Độc đáo Tết cúng thuyền truyền thống của ngư dân
Độc đáo Tết cúng thuyền truyền thống của ngư dân
Hằng năm, cứ vào cuối tháng chạp, đầu năm mới, ngư dân lại tổ chức triển khai lễ “ Tết thuyền ” ( cúng thuyền vào dịp tết ). Ngay từ tờ mờ sáng, họ đã chuẩn bị sẵn sàng mâm cỗ để mang lên tàu cho “ thầy cúng ”, là những lão ngư trong làng thực thi nghi lễ. Họ xem đây là việc tri ân “ người bạn ” thuyền đã cùng họ vươn khơi đánh bắt cá trong một năm qua và cầu mong năm mới được mùa “ lộc biển ” .
Vào cuối tháng 11, đầu tháng 12 âm lịch hằng năm, ngư dân đưa tàu về bến để vá lưới và sửa chữa thay thế tàu. Ảnh : Tăng Thúy
Tri ân “người bạn” cùng đạp sóng ra khơi
Bạn đang đọc: Độc đáo Tết cúng thuyền truyền thống của ngư dân
Dọc đê huyện Hậu Lộc những ngày này có hàng trăm chiếc thuyền neo đậu, nghỉ ngơi sau một năm xuôi ngược. Quốc kỳ tung bay phấp phới trên mỗi chiếc thuyền tạo nên cả một rừng hồng kỳ. Dưới mũi thuyền, những chậu cúc, vạn thọ bày biện thích mắt. Trước đó, sau chuyến đi biển sau cuối, tàu cập bến, chủ thuyền đã làm vệ sinh thuyền thật sạch, mang ngư lưới cụ về nhà giặt giũ. Khi lưới đã khô ráo, họ vá lưới, thay thế sửa chữa và sơn mới tàu thuyền. Sau đó, mái ấm gia đình thuyền trưởng sẽ chọn ngày đẹp nhất sắm mâm lễ và thực thi cúng thuyền .Tương truyền, xưa kia, ngư dân đi biển, năm nào cũng có nhiều người gặp nạn, vài người phải bỏ mạng giữa biển khơi. Đau lòng trước cảnh đó, một vị thuyền trưởng đã đến đền thờ thần “ cá ông ” thắp hương khẩn cầu “ cá ông ” hiến kế để ngư dân tránh được tai ương. Quả nhiên đêm đó, “ cá ông ” hiện về và bày cách cho vị thuyền trưởng này : “ Trước nay ngư dân đi biển chỉ làm lễ tạ ơn ta, ta đã che chở bảo vệ, mà không cảm ơn tàu thuyền – người bạn cùng ngư dân vượt sóng dữ để đánh bắt cá trên biển nên “ thần thuyền ” tức giận. Các ngươi hãy làm theo lời ta, vào dịp cuối năm phải làm cái lễ tạ ơn “ thần thuyền ” để mỗi chuyến ra khơi người sẽ bảo vệ ngư dân tránh sóng to, gió lớn ”. Từ đó, cứ vào dịp cuối năm và đầu năm ngư dân lại tổ chức triển khai cúng thuyền để tạ ơn “ người bạn ” của mình, để cầu “ thần thuyền ” bảo vệ và che chở họ trong mỗi chuyến ra khơi. “ Cúng thuyền mang ý nghĩa về tâm linh, ngư dân chúng tôi tin cậy rằng nếu làm như vậy “ thần thuyền ” sẽ bảo vệ khỏi sóng dữ, tai ương. Làm việc giữa biển không biết sống chết ngày nào nên đây cũng là niềm tin để ngư dân vững vàng trong mỗi chuyến ra khơi ” – ông Tăng Văn Bích, 74 tuổi, xã Hưng Lộc – một lão ngư với hơn 50 năm kinh nghiệm tay nghề, nói .Phong tục cúng thuyền có từ rất truyền kiếp, đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ và nghi lễ này thường được ngư dân chọn vào thời gian từ 1 h sáng đến 7 h sáng. Vì theo họ, đây chính là thời gian đẹp, yên tĩnh và tốt nhất trong ngày. “ Tết thuyền ” được chia làm 2 phần : Phần một được tổ chức triển khai vào những ngày từ đầu tháng chạp đến gần đêm 30, được gọi là tất niên cuối năm thuyền. Đây là dịp để chủ thuyền cảm ơn những thuyền viên đã sát cánh cùng mình trong những chuyến ra khơi ; kết nối tổng thể những đồng đội bạn thuyền trên tàu và những tàu khác ; cùng nhau đàm đạo những việc làm sắp tới, đồng đội trên thuyền đưa ra những đề xuất kiến nghị, giải pháp mới để cùng trao đổi nhằm mục đích giúp tàu, thuyền làm ăn ngày một tốt hơn trong năm tới … “ Tất niên thuyền được tổ chức triển khai rất lớn, ẩm thực ăn uống linh đình. Ngư dân chúng tôi quanh năm ở ngoài biển nên chỉ có tất niên cuối năm thuyền vừa là tạ ơn thuyền vừa là dịp để ngư dân nghỉ ngơi và đi dạo ” – ngư dân Phạm Văn Đông, xã Hưng Lộc, san sẻ .Phần hai được gọi là cúng thuyền, diễn ra vào ngày 30 tết đến hết ngày mùng 2 tết. Ông Bích san sẻ : “ Vào cuối tháng 11, đầu tháng 12 âm lịch hằng năm, ngư dân đưa tàu về bến để vá lưới và sửa chữa thay thế tàu. Sau đó, họ tổ chức triển khai lễ cúng và chiêu đãi bà con họ hàng cùng bạn chài. Và, đến ngày 30 tết thì họ tổ chức triển khai lễ cúng rất là sang trọng và quý phái. Việc làm này trước là để cảm ơn thần linh đã bảo vệ họ khỏi sóng dữ, tai ương, sau là để cúng cho những người bạn bè cũng đi biển như họ, nhưng không may gặp bão, gió và mất trên biển. Vì thế dù khó khăn vất vả, bận rộn, nhưng ngư dân ở đây luôn thành tâm sắm sửa lễ vật để “ Tết thuyền ”. Người giàu thì heo, bò, … người nghèo thì cũng cố sắm sửa mâm lễ có con gà, bánh, rượu … Không năm nào, họ bỏ lỡ ngày tết này ” .
