều Nguyễn
Bạn đang đọc: Gìn giữ thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế
Hệ thống thơ văn chữ Hán trên kiến trúc cung đình Huế là những áng văn thơ tinh túy nhất vốn được tuyển chọn từ trước tác của những vị hoàng đế, thân vương, quan lại triều Nguyễn ; được chạm, khắc, khảm, cẩn, tráng men hay đắp nổi trên những khu công trình kiến trúc cung đình Huế trong tiến trình 1802 – 1945. Hệ thống này gồm có hàng ngàn bài thơ, bài văn, câu đối được bộc lộ trực tiếp bằng nhiều mô hình vật liệu khác nhau, như : gỗ, ngà voi quý hiếm, xương, xà cừ, pháp lam, sành sứ … trên khu công trình kiến trúc như một phương pháp trang trí đặc biệt quan trọng, riêng có tại Huế .
Các khu công trình kiến trúc hoàng cung, lăng tẩm từ Ngọ Môn, điện Thái Hòa, điện Cần Chánh, Triệu Miếu, Hưng Tổ Miếu, Thế Tổ Miếu … phần nhiều đều sử dụng văn thơ để trang trí trên liên ba, đố bản, cổ diềm ở cả nội và thiết kế bên ngoài khu công trình. Cách trang trí một ô thơ hoặc một đại tự đi liền với một bức họa tạo nên kiểu thức “ nhất thi nhất họa ” hoặc “ nhất tự nhất họa ” gần như đã trở thành một phong thái riêng trong trang trí kiến trúc cung đình thời Nguyễn. Di sản tư liệu này là sự kết tinh của nhiều yếu tố khác nhau : mỹ thuật, kỹ xảo trang trí, thư pháp, mộc truyền thống cung đình … tạo nên một phong thái mang đậm truyền thống truyền thống lịch sử .
Đại tự và Nhất thi – Nhất họa được khắc bằng gỗ sơn son thếp vàng trên liên ba nội thất bên trong điện Thái Hòa
Trải qua thời hạn dài, sự tàn phá của cuộc chiến tranh, những thảm họa vạn vật thiên nhiên và con người, Huế còn bảo lưu được một khối lượng rất lớn thơ văn trên những di tích lịch sử kiến trúc. Theo thống kê, lúc bấy giờ, trên những di tích lịch sử kiến trúc cung đình có tổng số hơn 2 nghìn ô thơ văn và cũng có chừng đó ô họa được chạm khắc, sơn thếp, cẩn xà cừ trên gỗ, trên pháp lam và đắp ngõa sành sứ .Đây thật sự là một bảo tàng sống động về văn chương của triều Nguyễn, thể hiện nhiều chủ đề, nội dung khác nhau, như: ca ngợi vương triều, cảnh thái bình thịnh trị, đất nước độc lập, bờ cõi thống nhất, ca ngợi cảnh đẹp vùng đất đế đô, vẻ đẹp của hoa cỏ, cây cối, các mùa trong năm… Phần lớn các di sản tư liệu trên cũng được ghi lại trong thơ văn ngự chế của các hoàng đế triều Nguyễn, như các vua Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức và từng được in ấn, phổ biến trong thời Nguyễn.
Giữ gìn di sản
Sau 5 năm trở thành di sản tư liệu quốc tế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế luôn nỗ lực dữ gìn và bảo vệ và phát huy giá trị của mạng lưới hệ thống thơ văn trên kiến trúc cung đình. Ông Võ Lê Nhật, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho hay : “ Nhận thức được tầm quan trọng của di sản này, chúng tôi luôn nỗ lực trong công tác làm việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản, bởi một khi di sản bị mất đi thì không hề Phục hồi, nếu điều này xảy ra sẽ là một tổn thất vô cùng to lớn cho cả quả đât ” .
Thơ được triển khai bằng pháp lam
Hệ thống thơ văn chữ Hán đang được TT dữ gìn và bảo vệ rất tốt cùng với sự bảo tồn những khu công trình kiến trúc đang tiềm ẩn di sản tư liệu này. Theo bà Lê Thị An Hòa, Trưởng phòng Nghiên cứu Khoa học, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, mỗi ô thơ là một cổ vật nhưng vì nằm trên những khu công trình cổ nên không hề vận dụng những giải pháp văn minh như kho chuyên sử dụng để điều khiển và tinh chỉnh nhiệt độ, nhiệt độ, vậy nên, mạng lưới hệ thống di sản này vẫn đang chịu sự tác động ảnh hưởng của thời hạn, khí hậu, nhiệt độ. Các cơ quan chuyên ngành dữ gìn và bảo vệ và bảo tồn đang nỗ lực nghiên cứu và điều tra giữ gìn bằng nhiều giải pháp, đặc biệt quan trọng là sơn thếp bằng vật liệu truyền thống lịch sử, hoặc sơn son thếp bằng vàng thật ở những khu công trình quan trọng ; dữ gìn và bảo vệ những bức tranh và thơ văn trên pháp lam ; tôn tạo, giữ gìn những bức tranh thơ ghép bằng sành sứ …Đối với công tác tu bổ công trình di tích có di sản tư liệu thế giới, trung tâm xây dựng kế hoạch và định hướng bảo quản an toàn thơ văn trên các liên ba, đố bản, bờ nóc, hạn chế sự hư hỏng của tài liệu nhằm giữ gìn nguồn tư liệu được bền lâu và nguyên vẹn. Trung tâm còn tập trung khảo sát, đánh giá hiện trạng thơ văn chạm khắc, khảm, cẩn, tráng men… trên cấu kiện gỗ, bê tông, pháp lam; tiếp tục nghiên cứu phục hồi kỹ thuật pháp lam truyền thống, kỹ thuật chạm, khảm để phục hồi các bài thơ, chữ đã mất trên các liên ba, các ô cổ diềm của các di tích.
Áp dụng công nghệ tiên tiến số để bảo tồn di sản tư liệu, hàng loạt mạng lưới hệ thống thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế được TT quay phim, chụp ảnh, số hóa để tàng trữ, phòng tránh những trường hợp đáng tiếc giật mình, cũng như hạn chế việc phải sử dụng tư liệu gốc. Nội dung tư liệu này còn được dịch thuật và kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống cơ sở tài liệu Giao hàng fan hâm mộ tra cứu bằng những bộ mục lục truyền thống lịch sử và mạng thông tin .
Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cũng tổ chức triển khai dịch thuật, kiến thiết xây dựng nội dung ấn phẩm “ Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế ” để nội dung di sản quý này được ra mắt đến với công chúng. Đây là lần tiên phong một ấn phẩm về thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế được công bố tương đối tổng lực về giá trị nội dung, hình thức với 150 bài thơ, phân phối tư liệu một cách tổng quát nhất về mạng lưới hệ thống thơ văn trên những khu công trình kiến trúc Cố đô Huế .
Bài: MINH HIỀN – Ảnh: TTBTDTCĐH
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa
