Đại cương:

Vết đốt của côn trùng thuộc bộ cánh màng ( Hymenoptera ) như : ong, ong bắp cày, kiến hoàn toàn có thể gây phản ứng dị ứng cấp tính body toàn thân, làm chết hàng trăm người bệnh ở châu Âu và Mỹ mỗi năm. Hymenoptera thuộc phân bộ Aculeatae với những họ Apideae, Vespidae, Formicidae và Myrmicidae .
Dịch tễ học : ở người trưởng thành, tỷ suất phản ứng tại chỗ lan tỏa do côn trùng đốt là 2 % – 26 %, phản ứng dị ứng body toàn thân là 0,3 % – 7 %, ở người nuôi ong là 14 % – 43 % [ 5 ]. Tỷ lệ tử trận do Hymenoptera đốt là 0,09 – 0,48 ca / 1 triệu người / năm, đa phần xảy ra ở người trên 45 tuổi và có bệnh tim mạch từ trước [ 1 ] [ 3 ] .

Đặc điểm lâm sàng

Các triệu chứng dị ứng với nọc côn trùng thường gây ra qua trung gian IgE, nhưng đôi khi do các cơ chế miễn dịch không qua trung gian IgE.

Phản ứng thông thường tại chỗ:

Đau, đôi lúc ngứa, sưng nề tại chỗ, đường kính sẩn hoàn toàn có thể lên đến 5 – 10 cm. Các triệu chứng tại chỗ thường tự hết trong vòng vài giờ, hết hẳn sau 24 giờ. Một số loài kiến lửa đốt hoàn toàn có thể gây ra những bọng nước nhỏ, sauthành mụn mủ và mất đi sau 1 – 2 tuần .

Phản ứng tại chỗ lan tỏa:

Biểu hiện là mảng sưng tấy quanh vết đốt, đường kính > 10 cm, tiến triển vài phút đến vài giờ sau khi bị đốt và lê dài trên 24 giờ [ 4 ]. LLR có thểkéo dài vài ngày hoặc vài tuần và lan ra khắp chân tay, mí mắt hoặc môi. Đôi khi đi kèm sưng hạch lympho hoặc viêm mạch bạch huyết. LLR hoàn toàn có thể đi kèm với những triệu chứng viêm body toàn thân : căng thẳng mệt mỏi, sốt, run, đau đầu [ 1 ] [ 4 ] .

Phản ứng dị ứng toàn thân (systemic reactions – sr)

Phản ứng dị ứng body toàn thân thường qua trung gian IgE. Các cơ quan hoàn toàn có thể bị tác động ảnh hưởng : da ( ngứa, nổi mày đay, ban đỏ, phù mạch ), đường tiêu hóa ( đau bụng, nôn mửa hoặc tiêu chảy, khó nuốt ), đường hô hấp ( phù thanh quản, ùn tắc phế quản, phù phổi ) và mạng lưới hệ thống tim mạch ( hạ huyết áp động mạch, sốc, loạn nhịp tim, mất ý thức kèm theo đại tiểu tiện mất tự chủ ) ( bảng 2 ) .
Các triệu chứng Open tiếp tục nhất trong vòng vài phút đến 1 giờ sau khi bị đốt. Người bệnh thường phục sinh trong vòng một vài giờ. Hiếm khi gặp lê dài hơn một ngày hoặc một đợt hai pha. Có thể gặp những bộc lộ nặng như nhồi máu cơ tim hay nhồi máu não, hoặc thậm chí còn gây tử trận .

Bảng 2: Phân loại phản ứng dị ứng toàn thân do vết đốt của Hymenoptera (theo phân loại của Mueller có sửa đổi [4]

Phản ứng độc toàn thân:

Thường gặp trong trường hợp bị nhiều vết đốt ( từ 50 đến vài trăm vết ) [ 1 ] [ 4 ]. Biểu hiện độc tiến triển trong vài giờ đến vài ngày, gồm có myoglobin niệu kịch phát, tan máu nội mạch dẫn đến suy thận cấp với hoại tử ống thận. Tổn thương cơ tim, rối loạn công dụng gan, rối loạn đông máu cũng như phù và / hoặc hoại tử não hoàn toàn có thể xảy ra. Số lượng vết đốt hoàn toàn có thể gây phản ứng chết người là từ 200 đến 1000 vết ở người lớn. Trẻ nhỏ, dưới 50 vết đốt hoàn toàn có thể gây chết người. Hầu hết trường hợp, tử trận xảy ra chỉ sau vài ngày .

Các phản ứng bất thường:

Rất hiếm gặp và Open sau vài giờ đến vài ngày, hơn 50% số đó xảy ra sau phản ứng tại chỗ hoặc body toàn thân [ 4 ]. Biểu hiện gồm có hội chứng giống bệnh huyết thanh với sốt, đau khớp, ban ngoài da và nổi hạch lympho ; những bệnh lý thần kinh ( bệnh thần kinh ngoại biên, viêm đa rễ thần kinh, hội chứng ngoại tháp, viêm não tủy cấp tính tỏa khắp ) ; bệnh thận ( viêm cầu thận, viêm thận kẽ ) ; bệnh máu và mạch máu ( thiếu máu huyết tán, thiếu máu giảm tiểu cầu, hội chứng Henoch – Schönlein và những dạng viêm mạch khác ) .

Chẩn đoán

Tiền sử

Tiền sử lâm sàng là cơ sở cho chẩn đoán. Tiền sử này gồm có ngày tháng, số lượng và thực trạng ( thiên nhiên và môi trường, hoạt động giải trí ) ; loại và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng ; vị trí vết đốt ; ngòi vẫn còn hay đã vô hiệu ; thời hạn khởi phát triệu chứng ; điều trị cấp cứu ; những yếu tố rủi ro tiềm ẩn ( bệnh đang mắc, thuốc ) ; và những bệnh dị ứng khác [ 1 ] [ 4 ] .
Ở người chỉ bị phản ứng tại chỗ thì không cần làm xétnghiệm chẩn đoán .

Test da:

Nên được thực thi tối thiểu ba tuần sau SR để tránh hiệu quả âm tính giả trong tiến trình chưa khỏi. Test được triển khai bằng cách tiêm trong da hoặc lẩy da với kim định chuẩn [ 1 ]. 0,02 ml dung dịch nọc được tiêm trong da với nồng độ tăng dần, từ 0,001 đến 1 μg / ml vào vị trí trước trong cẳng tay. Đối với test lẩy da, thường dùng nồng độ 0,01 – 300 μg / ml. Độ nhạy test lẩy da thấp hơn rõ ràng so với test trong da .

Các kháng thể ige đặc hiệu với nọc độc (sige):

Có nhiều xét nghiệm gắn miễn dịch in vitro khác nhau để phát hiện sIgE, bắt nguồn từ kỹ thuật RAST nguyên bản ( radio allergosorbent test – RAST ). Ngay sau khi bị đốt, sIgE hoàn toàn có thể thấp hoặc không phát hiện được, nhưng thường tăng trong vòng vài ngày hoặc vài tuần sau SR. Nếu không phát hiện được sIgE, thì nên làm lại xét nghiệm sau 2 – 4 tuần [ 1 ] .

Xét nghiệm tế bào:

Có giá trị với những người bệnh có tiền sử bị SR nhưng những xét nghiệm thường quy âm tính, hoàn toàn có thể thực thi những test sau : giải phóng histamine của bạch cầu ái kiềm, kích thích kháng nguyên tế bào ( CAST ), hoạt hóa bạch cầu ái kiềm. Xét nghiệm tế bào tốn kém, chưa được chuẩn hóa ; có ít tài liệu về độ nhạy, độ đặc hiệu và giá trị Dự kiến .

Igg đặc hiệu (sigg):

Sự hiện hữu của IgG đặc hiệu và IgG4 đa phần phản ánh sự tiếp xúc với loại nọc độc tương ứng. Lượng sIgG tăng sau khi đốt, bất kể có hay không có phản ứng dị ứng với vết đốt .

Tryptase huyết thanh:

Khuyến cáo đo enzyme này ở toàn bộ những người bệnh có tiền sử bị SR. α – Tryptase được phóng thích trong thời hạn hoạt hóa dưỡng bào và là một chất chỉ điểm của SPV .

Test kích thích với vết đốt:

Kích thích với vết đốt côn trùng và được được giám sát kỹ là test có ích cho việc nhìn nhận hiệu suất cao của liệu pháp miễn dịch với nọc độc .

Điều trị

Điều trị phản ứng tại chỗ lan tỏa

Uống kháng histamine và chườm lạnh chỗ bị đốt giúp giảm sưng, đau và ngứa tại chỗ. Kem chống viêm hoặc corticosteroids hoàn toàn có thể làm hạn chế quy trình viêm tại chỗ .
Trong trường hợp sưng nhiều, nên uống corticosteroid phối hợp với thuốc kháng histamine trong vài ngày [ 2 ] .

Phản ứng dị ứng toàn thân (sr)

Tất cả những người bệnh bị SR nên được theo dõi lâm sàng cho đến khi xử lý được những triệu chứng và huyết áp không thay đổi ( bảng 3 ) [ 2 ] .

Bảng 3: Điều trị cấp cứu SR với vết đốt của Hymenoptera

Hộp thuốc cấp cứu

Tất cả những người bệnh có tiền sử SR nên mang theo một hộp thuốc cấp cứu để hoàn toàn có thể tự dùng ( bảng 4 ). Ở trẻ nhỏ khối lượng dưới 30 kg, dùng loại epipen cho trẻ nhỏ ( 0,15 mg epinephrine ) và dùng 50% liều lượng thuốc kháng histamin và corticosteroid. Nếu SR xảy ra, phải đến ngay cơ sở y tế .

Bảng 4: Thuốc cấp cứu để tự dùng

Liệu pháp miễn dịch với nọc côn trùng (vit) [2]

Chỉ định:

Người có tiền sử bị SR nặng ( độ III / IV ), sự mẫn cảm đã được xác lập bằng test da và / hoặc xét nghiệm máu. Người có phản ứng tái lại nhẹ, không rình rập đe dọa tính mạng con người và có rủi ro tiềm ẩn bị tái phơi nhiễm cao. Người có phản ứng không rình rập đe dọa tính mạng con người nhưng có bệnh tim mạch, tăng dưỡng bào, hoặc chất lượng sống bị giảm sút do dị ứng nọc côn trùng .

Chống chỉ định:

Giống như dùng liệu pháp miễn dịch với những dị nguyên khác. Chống chỉ định tương đối với điều trị bằng thuốc chẹn beta hoặc ức chế ACE : nên dùng những thuốc khác sửa chữa thay thế. Không dùng VIT cho trường hợp LLR hoặc những phản ứng không bình thường .

Liệu pháp và liều dùng

Liều duy trì khuyến nghị là 100 μg nọc độc, dùng cho cả trẻ nhỏ và người lớn. Ở những đối tượng người tiêu dùng phơi nhiễm cao : người nuôi ong, làm vườn, nên dùng liều duy trì 200 μg. Có thể mở màn bằng VIT theo phương pháp thường thì hoặc phương pháp cực gấp ( bảng 5 ). Khoảng thời hạn giữa những mũi tiêm VIT duy trì là 4 tuần trong năm tiên phong. Khoảng thời hạn sau đó hoàn toàn có thể lê dài đến 6 tuần nếu VIT được dung nạp tốt .
Điều trị suốt đời hoàn toàn có thể là khuyến nghị bảo đảm an toàn nhất. Tại hầu hết những TT dị ứng, VIT được khuyên dùng tối thiểu 5 năm .

Bảng 5:Phương thức dùng liệu pháp miễn dịch với nọc độc

Dự phòng

Tất cả người bệnh có tiền sử bị SR nên được hướng dẫn chi tiết cụ thể về cách tránh bị côn trùng đốt và những giải pháp cần triển khai nếu bị đốt lại. Trong khi làm vườn, nên mặc quần áo sơ mi dài, đeo găng tay, tránh dùng nước hoa có mùi thơm mạnh, kem chống nắng hoặc dầu gội đầu và mặc quần áo sáng màu .

Tài liệu tham khảo

Bilò, M.B., Ruff, F., Mosbech, H., et al ( 2005 ). Diagnosis of Hymenoptera venom allergy. Allergy, 60, 1339 – 1349 .
Bonifazi, F., Jutel, M., Bilò, M.B. et al ( 2005 ). Prevention and treatment of Hymenoptera venom allergy. Allergy, 60, 1459 – 1470 .

Graif, Y., Confino – Cohen, R., Goldberg, A (2006). Allergic reactions to insect stings: Results from a national survey of 10000 junior high school children in Israel. JAllergy Clin Immunol, 117,1435 – 1439.

Müller, U ( 1990 ). “ Insect sting allergy Stuttgart ”. Gustav Fischer Verlag .
Müller, U ( 2005 ). “ Bee venom allergy in beekeepers and their family members ”. Curr Opin Allergy Clin Immunol, 5, 343 – 347 .

Source: https://suachuatulanh.edu.vn
Category : Nhà Cửa