Ngoài việc cúng thuyền trên tàu, ngư dân Hậu Lộc còn tổ chức một buổi lễ cúng trong Cụm Di tích nghè Diêm Phố (thôn Ninh Phú, xã Đa Lộc). Tại đây, đầu tiên các lão ngư cùng với chủ tế dựng cây nêu và treo cờ lên sau đó mới bắt đầu sửa soạn các vật cúng, thắp nhang. Chủ tế ở địa phương sẽ đại diện cho các ngư dân đứng ra làm lễ cầu khấn thần linh phù hộ cho anh em trong làng, ngoài xã đi đánh bắt xa bờ được kết quả tốt, thu được nhiều và đặc biệt là đi đến nơi về đến chốn. Ông Nguyễn Ngọc Minh, trưởng ban khánh tiết cụm di tích nghè Diêm Phố, nói: “Nhân dịp này, tôi thường khuyên anh em vững tin bám biển, bám ngư trường truyền thống của mình, bởi mỗi chiếc tàu của ngư dân là một cột mốc thiêng liêng giữa biển, đảo quê hương”.
Ước vọng đầu xuân
Từ sáng sớm, ngư dân Đồng Văn Quyết, thôn Nam Vượng, xã Ngư Lộc đã cùng mái ấm gia đình sửa soạn mâm cỗ cúng thuyền đang neo đậu tại bến cảng xã Hòa Lộc. Tại lễ cúng, thầy cúng mặc áo dài, khăn đóng làm chủ lễ, chủ tàu và những bạn thuyền sắp xếp thẳng hàng cùng khấn vái cầu cho mọi người sang năm khỏe mạnh, làm ăn phát đạt .Thành kính mang những lễ vật, gồm : Con gà, đĩa xôi, hộp bánh, trái cây, rượu gạo, muối, hoa … ngoài số lễ vật cố định và thắt chặt thì còn có lễ vật mà thuyền trưởng đã hứa từ năm trước, bày ra mũi thuyền, ông Quyết nghiêng mình kính cẩn khấn vái : “ Con xin kính cẩn dâng cúng thủy thần, cô, cậu … ( cô, cậu là những vong linh phù hộ người đi biển ) phù hộ cho con năm mới mạnh khỏe, làm ăn phát đạt, tôm cá đầy khoang. Xin cảm ơn thần thuyền đã cùng con vượt qua sóng gió ra biển, vào bờ bảo đảm an toàn … ” .
Sau lời cầu khẩn, ông rải gạo và muối, nghiêng chén đổ rượu, rải vàng mã xuống nước và lên khắp sàn thuyền, miệng lầm rầm khấn vái mời “thần thuyền” chung vui cùng mình. Sau đó, ông cùng con trai trịnh trọng treo hai lá cờ Tổ quốc lên trụ gỗ trước mũi và trên mui thuyền. “Cờ Tổ quốc là biểu tượng thiêng liêng không thể thiếu, ở nhà cũng treo cờ Tổ quốc và trên thuyền cũng làm lễ treo cờ. Thuyền được ngư dân ví như căn nhà trên biển nên nhà sao, thuyền vậy. Hình ảnh lá cờ Tổ quốc tung bay trong gió như thêm ý chí cho mình vững tâm ra khơi” – ông Quyết chia sẻ.
Thuyền của ông Quyết hành nghề giả, mỗi chuyến đi từ 5-7 ngày, với 5-6 bạn thuyền, trung bình mỗi chuyến khai thác 5-10 tấn cá. Cuộc sống những ngư dân do đó luôn không thay đổi và bình an. Nói về Tết thuyền, ông Quyết cho rằng : “ Mỗi năm biển cho tôm cá, ngư dân đi đánh bắt cá được mùa là nhờ có thần phù hộ, che chở, tàu bình an vươn khơi. Tết thuyền do đó được xem như hành vi đáp nghĩa so với người bạn đã cùng đoàn ngư dân vươn khơi. Đồng thời, đây cũng là dịp để ngư dân cầu cho trời yên biển lặng, nhất là trong năm mới, tình hình trên biển Đông ngày càng không thay đổi để ngư dân chúng tôi tự tin, yên tâm đánh bắt cá ” .Sau lễ cúng thuyền và cúng tại Cụm Di tích nghè Diêm Phố, chọn một ngày đẹp, những chủ thuyền lại liên tục cúng mở cửa biển và khởi hành chuyến biển đầu năm với mong ước gặp nhiều như mong muốn của thần linh ban tặng .
Bài và ảnh: T.th
Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa
