Tiền Giang – Wikipedia tiếng Việt

19/04/2023 admin
Bài này viết về đơn vị chức năng hành chính cấp tỉnh. Đối với con sông cùng tên, xem Sông Tiền

Tiền Giang là một tỉnh ven biển thuộc đồng bằng sông Cửu Long, miền Nam, Việt Nam. Tỉnh nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Tỉnh lỵ của tỉnh là Thành phố Mỹ Tho, nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh 70 km về hướng Tây Nam và cách Thành phố Cần Thơ 90 km về hướng Đông Bắc[5] theo đường Quốc lộ 1.

Tiền Giang có đường bờ biển dài 32 km với địa hình tương đối phẳng phiu, đất phù sa trung tính, ít chua dọc sông Tiền, sông Vàm Cỏ và sông Soài Rạp, phần dọc sông Tiền chiếm khoảng chừng 53 % diện tích quy hoạnh toàn tỉnh, thích hợp cho nhiều loại cây cối và vật nuôi. Tiền Giang là tỉnh có nhiều tiềm năng về du lịch. [ 5 ]

Năm 2018, Tiền Giang là đơn vị hành chính Việt Nam đông thứ 14 về dân số, xếp thứ 21 về Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP), xếp thứ 32 về GRDP bình quân đầu người, đứng thứ 45 về tốc độ tăng trưởng GRDP. Với 1.772.785 người dân, GRDP năm 2021 đạt 100.315 tỉ Đồng, GRDP bình quân đầu người đạt 56,4 triệu đồng (tương ứng với 2.405 USD).[3]

Tỉnh Tiền Giang nằm trong tọa độ địa lý 105 ° 49 ‘ 07 ” đến 106 ° 48 ‘ 06 ” kinh độ Đông và 10 ° 12 ‘ 20 ” đến 10 ° 35 ‘ 26 ” vĩ độ Bắc, có vị trí địa lý : [ 5 ]
Tiền Giang nằm trải dọc trên bờ bắc sông Tiền ( một nhánh của sông Cửu Long ) với chiều dài 120 km, lê dài đến những cửa biển đổ vào Biển Đông. Nhờ vị trí thuận tiện, Tiền Giang đã trở thành TT văn hóa truyền thống chính trị của cả Đồng bằng sông Cửu Long, [ 6 ] là địa phận trung chuyển rất là quan trọng gắn cả miền Tây Nam Bộ. Đồng thời giúp Tiền Giang trở thành một tỉnh có nền kinh tế tài chính tăng trưởng số 1 trong khu vực Tây Nam Bộ và Vùng kinh tế tài chính trọng điểm phía Nam .Tiền Giang có khu vực giáp Biển Đông thuộc huyện Gò Công Đông và huyện Tân Phú Đông với bờ biển dài 32 km nằm kẹp giữa những cửa sông lớn là Xoài Rạp và cửa Tiểu, cửa Đại thuộc mạng lưới hệ thống sông Tiền. Vị trí này rất thuận tiện cho nuôi trồng và đánh bắt cá thủy món ăn hải sản. Thủy sản nước lợ gồm con giống và con non sinh sản và vận động và di chuyển vào sâu trong bờ, trữ lượng hàng năm ước tính về tôm, cua, cá, sò, nghêu, … tại những vùng cửa sông là 156.000 tấn. Hải sản, tiềm năng món ăn hải sản khá dồi dào với trữ lượng hàng năm về sinh vật nổi lên đến 12.000 triệu tấn thực vật phiêu sinh, 5,96 triệu tấn động vật hoang dã phiêu sinh, 4,7 triệu tấn sinh vật đáy và hơn 1 triệu tấn cá .

Điều kiện tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Tỉnh Tiền Giang có địa hình phẳng phiu, với độ dốc nhỏ hơn 1 % và cao trình biến thiên từ 0 mét đến 1,6 mét so với mặt nước biển, phổ cập từ 0,8 mét đến 1,1 mét. Nhìn chung, toàn vùng không có hướng dốc rõ ràng, tuy nhiên có những khu vực có tiểu địa hình thấp trũng hay gò cao hơn so với địa hình chung. Trên địa phận còn có rất nhiều giồng cát biển hình cánh cung có cao trình phổ cập từ 0,9 – 1,1 mét nổi hẳn lên trên những đồng bằng xung quanh .
Đất đai của tỉnh hầu hết là nhóm đất phù sa trung tính, ít chua dọc sông Tiền chiếm khoảng chừng 53 % diện tích quy hoạnh toàn tỉnh, thuận tiện nguồn nước ngọt, từ lâu đã được đưa vào khai thác sử dụng, hình thành vùng lúa hiệu suất cao và vườn cây ăn trái chuyên canh của tỉnh ; còn lại 19,4 % là nhóm đất phèn và 14,6 % là nhóm đất phù sa nhiễm mặn, …
Tiền Giang mang đặc thù nội chí tuyến – cận xích đạo và khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa nên nhiệt độ trung bình cao và nóng quanh năm. Nhiệt độ trung bình trong năm là 27 oC – 27,9 oC. Với 2 mùa rõ rệch là mùa mưa và mùa khô. Mùa khô từ tháng 12 năm trước đến tháng 4 năm sau, lượng mưa trung bình 1.210 – 1.424 mm / năm và phân bổ ít dần từ bắc xuống nam, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 .
Tiền Giang là tỉnh có nhiều trữ lượng về tài nguyên, những tài nguyên hầu hết là than bùn, sét, trữ lượng cát trên sông, và trữ lượng nước ngầm, … Trong đó, những mỏ than bùn bị phủ một lớp sét, mùn thực vật dày 0-0, 7 mét, trung bình là 0,3 mét. Mỏ sét Tân Lập có nguồn gốc trầm tích hỗn hợp sông biển, tuổi Holocen, có lớp phủ dày 0,2 – 3 mét, phân bổ trên diện tích quy hoạnh 2 – 3 km2 với chiều dày 15 – 20 m. Trữ lượng tương tự 6 triệu m3. Các mỏ cát được xác lập, phân lớp tập trung chuyên sâu tại địa phận những huyện Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành với 9 thân cát có trữ lượng lớn với chiều dài 2 – 17 km, rộng 300 – 800 m, dày 2,5 – 6,9 mét, có chất lượng phân phối nhu yếu vật tư san lấp. Nước dưới đất trên khoanh vùng phạm vi tỉnh có 3 tầng chứa nước có triển vọng, có độ giàu nước từ lớn đến trung bình, có chất lượng tốt, đủ điều kiện kèm theo khai thác với quy mô lớn và vừa gồm những phân vị Pliocen trên, Pliocen dưới và Miocen .
Người phụ nữ chèo xuồng trên sông ở Mỹ Tho
Tiền Giang có mạng lưới sông, rạch chằng chịt, bờ biển dài thuận tiện cho việc giao lưu trao đổi sản phẩm & hàng hóa với những khu vực lân cận đồng thời là thiên nhiên và môi trường cho việc nuôi trồng và đánh bắt cá thủy hải sản. Trong đó, sông Tiền là nguồn phân phối nước ngọt chính, chảy 115 km ngang qua chủ quyền lãnh thổ Tiền Giang. Sông Vàm Cỏ Tây là một sông không có nguồn, lượng dòng chảy trên sông đa phần là từ sông Tiền chuyển qua, là nơi nhận nước tiêu lũ từ Đồng Tháp Mười thoát ra và là một tuyến xâm nhập mặn chính từ biển vào. Hầu hết sông, rạch trên địa phận tỉnh chịu ảnh hưởng tác động chính sách bán nhật triều không đều. Đặc biệt vùng cửa sông có hoạt động giải trí thủy triều rất mạnh, biên độ triều tại những cửa sông từ 3,5 – 3,6 m, vận tốc truyền triều 30 km / h, vận tốc độ chảy ngược trung bình 0,8 – 0,9 m / s, lớn nhất lên đến 1,2 m / s và vận tốc chảy xuôi đến 1,5 – 1,8 m / s .
Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2021, tổng diện tích quy hoạnh đất có rừng 2.426,8 ha ; tỷ suất bao trùm rừng là 0,9 %. Đất rừng thuộc địa phận những huyện : Gò Công Đông ( 518,6 ha ), Tân Phú Đông ( 846,8 ha ), Tân Phước ( 1.061,4 ha ). Diện tích rừng trồng lại là 2.363,5 ha. [ 7 ]

Danh sách cù lao trên sông của Tiền Giang[sửa|sửa mã nguồn]

Từ tây sang đông, hướng thượng lưu chảy xuống hạ lưu sông Tiền có những cù lao :

Danh sách cù lao ven biển của Tiền Giang[sửa|sửa mã nguồn]

Nhiều cù lao ven biển đã trở thành bãi bồi .
Tiền Giang có 11 đơn vị chức năng hành chính gồm 1 thành phố, 2 thị xã và 8 huyện với 172 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 8 thị xã, 22 phường và 142 xã. [ 8 ]

Phần lớn diện tích của tỉnh thuộc địa bàn tỉnh Mỹ Tho cũ. Tuy nhiên, cũng có thời kỳ toàn bộ diện tích tỉnh Tiền Giang ngày nay đều thuộc tỉnh Mỹ Tho, bao gồm cả vùng Gò Công. Tên gọi cũ của tỉnh trước năm 1976 là Định Tường.

Tỉnh Định Tường thời Nhà Nguyễn[sửa|sửa mã nguồn]

Định Tường trong bản đồ Nam Kỳ Lục tỉnh (Basse Cochinchine).
Năm Gia Long thứ 5 ( 1806 ), Nhà Nguyễn đổi tên huyện Kiến Khang thành huyện Kiến An thuộc trấn Định Tường, đến năm 1808 thăng huyện Kiến An thành phủ Kiến An với 3 huyện mới ( trước là tổng ) là : Kiến Hưng, Kiến Hòa, Kiến Đăng .

Tỉnh Định Tường (chữ Hán: 定祥(省)) được thành lập năm Minh Mạng thứ 13 (1832) và là một trong 6 tỉnh của Nam Kỳ (Nam Kỳ lục tỉnh). Lập thêm huyện Tân Hòa thuộc phủ Kiến An, tách từ đất huyện Kiến Hòa.

Năm 1833, tỉnh thành Định Tường ( nay là thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang ) thất thủ vào tay Lê Văn Khôi, Nhà Nguyễn phải điều binh đánh dẹp và lấy lại được thành .Năm Minh Mạng 19 ( 1838 ), Lập một phủ mới mang tên Kiến Tường, trích huyện Kiến Đăng thành 2 huyện Kiến Đăng và Kiến Phong cho vào phủ Kiến Tường .Năm Thiệu Trị thứ 1 ( 1841 ), Thiệu Trị cắt huyện Tân Hòa từ phủ Kiến An, nhập sang tỉnh Gia Định .Thời vua Tự Đức ( 1847 – 1862 ), tỉnh Định Tường gồm 2 phủ với 4 huyện : Kiến Hưng, Kiến Hòa ( phủ Kiến An ), Kiến Đăng, Kiến Phong ( phủ Kiến Tường ). Tỉnh thành Định Tường khởi đầu là đồn Trấn Định ở thôn Tân Lý Tây giồng Kiên Định huyện Kiến Khang ( tức thôn Tân Hiệp huyện Kiến Hưng, đến thời Gia Long thì chuyển đến thôn Mỹ Chánh huyện Kiến Hòa, năm Minh Mạng thứ 7, rời về địa phận 2 thôn Điều Hòa và Bình Biên huyện Kiến Hưng .Phủ Kiến An : lỵ sở nằm ở vị trí là đồn Trấn Định cũ tại thôn Tân Hiệp huyện Kiến Hưng, dựng năm 1833 .
Phủ Kiến Tường : lỵ sở ở thôn Mỹ Trà ( Cao Lãnh ) huyện Kiến Phong từ năm 1838 .
Theo thống kê khá đầy đủ, trước khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, tỉnh Định Tường có tỉnh lỵ đặt tại Mỹ Tho, gồm 2 phủ thường trực như sau :

  • Phủ Kiến An: phủ lỵ đặt ở Mỹ Tho.
    • Huyện Kiến Hưng: huyện lỵ đặt ở thôn Tân Hiệp, gồm 5 tổng: Hưng Long (16 thôn), Hưng Bình (16 thôn), Hưng Nhượng (14 thôn), Hưng Trị (19 thôn), Hưng Nhơn (13 thôn). Có các chợ: Mỹ Tho, Bình Tạo, Điều Hòa, Trung Lương, Vĩnh Kim Đông, Thuộc Nhiêu, Tân Dinh, Phú Mỹ, Bàu Xiêm, Kiến An
    • Huyện Kiến Hòa: huyện lỵ ở thôn Tân Hòa, gồm 5 tổng: Hòa Qưới (20 thôn), Hòa Thinh (19 thôn), Hòa Hảo (13 thôn), Thạnh Phong (17 thôn), Thạnh Qươn (15 thôn)
  • Phủ Kiến Tường: phủ lỵ đặt ở thôn Mỹ Trà (Cao Lãnh).
    • Huyện Kiến Phong: huyện lỵ ở thôn Mỹ Trà (Cao Lãnh), nay tạm đặt ở Mỹ Luông, gồm 4 tổng: Phong Thạnh (12 thôn), Phong Nẫm (8 thôn), Phong Phú (9 thôn), Phong Hòa (9 thôn). Có các chợ: Mỹ Luông, Trà Luộc, Cao Lãnh, Hiệp Ân
    • Huyện Kiến Đăng: huyện lỵ ở Cai Lậy, nay tạm đặt ở Cái Bè, gồm 5 tổng: Lợi Trinh (11 thôn), Lợi Trường (11 thôn), Lợi Thuận (13 thôn), Lợi Thạnh (11 thôn), Lợi Mỹ (11 thôn). Có các chợ: Cái Bè, Ca Công, Cai Lậy, Hội Sơn, Cái Lá, Kim Sơn, Trà Luộc.

Bản đồ các tỉnh Gia Định, Định Tường và Biên Hòa trong bản đồ hành chính Cochin Chine khu vực thuộc Pháp kiểm soát năm 1863 (Basse Cochinchine Francaise) và trước đó là Nam Kỳ Lục tỉnh năm 1859 (Basse Cochinchine). (Henri Rieunier (1833-1918) vẽ năm 1863)

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1859, Pháp xâm lăng thành Gia Định. Năm 1861, Pháp đánh chiếm Gia Định, Biên Hòa, Định Tường, Vĩnh Long. Thời Pháp thuộc ( 1862 – 1945 ), theo Hiệp ước Nhâm Tuất năm 1862, Định Tường cùng với Biên Hòa và Gia Định bị cắt nhượng cho Pháp đô hộ. Năm 1863, thực dân Pháp đặt viên chức quản lý, tuy nhiên vẫn giữ phân ranh hành chính cũ của tỉnh Định Tường .

Năm 1869, sau 2 năm chiếm nốt 3 tỉnh miền Tây (gồm Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên), Pháp còn giữ 6 tỉnh nhưng chia cắt lại các phủ huyện lệ thuộc. Như tỉnh Định Tường đổi là tỉnh Mỹ Tho và coi 4 hạt (inspection): Mỹ Tho (huyện Kiến Hưng cũ), Chợ Gạo (huyện Kiến Hòa cũ), Bến Tre (phủ Hoằng Trị trực thuộc tỉnh Vĩnh Long cũ), Cai Lậy (huyện Kiến Đăng cũ). Còn hạt Cần Lố (huyện Kiến Phong cũ) thì lại chuyển sang cho tỉnh Vĩnh Long cai quản.

Từ năm 1872, thực dân Pháp bỏ hẳn cả mạng lưới hệ thống hành chính lục tỉnh và phủ huyện cũ. Nam Kỳ được chia thành 18 hạt và 2 thành phố ( TP HCM, Chợ Lớn ). Địa bàn tỉnh Định Tường chia ra cho 5 hạt : toàn hạt Mỹ Tho ( nằm trên 3 huyện Kiến Hưng, Kiến Hòa, Kiến Đăng cũ ), một nửa Đồng Tháp Mười cho hạt Tân An ( lấy đất tổng Hưng Long của huyện Kiến Hưng cũ ), nửa còn lại ( huyện Kiến Phong cũ ) chia nhau cho 3 hạt Châu Đốc, Long Xuyên và Sa Đéc. Từ ngày 5 tháng 1 năm 1876, những hạt Thanh tra được thay bằng hạt Tham biện. Năm 1876, tỉnh Định Tường chính thức bị Pháp giải thể :

  • Hạt Mỹ Tho: gồm 3 huyện Kiến Hưng, Kiến Hòa, Kiến Đăng cũ. Hạt lỵ đặt tại Mỹ Tho (địa phận hai làng Điều Hòa và Bình Tạo);
  • Hạt Châu Đốc: lấy phần đất 3 làng An Bình, An Long và Tân Thạnh thuộc tổng Phong Thạnh, huyện Kiến Phong. Phần đất này nằm ở phía tây bắc Đồng Tháp Mười, sau gọi là tổng An Phước thuộc hạt Châu Đốc.
  • Hạt Long Xuyên: lấy địa phận các làng Tân Phú, Tân Thạnh của tổng Phong Thạnh, huyện Kiến Phong để lập tổng mới gọi là tổng Phong Thạnh Thượng thuộc hạt Long Xuyên.
  • Hạt Sa Đéc: lấy địa phận các làng Mỹ Ngãi, Mỹ Trà, Nhị Mỹ, Phong Mỹ (trước đây thuộc tổng Phong Thạnh, huyện Kiến Phong) để lập tổng mới cũng lấy tên là tổng Phong Thạnh. Lại lấy địa phận các làng Mỹ Long, Bình Hàng Tây (nguyên thuộc tổng Phong Phú, huyện Kiến Phong) để lập tổg mới gọi là tổng Phong Nẫm. Hai tổng Phong Thạnh (mới) và Phong Nẫm đều thuộc về hạt Sa Đéc.
  • Hạt Tân An: lấy địa phận tổng Hưng Long thuộc huyện Kiến Hưng để lập hai tổng mới là Hưng Long và Mộc Hóa. Tổng Mộc Hóa gồm cả vùng rộng lớn nằm hai bên sông Vàm Cỏ Tây, hữu ngạn là địa phận tổng Hưng Long cũ, tả ngạn là địa phận tổng Mộc Hóa nguyên thuộc huyện Quang Hóa, tỉnh Gia Định. Hai tổng mới Hưng Long và Mộc Hóa đều thuộc về hạt Tân An.

Theo Nghị định của Toàn quyền Đông Dương vào ngày 20 tháng 12 năm 1899 thì kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1900, đổi toàn bộ những hạt ở Nam Kỳ thành tỉnh. Địa bàn tỉnh Định Tường cũ chia ra thành 5 tỉnh giống như thời kỳ trước kia : tỉnh Mỹ Tho, tỉnh Tân An, tỉnh Châu Đốc, tỉnh Long Xuyên và tỉnh Sa Đéc. Tình hình đó lê dài cho đến năm 1956 .

Tỉnh Định Tường thời Nước Ta Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Dân số tỉnh Định Tường 1967[18]
Quận Dân số
Bến Tranh 65.301
Cái Bè 86.161
Cai Lậy 107.879
Châu Thành 107.698
Chợ Gạo 49.099
Giao Đức 54.598
Long Định 47.910
Tổng số 518.646

Tỉnh Định Tường được chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa xây dựng theo Sắc lệnh 143 – NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của Tổng thống Ngô Đình Diệm để ” biến hóa địa giới và tên Đô thành TP HCM – Chợ Lớn cùng những tỉnh và tỉnh lỵ tại Nước Ta “. Địa giới và địa điểm những tỉnh ở miền Nam biến hóa nhiều, một số ít tỉnh mới được xây dựng. Theo Sắc lệnh này, địa phận Nước Ta Cộng Hòa gồm Đô thành Hồ Chí Minh và 22 tỉnh. Lúc này, tỉnh Định Tường được xây dựng trên phần đất tỉnh Mỹ Tho ( trừ vùng nằm phía nam sông Tiền Giang là Q. An Hóa thì đổi tên thành Q. Bình Đại và nhập vào tỉnh Kiến Hòa ) và tỉnh Gò Công cũ. Tỉnh lỵ tỉnh Định Tường đặt tại Mỹ Tho và vẫn giữ nguyên tên là ” Mỹ Tho “, về mặt hành chánh thuộc xã Điều Hòa, Q. Châu Thành .Định Tường là một trong 22 tỉnh của Nam Phần lúc đó. Tỉnh Định Tường bắc giáp tỉnh Kiến Tường, hướng đông bắc giáp tỉnh Long An, đông giáp tỉnh Gò Công, tây nam và nam giáp hai tỉnh Vĩnh Long và Kiến Hòa, tây giáp tỉnh và Kiến Phong, tây nam giáp tỉnh Sa Đéc khi tỉnh này được tái lập. Ranh giới phía nam của tỉnh Định Tường là sông Tiền Giang ( đoạn này còn gọi là sông Mỹ Tho ). Định Tường có diện tích quy hoạnh khoảng chừng 1.900 km². Dân số năm 1965 là 514.146 người .Ngày 24 tháng 4 năm 1957, chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa ấn định những đơn vị chức năng hành chính thường trực tỉnh. Tỉnh Định Tường có tỉnh lỵ đặt tại Mỹ Tho, gồm có 7 Q. bắt đầu :
Trong đó, những Q. Bến Tranh, Cai Lậy, Cái Bè, Châu Thành và Chợ Gạo trước năm 1956 cùng thuộc tỉnh Mỹ Tho cũ. Riêng 2 Q. Gò Công và Hòa Đồng lại thuộc tỉnh Gò Công cũ, đặc biệt quan trọng Q. Gò Công lúc bấy giờ chính là Q. Châu Thành của tỉnh Gò Công trước đây .Ngày 5 tháng 12 năm 1957, dời Q. lỵ Q. Bến Tranh từ xã Lương Hòa Lạc đến xã Tân Hiệp .Ngày 8 tháng 11 năm 1960, Q. Châu Thành đổi tên thành Q. Long Định, đồng thời dời Q. lỵ từ xã Điều Hòa tới xã Long Định. Ngày 9 tháng 8 năm 1961, tách đất Q. Cái Bè lập Q. mới Giáo Đức, Q. lỵ tại xã An Hữu, gồm 2 tổng : Phong Phú với 5 xã ; An Phú ( mới lập ) với 5 xã. Quận Cái Bè đổi tên thành Q. Sùng Hiếu. Quận Cai Lậy đổi tên thành Q. Khiêm Ích .Ngày 20 tháng 12 năm 1963, chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa tái lập tỉnh Gò Công, tỉnh lỵ đặt tại Gò Công, gồm 2 Q. : Châu Thành ( đổi tên từ Q. Gò Công ) và Hòa Đồng với 4 tổng, 31 xã. Phần đất còn lại tương ứng với tỉnh Mỹ Tho trước năm 1956, tuy nhiên Nước Ta Cộng hòa vẫn giữ tên gọi tỉnh Định Tường cho vùng đất này đến năm 1975 .Ngày 23 tháng 5 năm 1964 chia Q. Long Định thành 2 Q. : Châu Thành và Long Định. Quận Châu Thành, Q. lỵ tại xã Trung An, có 2 tổng : tổng Thuận Trị với 6 xã ; tổng Thuận Hòa ( mới lập ) với 6 xã. Quận Long Định, Q. lỵ dời về xã Vĩnh Kim, có 2 tổng : tổng Thuận Bình với 7 xã ; tổng Lợi Trường với 7 xã .Ngày 10 tháng 11 năm 1964, đổi lại tên Q. Sùng Hiếu thành Q. Cái Bè, Q. Khiếm Ích thành Q. Cai Lậy như cũ. Sau năm 1965 những tổng giải thể, những xã thường trực những Q.. Ngày 24 tháng 3 năm 1969, chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa đổi tên Q. Long Định ( tỉnh Định Tường ) thành Q. Sầm Giang .Ngày 30 tháng 9 năm 1970, Thủ tướng Nước Ta Cộng hòa phát hành Sắc lệnh số 114 / SL-NV cải biến xã Điều Hòa thuộc Q. Châu Thành thành thị xã Mỹ Tho, là thị xã tự trị thường trực chính quyền sở tại Trung ương Nước Ta Cộng hòa, đồng thời kiêm tỉnh lỵ tỉnh Định Tường. Từ đó cho đến năm 1975, thị xã Mỹ Tho, tỉnh Định Tường và tỉnh Gò Công là ba đơn vị chức năng hành chính cấp tỉnh ngang bằng nhau theo sự phân loại sắp xếp hành chính của Nước Ta Cộng hòa .Ngày 12 tháng 7 năm 1974, lập Q. mới Hậu Đức thuộc tỉnh Định Tường, Q. lỵ tại Thiên Hộ, xã Hậu Mỹ trở thành một phần của Q. Hậu Đức, do tách một phần đất của những Q. Cái Bè, Giáo Đức, Cai Lậy cùng tỉnh Định Tường, Q. Kiến Bình ( tỉnh Kiến Tường ) và của Q. Mỹ An ( tỉnh Kiến Phong ). Các đơn vị chức năng hành chính của Q. Hậu Mỹ chưa sắp xếp xong thì chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa sụp đổ vào ngày 30 tháng 4 năm 1975 .Tuy nhiên chính quyền sở tại Mặt trận dân tộc bản địa giải phóng miền Nam Nước Ta ( sau này là nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Nước Ta ) và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa không công nhận tỉnh Định Tường và vẫn giữ tên cũ là tỉnh Mỹ Tho .Tháng 2 năm 1976, tỉnh Định Tường sáp nhập với tỉnh Gò Công và thị xã Mỹ Tho thành tỉnh Tiền Giang .

Tỉnh Tiền Giang từ năm 1976 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 24 tháng 2 năm 1976, nhà nước Nước Ta quyết định hành động hợp nhất tỉnh Mỹ Tho, tỉnh Gò Công và thành phố Mỹ Tho để xây dựng tỉnh mới có tên là tỉnh Tiền Giang ( trừ huyện Bình Đại nằm phía nam sông Tiền Giang đã nhập vào tỉnh Bến Tre từ trước ). Tỉnh Tiền Giang gồm thành phố Mỹ Tho, thị xã Gò Công và 5 huyện : Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Chợ Gạo, Gò Công. Tỉnh lỵ là thành phố Mỹ Tho, vốn được Trung ương công nhận là đô thị loại 3 thường trực tỉnh Tiền Giang vào năm 1976 .

Ngày 26 tháng 3 năm 1977, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 77-CP[19] về việc chuyển thị xã Gò Công thuộc tỉnh Tiền Giang thành thị trấn Gò Công thuộc huyện Gò Công cùng tỉnh.

Ngày 13 tháng 4 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 155-CP[12] về việc chia huyện Gò Công thuộc tỉnh Tiền Giang thành huyện Gò Công Đông và huyện Gò Công Tây.

Ngày 16 tháng 2 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 37-HĐBT[11] về việc thành lập thị xã Gò Công trực thuộc tỉnh Tiền Giang trên cơ sở một phần diện tích, dân số của huyện Gò Công Đông và huyện Gò Công Tây.

Trước năm 1994, tỉnh Tiền Giang có 8 đơn vị chức năng hành chánh thường trực là : thành phố Mỹ Tho, thị xã Gò Công, huyện Cái Bè, huyện Cai Lậy, huyện Châu Thành, huyện Chợ Gạo, huyện Gò Công Đông, huyện Gò Công Tây .

Ngày 11 tháng 7 năm 1994, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 68-CP[14] về việc thành lập huyện Tân Phước thuộc tỉnh Tiền Giang trên cơ sở tách một phần diện tích và dân số của các huyện Cai Lậy và Châu Thành. Huyện Tân Phước có diện tích 32.991,44 hécta; nhân khẩu 42.031.

Ngày 21 tháng 1 năm 2008, Chính phủ ban hành Nghị định số 09/2008/NĐ-CP, về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Gò Công Đông và Gò Công Tây để mở rộng thị xã Gò Công và thành lập huyện Tân Phú Đông thuộc tỉnh Tiền Giang. Theo đó, thành lập huyện Tân Phú Đông bao gồm toàn bộ diện tích tự nhiên và nhân khẩu của các xã: Tân Thới, Tân Phú, Phú Thạnh, Tân Thạnh của huyện Gò Công Tây và toàn bộ diện tích tự nhiên và nhân khẩu của xã Phú Đông và xã Phú Tân của huyện Gò Công Đông. Huyện Tân Phú Đông có 6 đơn vị hành chính trực thuộc gồm các xã: Phú Đông, Phú Tân, Tân Thới, Tân Phú, Tân Thạnh và Phú Thạnh.

Ngày 7 tháng 10 năm 2005, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 248/2005/QĐ-TTg[20] về việc công nhận thành phố Mỹ Tho thuộc tỉnh Tiền Giang là đô thị loại II.

Tượng đài Nguyễn Hữu Huân ở TP. Mỹ Tho

Ngày 21 tháng 1 năm 2008, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 09/2008/NĐ-CP[13] về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Gò Công Đông và Gò Công Tây để mở rộng thị xã Gò Công và thành lập huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang. Theo đó, thành lập huyện Tân Phú Đông thuộc tỉnh Tiền Giang trên cơ sở điều chỉnh 8.632,88 ha diện tích tự nhiên và 33.296 nhân khẩu của huyện Gò Công Tây; 11.575,43 ha diện tích tự nhiên và 9.630 nhân khẩu của huyện Gò Công Đông.

Ngày 29 tháng 6 năm 2009, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị quyết số 28/NQ-CP[21] về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Châu Thành, huyện Chợ Gạo để mở rộng địa giới hành chính thành phố Mỹ Tho; điều chỉnh địa giới hành chính xã, thành lập xã thuộc thành phố Mỹ Tho, huyện Châu Thành, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang.

Ngày 26 tháng 12 năm 2013, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị quyết số 130/NQ-CP[10] về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Cai Lậy để thành lập thị xã Cai Lậy và huyện Cai Lậy còn lại; thành lập các phường thuộc thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang.

Ngày 05 tháng 2 năm 2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 242/QĐ-TTg[22] về việc công nhận thành phố Mỹ Tho là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Tiền Giang.

Tỉnh Tiền Giang có 1 thành phố, 2 thị xã và 8 huyện như lúc bấy giờ .
Trong 6 tháng đầu năm 2012, Tổng sản phẩm trên địa phận ước tính đạt 8.232 tỷ đồng, tăng 9,3 % so với cùng kỳ năm 2011. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tài chính có chậm lại so với 2 năm trước liền kề .
Cầu Quay, Thành phố Mỹ Tho.
So với 6 tháng đầu năm 2011, Khu vực nông lâm nghiệp và thủy hải sản tăng trưởng 5,6 %, trong đó nông nghiệp tăng 6,2 %. Khu vực công nghiệp – kiến thiết xây dựng tăng trưởng 13,1 %, tăng cao hơn 6 tháng đầu năm 2011 là 0,9 %, trong đó công nghiệp tăng 18,1 %. Khu vực dịch vụ tăng trưởng 10,4 %, tăng thấp hơn 6 tháng đầu năm 2011 là 0,8 %. Cơ cấu kinh tế tài chính của tỉnh chuyển dời chậm, tăng tỷ trọng công nghiệp, thiết kế xây dựng, dịch vụ và tỷ trọng nông nghiệp giảm. Khu vực nông lâm thủy hải sản chiếm 47,2 %, khu vực công nghiệp – thiết kế xây dựng chiếm 26,3 %, khu vực dịch vụ chiếm 26,5 % .Trong 6 tháng đầu năm 2012, tổng thu ngân sách đạt 4.126 tỷ đồng, tăng 9,6 % so cùng kỳ. Tính đến ngày 11 tháng 6 năm 2012, tổng nguồn vốn kêu gọi trên địa bàn đạt 19.546 tỷ đồng, tăng 2.301 tỷ đồng so đầu năm và tăng 21,7 % so cùng kỳ. Dư nợ cho vay là 16.039 tỷ đồng giảm 37 tỷ so đầu năm và tăng 6,1 % so cùng kỳ, trong đó dư nợ thời gian ngắn đạt 11.552 tỷ đồng, chiếm 72 % trong tổng dư nợ cho vay. Nợ xấu 6 tháng qua có xu thế tăng lên, tăng 421 tỷ đồng so đầu năm và chiếm 3,7 % trong tổng dư nợ .Ước đạt trong 6 tháng đầu năm 2012, Vốn góp vốn đầu tư toàn xã hội thực thi 6.208,8 tỷ đồng, đạt 34,8 % kế hoạch, bằng 98,9 % so cùng kỳ. Vốn khu vực Nhà nước 953,6 tỷ đồng, chiếm 15,2 % trong tổng vốn góp vốn đầu tư, khu vực ngoài Nhà nước 4.660,6 tỷ đồng, tăng 9,5 %, khu vực có vốn góp vốn đầu tư trực tiếp quốc tế là 594,6 tỷ đồng, bằng 60,1 % so cùng kỳ. Vốn góp vốn đầu tư từ Ngân sách chi tiêu nhà nước do địa phương quản trị thực thi 742,9 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách TW 88,6 tỷ đồng, chiếm 11,9 % tổng số, vốn ngân sách địa phương 731 tỷ đồng, chiếm 88,1 %. Thu hút vốn góp vốn đầu tư trực tiếp quốc tế được 7 dự án Bất Động Sản góp vốn đầu tư với tổng vốn ĐK 152,6 triệu USD .Sáu tháng đầu năm 2012, Tỉnh có 165 doanh nghiệp ĐK xây dựng với tổng vốn ĐK là 393,9 tỷ đồng, giảm 27 % về số doanh nghiệp và giảm 51,8 % về lượng vốn ĐK. Ngoài ra, còn có 90 doanh nghiệp ĐK bổ trợ vốn với tổng vốn bổ trợ thêm là 1.495,2 tỷ đồng và 321 doanh nghiệp ĐK bổ trợ ngành nghề kinh doanh thương mại. Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2011, trên địa phận tỉnh có 4.112 doanh nghiệp, trong đó có 2.793 doanh nghiệp đang hoạt động giải trí, 207 doanh nghiệp đã ĐK nhưng chưa hoạt động giải trí, 159 doanh nghiệp ngừng sản xuất kinh doanh thương mại, doanh nghiệp chờ giải thể 121, doanh nghiệp không tìm thấy, không xác định 166, doanh nghiệp thuộc đối tượng người dùng khác 666. Tổng số hợp tác xã hiện có trên địa phận tỉnh là 104 hợp tác xã và 1 Liên hiệp hợp tác xã .
Dãy nhà dân sinh dọc theo bờ sông tại Mỹ Tho.
Trong sáu tháng đầu năm 2012, Tổng mức sản phẩm & hàng hóa kinh doanh bán lẻ và lệch giá dịch vụ tiêu dùng xã hội thực thi được 15.438 tỷ đồng, đạt 46,5 % kế hoạch năm và tăng 16,7 % so cùng kỳ. Xuất khẩu sản phẩm & hàng hóa không được thuận tiện, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm & hàng hóa đạt 360 triệu USD, đạt 41,9 % kế hoạch. Hàng thủy hải sản xuất 60.476,8 tấn tăng 13,4 %, về trị giá tương tự 159,8 triệu USD tăng 7,2 % so cùng kỳ. Hàng rau quả xuất 3.345 tấn giảm 30,3 %, về trị giá đạt 3,7 triệu USD chỉ bằng 64,6 % so cùng kỳ. Xuất khẩu Gạo đạt được 89.592 tấn bằng 63,8 % so cùng kỳ, về trị giá đạt 41,4 triệu USD giảm 35,7 % so cùng kỳ ( giảm 22,9 triệu USD ). Hàng dệt may xuất được 5.341,8 ngàn mẫu sản phẩm giảm 8,5 % so cùng kỳ, về trị giá tương tự 57 triệu USD tăng 10,7 % so cùng kỳ. Kim ngạch nhập khẩu sản phẩm & hàng hóa đạt 125,3 triệu USD, đạt 36,9 % kế hoạch và bằng 80,4 % so cùng kỳ, gồm kinh tế tài chính nhà nước đạt 26,2 triệu USD, tăng 38 % ; kinh tế tài chính tư nhân đạt 40,2 triệu USD, bằng 58,8 %, kinh tế tài chính có vốn góp vốn đầu tư quốc tế đạt 59 triệu USD, bằng 86 % so cùng kỳ. Doanh thu vận tải đường bộ đạt 655,4 tỷ đồng, tăng 28,5 % so cùng kỳ, trong đó vận tải đường bộ sản phẩm & hàng hóa đạt 394,3 tỷ đồng, tăng 32,2 %, vận tải đường bộ hành khách đạt 239,3 tỷ đồng, tăng 23,3 %. Tổng khối lượng sản phẩm & hàng hóa vận chuyển đạt 5.805 nghìn tấn, tăng 17,8 % so cùng kỳ, khối lượng sản phẩm & hàng hóa luân chuyển đạt 552.206 nghìn tấn, tăng 24,6 % so cùng kỳ. Doanh thu Bưu chính viễn thông đạt 538,2 tỷ đồng tăng 17,7 % so 6 tháng đầu năm 2011. Chỉ số giá tiêu dùng tăng 1,33 % so với tháng 12 năm 2011, trung bình 1 tháng tăng 0,22 % .Năm 2019, tăng trưởng kinh tế tài chính trên địa phận tỉnh đạt 7,26 % ; khu vực nông, lâm, ngư nghiệp tăng 3,17 % ; khu vực công nghiệp và kiến thiết xây dựng tăng 12,19 % ; khu vực dịch vụ tăng 7,55 %. Tổng vốn góp vốn đầu tư toàn xã hội đạt 34.521 tỉ đồng, tăng 10,5 %, đạt 100,1 % so với kế hoạch đề ra. Tổng thu ngân sách đạt 11.260 tỉ đồng, đạt 121,01 % so với kế hoạch. Tổng chi ngân sách đạt 16.508,4 tỉ đồng, đạt 145 % so với kế hoạch, tăng 134,4 % so với năm 2018 .
Mạng lưới viễn thông Tiền Giang đã được hiện đại hóa và tiến hành hàng loạt trong toàn tỉnh, bảo vệ thông tin liên lạc được thông suốt trong nước và quốc tế .
Theo thống kê năm 2021, tỉnh Tiền Giang có diện tích quy hoạnh 2.510,60 km², dân số là 1.772.785 người [ 23 ], tỷ lệ dân số đạt 706 người / km². Trong đó dân số sống tại thành thị đạt 247.742 người, chiếm 14 % dân số toàn tỉnh, dân số sống tại nông thôn đạt 1.516.443 người, chiếm 86 % dân số. Dân số nam đạt 865.821 người, trong khi đó nữ đạt 898.364 người. Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số phân theo địa phương tăng 0,54 ‰. Tỷ lệ đô thị hóa tính đến năm 2022 chỉ đạt 15 % .
Hệ thống giáo dục của tỉnh Tiền Giang gồm có rất đầy đủ những cấp học như mần nin thiếu nhi, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông. Đến 30 tháng 9 năm 2018 tỉnh Tiền Giang có 407 trường học ở những cấp đại trà phổ thông, đứng thứ 7 ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Các trường Đại học, Cao đẳng tiêu biểu vượt trội ở Tiền Giang gồm :
Tình hình cơ sở khám chữa bệnh và nhân lực y tế đến 30/11/2016 Tỉnh Tiền Giang như sau :* Trung tâm chuyên khoa tuyến tỉnh : 08, Chi cục thuộc Sở Y tế : 02* Tổng số Bệnh viện trong toàn tỉnh : 11, trong đó :+ BV đa khoa tuyến tỉnh : 03+ BV chuyên khoa : 05+ BV huyện : 03* Trung tâm y tế huyện : 11* Phòng khám Trung tâm Y tế : 07* Phòng khám Quân Dân Y : 01 ( thường trực Sở Y tế )* Phòng khám thường trực TTYT : 14* Trạm y tế xã : 173* Số giường bệnh : 4.558- Giường bệnh viện ( công lập ) : 2.585- Giường ngoại trú : 40- Giường bệnh viện ( tư nhân ) : 30 ( BV Anh Đức )- Giường y tế tư nhân : 380- Giường bệnh phòng khám TTYT : 432- Giường bệnh PK thường trực TTYT : 246- Giường bệnh Trạm Y tế xã : 845* 100 % trạm y tế có y sĩ sản nhi hoặc nữ hộ sinh .* 100 % số ấp có nhân viên cấp dưới y tế hoạt động giải trí. Tổng số nhân viên cấp dưới y tế ấp : 1.299 người / 1.025 ấp .( Nguồn : Châu Hoàng Ân – Tiền Giang )* Bệnh viện đa khoa TT Tiền Giang được xem là tuyến cao nhất của mạng lưới hệ thống bệnh viện ở tỉnh Tiền Giang. Hiện nay bệnh viện đang được xây mới với quy mô lớn tại Quốc Lộ 1A. Với đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên dồi dào, bệnh viện Tiền Giang link với bệnh viện Chợ Rẫy phấn đấu trở thành bệnh viện vệ tinh của vùng. Hiện tại, Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Tiền Giang đang có chủ trương khuyến mại lôi cuốn bác sĩ mới ra trường về Giao hàng .
Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, toàn tỉnh có 11 tôn giáo khác nhau, nhiều nhất là Phật giáo đạt 736.700 người, Công giáo có 5.957 người, đạo Cao Đài có 53.679 người, đạo Tin Lành có 726 người, Phật giáo Hòa Hảo chiếm 3.367 người, Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa đạt 543 người, Tịnh độ cư sĩ Phật hội Nước Ta đạt 431 người, Hồi giáo đạt 119 người. Còn lại những tôn giáo khác như Bửu Sơn Kỳ Hương có 26 người, Minh Sư Đạo và Minh Lý Đạo mỗi đạo 15 người .

Giao thông vận tải đường bộ[sửa|sửa mã nguồn]

Trục đường đi bộ quan trọng nhất tỉnh là Quốc lộ 1, tỉnh lộ 865, tỉnh lộ 864, chạy theo hướng đa phần từ tây sang đông. Các trục tỉnh lộ có hướng bắc – nam và hướng khác là tỉnh lộ 861, 862, 863, 866, 866B, 867, 868, 869, 870, 870B, 871, 872, 873, 873B, 874, 874B, 875, 875B, 876, 877, 877B, 878, 878B, 878C, 879D. [ 24 ]Tình hình trật tự bảo đảm an toàn giao thông vận tải trên địa phận tỉnh còn nhiều phức tạp tập trung chuyên sâu ở những nơi đông dân cư. Tính đến tháng 6 năm 2012, Giao thông đường đi bộ trên địa phận tỉnh xảy ra 124 vụ tai nạn thương tâm, so cùng kỳ giảm 16 vụ. Số người chết 131 người so cùng kỳ giảm 17 người. Số người bị thương 74 người, so cùng kỳ giảm 7 người. Vi phạm trật tự bảo đảm an toàn giao thông vận tải 76.413 vụ so cùng kỳ tăng 15.749 vụ. Đã giải quyết và xử lý tạm giữ phương tiện đi lại 10.340 vụ, tước giấy phép lái xe 3.737 vụ, phạt tiền 66.073 vụ với số tiền phạt 25.810 triệu đồng. Giao thông đường thủy xảy ra 3 vụ tai nạn đáng tiếc, so cùng kỳ tăng 1 vụ. Thiệt hại gia tài 707 triệu đồng. Vi phạm giao thông vận tải đường thủy từ đầu năm đến nay 7.950 vụ so cùng kỳ giảm 1.341 vụ. Đã giải quyết và xử lý lập biên bản tạm giữ sách vở 1.427 vụ, phạt tiền 6.523 vụ với số tiền phạt 3.079 triệu đồng .Tiền Giang không có trường bay dân sự .

Văn hóa – du lịch .[sửa|sửa mã nguồn]

Chùa Vĩnh Tràng
Nhà thờ chính tòa Mỹ Tho

Tiền Giang là tỉnh có nhiều tiềm năng về du lịch. Hàng năm, lượng du khách đến Tiền Giang đều tăng. Trong năm 2009, lượng khách tham quan Tiền Giang vẫn đạt 866.400 lượt người. Thế mạnh của du lịch chủ yếu nhờ vào các di tích văn hóa lịch sử và sinh thái như di tích văn hóa Óc Eo, Gò Thành từ thế kỷ I đến thế kỷ VI sau công nguyên, các di tích lịch sử Trận Rạch Gầm – Xoài Mút, di tích Ấp Bắc, lũy Pháo Đài, và nhiều lăng mộ, đền chùa, nhà thờ như: Lăng Trương Định, Lăng Hoàng gia, Lăng Tứ Kiệt, chùa Vĩnh Tràng, chùa Bửu Lâm, chùa Sắc Tứ, chùa Linh Thứu, thiền viện Trúc Lâm Chánh Giác, nhà thờ chính tòa Mỹ Tho, nhà thờ Tin Lành Ấp Bắc, nhà thờ Thánh Giuse Lao Công, nhà thờ Nữ Vương Hòa Bình, nhà thờ Cái Bè,… các điểm du lịch sinh thái mới được khai thác như vườn cây ăn quả ở Cù lao Thới Sơn, Chợ nổi Cái Bè, Trại rắn Đồng Tâm, Khu bảo tồn sinh thái Đồng Tháp Mười, Biển Tân Thành, Giếng Nước Mỹ Tho, Bến Tắm Ngựa, Bờ kè sông Tiền, Quảng trường Mỹ Tho,[5]…

Trong 6 tháng đầu năm 2012, số khách thăm quan du lịch đạt 519.700 lượt khách, tăng 5,2 % so cùng kỳ, trong đó khách quốc tế là 271.700 lượt khách, đạt 50,7 % kế hoạch và giảm 1,5 % so cùng kỳ. Tổng doanh thu du lịch triển khai được 1.475,4 tỷ đồng, tăng 18,3 % so cùng kỳ, trong đó lệch giá du lịch lữ hành chiếm 1,7 % .

Người nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Những nhân vật tiêu biểu vượt trội[sửa|sửa mã nguồn]

Tiền Giang là vùng đất xuất thân của rất nhiều nhân vật nổi tiếng tại Nước Ta, điển hình như :

Nhà thờ Tin Lành, Cai Lậy, Tiền Giang Cháo cá lóc rau đắng, một đặc sản ở Tiền Giang Quang cảnh thành phố Mỹ Tho bên sông.
  • “Diện tích, dân số và mật độ dân số năm 2013 phân theo địa phương”. Tổng cục Thống kê Việt Nam .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Sửa Tủ Lạnh

Trung Tâm Bảo Hành

Alternate Text Gọi ngay